Τέμενος Φατίχ

Αρχείο:Fatih Mosque,jpg

Το Τέμενος Φατίχ

Το Τέμενος Φατίχ (τούρκικα:Fatih Camii) (Τέμενος του Κατακτητή) είναι ένα Οθωμανικό Τέμενος,που βρίσκεται στη συνοικία Φατίχ της Κωνσταντινούπολης.Το τζαμί ήταν ένα από τα μεγαλύτερα παραδείγματα ισλαμικής αρχιτεκτονικής στην Κωνσταντινούπολη και αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό στάδιο στην ανάπτυξη της τουρκικής αρχιτεκτονικής.Το Τζαμί ήταν αφιερωμένο στον Σουλτάνο Μωάμεθ τον Πορθητή,ο οποίος κατέκτησε την Κωνσταντινούπολη το 1453.

Ιστορία

Το Φατίχ Τζαμί ήταν μια θρησκευτική και κοινωνική οικοδομή,πρωτοφανούς μεγέθους και πολυπλοκότητας και χτίστηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1463 μέχρι το 1470 προς τιμήν του σουλτάνου Μωάμεθ Β΄.Στην θέση του Τζαμιού υπήρχε η βυζαντινή εκκλησία των Άγιων Αποστόλων,η οποία κατεδαφίστηκε το 1461 για να φτιαχτεί το Τέμενος.Το Τέμενος κατασκευάστηκε από τον Οθωμανό αρχιτέκτονα Σινάν Ατίκ.Το Τέμενος Φατίχ ήταν το πρώτο μνημειακό έργο στην Οθωμανική Τούρκικη αρχιτεκτονική παράδοση.

Το αρχικό συγκρότημα περιλάμβανε μια σειρά από καλά σχεδιασμένα κτήρια.Περιλάμβανε 8 μεντρεσέδες,βιβλιοθήκη,νοσοκομείο,ξενώνα,πανδοχείο,αγορά,χαμάμ,δημοτικό σχολείο και δημόσια κουζίνα (Ιμαρέτ),που σέρβιρε φαγητά σε φτωχούς.Διάφοροι τουρμπέδες προστέθηκαν στα μεταγενέστερα χρόνια.Το αρχικό συγκρότημα κάλυπτε μία έκταση 325 μέτρων που εκτεινόταν κατά μήκος της οδού Φεβζίπασά.

Το αρχικό τζαμί υπέστη σοβαρές ζημιές από τον σεισμό του 1509 και μετά επισκευάστηκε,αλλά στη συνέχεια καταστράφηκε από τον σεισμό του 1557 και ξανακατασκευάστηκε το 1574.Στη συνέχεια καταστράφηκε ολωσχερώς στις 22 Μαΐου 1766 όταν ο κύριος τρούλος κατέρευσε και οι τοίχοι είχαν καταστραφεί ανεπανόρθωτα.Το σημερινό τζαμί (σχεδιασμένο με εντελώς διαφορετικό σχέδιο) ολοκληρώθηκε το 1771 υπό τον Σουλτάνο Μουσταφά Γ΄ και από τον αρχιτέκτονα Μιμάρ Μεχμέτ Ταχίρ.

Αρχιτεκτονική

Εξωτερικό

Το πρώτο Τέμενος είχε,εξωτερικά,έναν κεντρικό θόλο που στηριζόταν σε ένα ενιαίο ημιτρούλο στην ίδια διάμετρο και τέσσερις καμάρες.Ο Θόλος είχε διάμετρο 26 μέτρα.Το δεύτερο τζαμί που χτίστηκε το 1771 από τον σουλτάνο Μουσταφά Γ΄,μετά τον σεισμό του 1766,χτίστηκε σε τετράγωνο σχέδιο.Έχει έναν κεντρικό τρούλο που στηρίζεται σε τέσσερις ημιθόλους.Η αυλή,η πύλη της κύριας εισόδου και τα κάτω τμήματα των μιναρέδων παραμένουν από την πρώτη κατασκευή,ενώ το υπόλοιπο αποτελείται από την ανστύλωση του 1771.

