Βέδες

«Βέδες», οι (Θρησκειολ.)·ιεροί ύμνοι και τελετουργικοί στίχοι, που έχουν συντεθεί στην αρχαική αανσκριτική και είναι γνωστοί μεταξύ των λαών που μιλούσαν ινδοευρωπαική γλώσσα και πέρασαν στις Ινδίες από περιοχές της Περσίας.

Δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί με ακρίβεια η χρονολογία των συνθέσεων αυτών, μερικές από τις οποίες έχουν μεγάλη φιλολογική αξία, αλλά μια περίοδος γύρω στο 1500-1200 π.Χ. θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή από πολλούς ειδικούς. Οι ύμνοι συγκροτούν ένα λειτουργικό σύνολο, το οποίο αναπτύχθηκε γύρω από τη λατρεία της σόμα(soma) και τη θυσία και εξουδετέρωσε τις παραδεδομένες θεότητες που προσωποποιούσαν διάφορα φυσικά και κοσμικά φαινόμενα, όπως τη φωτιά (Αγκνί), τον ήλιο (Σούρυα και Savitṛ), το λυκόφως (Uṣas), τις καταιγίδες (Maruts), τον πόλεμο και τη βροχή (Ίντρα), την τιμή(Μίτρα), τη θεία αυθεντία (Βαρούνα), τη δημιουργία (Ίντρα, με κάποια βοήθεια του Βισνού). Ύμνοι αφιερώθηκαν στις θεότητες αυτές και πολλοί διαβάζονταν ή ψάλλονταν κατά τη διάρκεια των τελετουργιών

Η πρώτη συλλογή ή Σαμχίτα(Saṃhitā) τέτοιων ύμνων, από τους οποίους ο αρχιερέας(hotṛ) αντλούσε το περιεχόμενο για τα αναγνώσματα, είναι η Ριγκβέδα(Rigveda).Μερικά ιερά κείμενα που ήταν πιθανότατα αρχαιότερης προέλευσης από τους ύμνους αναγινώσκοταν από τον υπεύθυνο για τη φωτιά της θυσίας και την τέλεση της ιεροτελεστίας ιερέα (adhvaryu).Αυτά τα κείμενα (μάντρα) και οι στίχοι συγκεντρώθηκαν σε συλλογές και είναι γνωστές ως Γιαγουρβέδα(Yajurveda). Μια τρίτη ομάδα ιερέων με επικεφαλής έναν «ψάλτη»(udgātr) εκτελούσαν μελωδικά αναγνώσματα που συνδέοταν με στίχους τα οποία, αν και προέρχοταν σχεδόν στο συνολό τους από τη Ριγκβέδα, συγκεντρώθηκαν σε ιδιαίτερη συλλογή, τη Σάμα Βέδα.

Στις τρεις αυτές συλλογές των Βεδών(Rg,Yajur και Sama) που είναι γνωστές ως «τρίπτυχη γνώση» (trayī-vidyā), προστέθηκε μια τέταρτη συλλογή, η Αταρβαβέδα(Atharvaveda), μια συλλογή ύμνων, μαγικών φράσεων και ασμάτων, που αντιπροσώπευαν μια λιγότερο εξεζητημένη πρακτική της θρησκείας και παρέμειναν μερικά έξω από τη βεδική θυσία.

Το πλήρες σώμα της βεδικής γραμματείας, δηλαδή οι συλλογές και τα υπομνήματα των συλλογών(Βραχμάνες, Αρανυάκας, Ουπανισάδες), θεωρήθηκαν θείο άκουσμα (Śruti). Η όλη γραμματεία φαίνεται ότι διασώθηκε προφορικά, παρά το γεγονός ότι αναπτύχθηκαν και χειρόγραφα για την ενίσχυση της μνήμης. Ακόμη και σήμερα μερικά τμήματα από τις συλλογές αυτές, ιδιαίτερα των τριών αρχαιότερων Βεδών, αναγινώσκονται στις Ινδίες με τονικό και ρυθμικό ύφος, που παραδόθηκε από αρχαιότερους χρόνους.