Μαγκνιτογκόρσκ

Ο ναός της Αναλήψεως του Κυρίου στο Μαγκνιτογκόρσκ

Το Μαγκνιτογκόρσκ (ρωσ. Магнитогорск) είναι βιομηχανική πόλη της Περιφέρειας Τσελιάμπινσκ στη Ρωσία. Είναι χτισμένη στην ανατολική (την ασιατική) πλευρά της οροσειράς των Ουραλίων, δίπλα στον ποταμό Ουράλη. Ο πληθυσμός της, σύμφωνα με την απογραφή του 2010, ήταν 407.775 κάτοικοι.

Η πόλη πήρε το όνομά της από το βουνό Μαγκνίτναγια (Μαγκνίτναγια Γκόρα), το οποίο αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από σίδηρο, μία γεωλογική παραδοξότητα. Είναι η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Ρωσίας που δεν αποτελεί πρωτεύουσα ή διοικητικό κέντρο ομοσπονδιακού υποκειμένου ή έστω κάποιας επαρχίας. Φιλοξενεί ωστόσο το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής σιδήρου και χάλυβα της χώρας.

Ιστορία

Ο αρχικός οικισμός στην περιοχή, με το όνομα Μαγκνίτναγια, ιδρύθηκε το 1743 ως ένα από τα οχυρά της γραμμής του Ορενμπούργκ που ιδρύθηκαν επί Αυτοκράτειρας Ελισάβετ. Το 1747 ο οικισμός είχε μεγαλώσει αρκετά ώστε να δικαιολογεί το κτίσιμο της μικρής ξύλινης εκκλησιάς της Αγίας Τριάδας.

Το 1752 οι επιχειρηματίες Τβέρντυς και Μιάσνικοφ άρχισαν να διερευνούν τη δυνατότητα εξορύξεως του σιδηρομεταλλεύματος για το οποίο αργότερα η περιοχή θα γινόταν περίφημη. Οι δυο τους υπέβαλαν αίτηση για να τους δοθεί το δικαίωμα να το εξορύξουν οι ίδιοι. Η αίτησή τους έγινε δεκτή και η εξόρυξη άρχισε το 1759.

Ως μέρος της προετοιμασίας για το σοβιετικό Πενταετές Σχέδιο, μία σοβιετική αντιπροσωπεία έφθασε το 1928 στο Κλίβελαντ του Οχάιο για να συζητήσει το σχέδιο της κατασκευής στο Μαγκνιτογκόρσκ ένα αντίγραφο του χαλυβουργείου του Γκάρυ. Υπογράφηκε σχετική σύμβαση που επεκτάθηκε 4 φορές και τελικώς το νέο συγκρότημα είχε δυναμικότητα άνω των τεσσάρων εκατομμυρίων τόνων ανά έτος. Η πόλη του Μαγκνιτογκόρσκ ιδρύθηκε επίσημα μόλις το 1929.

Χαλυβουργείο του Μαγκνιτογκόρσκ κατά τη δεκαετία του 1930

Η γρήγορη ανάπτυξη του Μαγκνιτογκόρσκ βρισκόταν στην αιχμή των Πενταετών Σχεδίων του Ιωσήφ Στάλιν κατά τη δεκαετία του 1930. Τα τεράστια αποθέματα των σιδηρομεταλλευμάτων της περιοχής την καθιστούσαν ιδανική για την κατασκευή ενός χαλυβουργικού συγκροτήματος ικανού να υπερβεί τα αντίστοιχα του δυτικού κόσμου. Ωστόσο, μεγάλο ποσοστό του υποψήφιου εργατικού δυναμικού ήταν πρώην αγρότες, με πολύ μικρή βιομηχανική εμπειρία και δεξιότητες. Για την επίλυση αυτών των ζητημάτων, εκατοντάδες ξένοι ειδικοί κατέφθασαν, μεταξύ των οποίων και μία ομάδα αρχιτεκτόνων με προτάσεις και σχέδια, με επικεφαλής τον Γερμανό Ερνστ Μάυ.

Σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια το Μαγκνιτογκόρσκ θα είχε ως υπόδειγμα το Γκάρυ και το Πίτσμπεργκ, που αποτελούσαν τότε τα κυρίαρχα χαλυβουργικά κέντρα των ΗΠΑ. Θα είχε το πολεοδομικό σχέδιο της γραμμικής πόλεως, με σειρές όμοιων συνοικιών από οικοδομικά «υπερτετράγωνα» παράλληλες προς το βιομηχανικό συγκρότημα και τον ποταμό, με μία πράσινη ζώνη να τα χωρίζει από αυτό. Οι σχεδιαστές ευθυγράμμισαν τις περιοχές κατοικίας και παραγωγής, έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται ο αναγκαίος χρόνος μεταφοράς: σε γενικές γραμμές οι εργάτες θα κατοικούσαν σε ένα τμήμα της οικιστικής ζώνης που θα ήταν το πλησιέστερο στο μέρος της βιομηχανικής ζώνης στο οποίο θα εργάζονταν.

