Σιδηροδρομικές μεταφορές στην Ελλάδα

Οι σιδηροδρομικές μεταφορές στην Ελλάδα διατίθονται σε τέσσερα σιδηροδρομικά εύρη και τις υπηρεσίες διαχειρίζονται διάφορες εταιρίες και οργανισμοί. Η ιστορία των σιδηροδρόμων στην Ελλάδα ξεκινά το 1869, όπου εγκαινιάστηκε ο σιδηρόδρομος Αθηνών - Πειραιώς, που αναφέρεται ως η δεύτερη παλαιότερη γραμμή μητροπολιτικού σιδηροδρόμου στον κόσμο.

Η Ελλάδα είναι μέλος της διεθνούς ένωσης σιδηροδρόμων ενώ ο κώδικας ΔΕΣ για την Ελλάδα είναι 73.

=Τα ξεκινήματα (1869-1909)

Η Ελλάδα έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1832, και γέννηση του νεοσύστατου κυρίαρχο κράτος συνέπεσε με την έναρξη της εποχής των σιδηροδρόμων. Μέχρι το 1835, τίθονταν σχέδια προς το ελληνικό κράτος για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής από την Αθήνα προς το λιμάνι του Πειραιά. 22 χρόνια μετά, το 1857, υπογράφηκε μια σύμβαση για την κατασκευή του και οι σχετικές εργασίες άρχισαν. Χρειάστηκαν τέσσερις διαφορετικές εταιρείες για περαιτέρω περίοδο δώδεκα χρόνια για να τεθούν τα 8,8 χιλιόμετρα της διαδρομής, το έργο που ολοκληρώθηκε το 1869.

Η κοινωνική και οικονομική δομή της Ελλάδα προς το τέλος του 19ου αιώνα ιδρύθηκε στη συλλογή των μικρών γεωργικών πόλεων που ενεργεί ως αγορές και τα οικονομικά κέντρα για τα χωριά που τους περιβάλλαν. Τότε η Ελλάδα είχε πολύ μικρή βιομηχανία και λίγους δρόμους, που έκανε την κυβέρνηση να σκεφτεί την ανάπτυξη ενός σιδηροδρομικού δικτύου που θα διατεθούν για την αντιμετώπιση της έλλειψης εσωτερικής και εξωτερικής επικοινωνίας που υπήρχαν. Το 1881, ο τότε πρωθυπουργός, ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, υπέγραψε τέσσερις συμβάσεις για την τοποθέτηση των γραμμών κανονικού εύρους των 1.435 χιλιοστών, με πρόθεση να κάνει την Ελλάδα ένα κομβικό σημείο για ταξίδια ανάμεσα στην Ευρώπη, την Ινδία και την Ασία.

Το επόμενο έτος, το 1882, ο Κουμουνδούρος αντικαταστάθηκε από τον Χαρίλαο Τρικούπη ως πρωθυπουργός, ο οποίος ακύρωσε τις συμβάσεις, και τις αντικατέστησε με τέσσερις δικές του. Είχε ένα διαφορετικό πολιτικό όραμα για τους σιδηροδρόμους, τα βλέπουμε ως μέσο για την τόνωση της εσωτερικής ανάπτυξης στην Ελλάδα και πρότεινε 417 χιλιόμετρα δικτύου μετρικού εύρους (1.000 χιλιοστά) που να περιβάλλει την Πελοπόννησο, με ξεχωριστό δίκτυο στη Θεσσαλία, που συνδέει το λιμάνι του Βόλου με την πόλη της Καλαμπάκας, στην άλλη πλευρά του Θεσσαλικού κάμπου. Υπήρξε, επίσης, μια γραμμή από 76 χιλιομέτρων που πήγαινε από την Αθήνα προς το Λαύριο, στην Ανατολική Αττική. Ο Τρικούπης προτιμούσε το μετρικό εύρος από το κανονικό, λόγω της μείωσης αρχικά στο κόστος κατασκευής, αν και η γραμμή που συνδέει την Αθήνα προς τη Λάρισα, η οποία είχε προγραμματιστεί να ενταχθεί τελικά με το ευρωπαϊκό δίκτυο, κατασκευάστηκε με κανονικό εύρος 1.435 χιλιοστών. Το δίκτυο χρειάστηκε 25 χρόνια για να ολοκληρωθεί, 20 χρόνια περισσότερο από ότι αναμενόταν ο Τρικούπης, δηλαδή 5.

Το 1909, 1.606 χιλιόμετρα γραμμής είχε τοποθετηθεί, συμπεριλαμβανομένου της κύριας γραμμής κανονικού εύρους προς τα τότε ελληνοτουρκικά σύνορα στο Παπαπούλι, λίγο μετά την κοιλάδα των Τεμπών (400 χλμ βόρεια της Αθήνας). Τα πρώτα τρένα που έκανα την πλήρη διαδρομή από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη μήκους 507 χιλιομέτρων με κανονικό εύρος σηματοδότησαν την ολοκλήρωση της γραμμής το 1918, η οποία από τότε συνεχίζει να λειτουργεί σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.

Τοπικά δίκτυα

Μετρό

• Μετρό Αθήνας
• Μετρό Θεσσαλονίκης (υπό κατασκευή)

Τραμ

• Τραμ Αθήνας

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• ΟΣΕ
• ΤΡΑΙΝΟΣΕ
• ΣΤΑΣΥ