Εσωτερικό

Το σημερινό εσωτερικό του τζαμιού είναι ουσιαστικά ένα αντίγραφο των σχεδίων που δημιουργήθηκαν από τον Σινάν Ατίκ και επαναχρησιμοποιούνταν από τους διαδόχους του στην Κωνσταντινούπολη (η τεχνική αυτή είναι με βάση την Άγια Σοφία).Η διάμετρος του θόλου είναι 26 μέτρα και υποστηρίζεται από τέσσερις ημιθόλους και σε κάθε άξονα στηρίζεται από 4 κολώνες.Υπάρχουν 2 μιναρέδες σε κάθε 2 στοές.Η καλλιγραφία στο εσωτερικό του τζαμιού και στο μιμπάρ παρουσιάζει μια Μπαρόκ επιρροή,αλλά τα λευκά πλακίδια δεν έχουν καμία σχέση με τα πλακίδια Νίκαιας όπως στο Τζαμί του Ρουστέμ Πασά.

Συγκρότημα

Όπως και σε άλλα Οθωμανικά Τεμένη στην Κωνσταντινούπολη,το τζαμί είχε σχεδιαστεί ως ένα συγκρότημα για την εξυπηρέτηση των θρησκευτικών και πολιτιστικών αναγκών.

Στα βόρεια και στα νότια του τζαμιού βρίσκονται 8 μεγάλοι μεντρεσέδες,τέσσερις σε κάθε πλευρά.Αυτά τα κτήρια είναι συμμετρικά και το καθένα περιέχει 18 εστίες για φοιτητές.Πίσω από κάθε εστία βρισκόταν ένα παράρτημα,το μισό σε έκταση από έναν μεντρεσέ,που καταστράφηκαν λόγω της οδοποιίας.Στους μεντρεσέδες φοιτούσαν 1000 φοιτητές καθιστώντας έτσι το τζαμί σε ένα μεγάλο πανεπιστήμιο για την εποχή του.

Ο Ξενώνας βρισκόταν έξω από την νοτιοανατολική γωνία του περιβόλου και είχε μία όμορφη αυλή που περιβαλόταν από 16 κολώνες από γρανίτη και πέτρες οι οποίες πιθανόν να είχαν διασωθεί από την εκκλησία των Άγιων Αποστώλων.Απέναντι από τον ξενώνα βρισκόταν ο τουρμπές της μητέρας του Σουλτάνου Μαχμούτ Β΄,Νακσιντίλ Σουλτάνας.Πίσω από το τζαμί βρισκόταν ο τουρμπές του σουλτάνου Μωάμεθ Β΄ και της συζύγου του,Γκιουλμπαχάρ.Ο τουρμπές του Πορθητή είναι σε ρυθμό μπαρόκ με πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο ενώ της συζύγου του είναι πιο απλό.Στο ίδιο νεκροταφείο βρίσκονται πολλοί τάφοι κορυφαίων κρατικών αξιωματικών μεταξύ των οποίων και του Οσμάν Νουρί Πασά.

Από την ίδια πλευρά του τζαμιού,που συνδέεται με αυτό,βρίσκεται μια θολωτή βιβλιοθήκη που χτίστηκε το 1724,Μία από τις πόρτες της οδηγεί στο δρόμο και οι 2 άλλες οδηγούν στην εσωτερική αυλή του τεμένους.Η Βιβλιοθήκη σήμερα επισκευάζεται και τα βιβλία της έχουν μεταφερθεί προσωρινά στην Βιβλιοθήκη του Σουλεϊμάν.

Το Πανδοχείο του συγκροτήματος επισκευάστηκε το 1980 και σε συνδυασμό με τα νέα καταστήματα λειτουργεί σαν χώρος εργασίας.