Ψαμμίτης

Για άλλες χρήσεις, δείτε: ψαμμίτης (αποσαφήνιση).

Δείγμα κόκκινου ψαμμίτη.

Ο ψαμμίτης είναι κλαστικό ιζηματογενές πέτρωμα που αποτελείται από κόκκους άμμου που συγκρατούνται μαζί με ορυκτές συγκολλητικές ουσίες και κόκκους πετρωμάτων. Οι κόκκοι έχουν μέγεθος από 2 μέχρι 0,06 χιλιοστά. Συνήθως οι κόκκοι είναι από χαλαζία ή άστριο, επειδή είναι πολύ άφθονοι στο φλοιό της Γης, ενώ επίσης μπορεί να υπάρχουν κόκκοι καολίνη ή μοσχοβίτη, οι οποίοι δίνουν αντίστοιχα τον καολινικό ψαμμίτη και τον μαρμαρυγιακό ψαμμίτη. Το συνδετικό υλικό ποικίλει και μπορεί να είναι άργιλος ή αργιλικός σχιστόλιθος ή ανθρακικό ορυκτό όπως ο ασβεστίτης ή σπανιότερα ο δολομίτης. Οι ψαμμίτες πλούσιοι σε κόκκους αστρίου λέγονται αρκόζες. Ο ψαμμίτης, όπως και η άμμος έχει πολλά χρώματα, αλλά συνήθως είναι καφέ, κόκκινος, κίτρινος, γκρι, ροζ ή μαύρος.

Ο ψαμμίτης είναι πορώδης και έχει την ιδιότητα να φιλτράρει και να αποθηκεύει μεγάλες ποσότητες υγρών και γι' αυτόν το λόγο είναι πολύτιμος για τη δημιουργία αποθεμάτων νερού και πετρελαίου. Σχηματίστηκε εκεί που κάποτε υπήρχαν μικρές θάλασσες. Οι ψαμμίτες παρουσιάζονται σε πολλά σημεία της Γης, συχνότερα στις ερήμους ή σε ξηρά μέρη, όπως η Σαχάρα, η Αραβική έρημος, η αυστραλιανή έρημος και οι ανατολικές Ηνωμένες πολιτείες.

Χρησιμοποιείται στην κατασκευή κτιρίων, τόσο ως δομικό υλικό, όσο και ως διακοσμητικό στοιχείο σε δάπεδα και τοίχους. Εξορύσετται κυρίως σε ογκόλιθους από ορυχεία ανοικτού λάκκου και στη συνέχεια μεταποιείται σε εργοστασιακές μονάδες. Ως υλικό είναι ευαίσθητο στην αποσάθρωση, αν και οι μηχανικές του αντοχές διαφέρουν ανάλογα με τη σύσταση του πετρώματος. Στην κοιλάδα των Μνημείων, τα στρώματα ψαμμίτη διαβρώθηκαν και σχημάτισαν τους χαρακτηριστικούς απότομους λόφους, ενώ στο εθνικό πάρκο Αψίδων από τη δράση του αέρα σχηματίστηκαν πέτρινες αψίδες.

Ο ψαμμίτης μπορεί να μετατραπεί σε χαλαζίτη με θέρμανση και πίεση, η οποία συνήθως ασκείται στις τεκτονικές κινήσεις κατά την ορογένεση.