Ωστόσο, μέχρι να ολοκληρώσει τα σχέδιά της η ομάδα του Μάυ, η κατασκευή του βιομηχανικού συγκροτήματος και των κατοικιών είχε ήδη ξεκινήσει. Το εκτεταμένο συγκρότημα και οι τεράστιες λίμνες καθαρισμού είχαν αφήσει λίγο χώρο διαθέσιμο για ανάπτυξη και ο Μάυ έπρεπε να επανασχεδιάσει τον οικισμό έτσι ώστε να ταιριάξει με την τροποποιημένη περιοχή. Το αποτέλεσμα ήταν μία πόλη περισσότερο «σχοινοειδής» παρά γραμμική. Παρότι η βιομηχανική περιοχή είναι συγκεντρωμένη στην αριστερή όχθη του Ουράλη και τα περισσότερα συγκροτήματα κατοικιών στη δεξιά όχθη, οι κάτοικοι υπόκεινται ακόμα στην επίδραση των βλαβερών αναθυμιάσεων και καπνών από τα εργοστάσια.

Το 1937 όλοι οι ξένοι στην πόλη διατάχθηκαν να την εγκαταλείψουν και το Μαγκνιτογκόρσκ κηρύχθηκε «κλειστή πόλη» (απαγορευμένη στους ξένους). Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με γεγονότα στην πόλη από τότε μέχρι και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Ωστόσο, είναι προφανές ότι η πόλη έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς προμήθευσε μεγάλο μέρος του χάλυβα για τη σοβιετική πολεμική μηχανή, ενώ η στρατηγική τοποθεσία της ακριβώς πίσω από τα Ουράλια την εξασφάλιζε από την κατάκτηση από τον γερμανικό στρατό.

Κατά την Περεστρόικα το καθεστώς της «κλειστής πόλης» καταργήθηκε και επιτράπηκε σε ξένους να επισκεφθούν το Μαγκνιτογκόρσκ. Αρκετά χρόνια αργότερα το χαλυβουργικό συγκρότημα αναδιοργανώθηκε, παίρνοντας τη μορφή μιας εταιρείας λαϊκής βάσης, της «Εργοστάσια Σιδήρου και Χάλυβα του Μαγκνιτογκόρσκ» (MISW ή MMK), που βοήθησε και στην ανακατασκευή του σιδηροδρόμου και την κατασκευή νέου αερολιμένα.

Με την εξάντληση των μεγάλων αποθεμάτων σιδηρομεταλλεύματος της περιοχής, το Μαγκνιτογκόρσκ είναι υποχρεωμένο να εισάγει πρώτες ύλες από το κοίτασμα του Σακόλφσκο-Σαρμπαΐσκι του βόρειου Καζακστάν.

Εξέλιξη του πληθυσμού

Μέσα σε τρία χρόνια από την ίδρυσή του, το Μαγκνιτογκόρσκ είχε το 1932 πληθυσμό 250.000 κατοίκους. Το 1960 ο πληθυσμός είχε αυξηθεί σε 311.000 και το 1989 σε 440.321, ένα μέγιστο που μειώθηκε στην απογραφή του 2002 σε 418.545 για να φθάσει στους 407.775 το 2010.

Μεταφορές

Η πόλη του Μαγκνιτογκόρσκ εξυπηρετείται από το Διεθνές Αεροδρόμιο του Μαγκνιτογκόρσκ και από σιδηρόδρομο. Τα μέσα μεταφοράς περιλαμβάνουν τραμ, λεωφορεία και ταξί.

Εκπαίδευση και πολιτισμός

Υπάρχουν τρία ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαιδεύσεως στην πόλη: το Κρατικό Πολυτεχνείο του Μαγκνιτογκόρσκ (MSTU), το Κρατικό Πανεπιστήμιο του Μαγκνιτογκόρσκ (MaSU) και το Κρατικό Ωδείο του Μαγκνιτογκόρσκ (MSC).

Το Μαγκνιτογκόρσκ έχει τρία μεγάλα θέατρα: Το Θέατρο Πούσκιν (το παλαιότερο στην πόλη), το Σπίτι της Όπερας και του Χορού, και το Κουκλοθέατρο. Το 2004 εγκαινιάσθηκε ο νέος ορθόδοξος ναός της Αναλήψεως του Κυρίου.

Αθλητισμός

Η Μέταλουργκ Μαγκνιτογκόρσκ είναι μία επαγγελματική ομάδα χόκεϊ επί πάγου με έδρα το Μαγκνιτογκόρσκ, που παίζει στην Κοντινένταλ Χόκεϊ Λιγκ. Η ποδοσφαιρική ομάδα της πόλης είναι η FC Magnitogorsk, που παίζει στο ερασιτεχνικό πρωτάθλημα. Το Αμπζάκοβο, κοντά στην πόλη, είναι δημοφιλές χιονοδρομικό κέντρο που κατασκευάσθηκε από τη MMK.

Πηγές

• Degtyarev A.G.: Letopis' gory Magnitnoy i goroda Magnitogorska, 1993
• Kotkin, Stephen: Steeltown, USSR
• Scott, John: Behind the Urals: An American Worker in Russia's City of Steel, Indiana University Press, 1989, ISBN 0-253-20536-0
• Το αντίστοιχο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (Χάρη Πάτση), τόμος 17, σελ. 171

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ειδησεογραφικός ιστοτόπος
• Ιστοτόπος για το Μαγκνιτογκόρσκ από το Macalester College της Μινεσότα
• Φωτογραφία του κεντρικού Μαγκνιτογκόρσκ
• Η σοβιετική πόλη του χάλυβα
• Φωτογραφίες από την πόλη