Ελληνικά Χρονικά

Η εφημερίδα Ελληνικά Χρονικά, φύλλο 07 Ιαν. 1825

Εφημερίδα πολιτική και πολεμική, δισεβδομαδιαία – συνήθως κάθε Τετάρτη και Σάββατο - που εκδιδόταν στο Μεσολόγγι από τον Ελβετό γιατρό Ιωάννη Ιάκωβο Μάγερ (Johann Jacob Meyer), από το 1824 έως το 1826, από το τυπογραφείο του Δημητρίου Μεσθενέως.

Προμετωπίδα του κάθε φύλλου: «Τα πλείω οφέλη, τοις πλείοσι» του Β. Φραγκλίνου.

Το πρώτο φύλλο κυκλοφόρησε την 1η Ιανουαρίου 1824 και το τελευταίο 20 Φεβρουαρίου 1826.

Η εφημερίδα διακινούνταν μόνο μέσω συνδρομητών έχοντας ένα ευρύ δίκτυο αντιπροσώπων – ενδεικτικά αναφέρουμε τον Κωνσταντίνο Μαυροκορδάτο στο Λιβόρνο που το 1824, εξυπηρετούσε τους Έλληνες του εξωτερικού, στο Ναύπλιο, στην Ύδρα τον Ιωσήφ Δεκιάπε, στη Ζάκυνθο και στη Κέρκυρα – οι οποίοι έγραφαν συνδρομητές, παρελάμβαναν και διένειμαν την εφημερίδα, η δε ετήσια συνδρομή της κόστιζε έξι ισπανικά τάλληρα, προπληρωτέα κάθε τρίμηνο. Η εφημερίδα ήταν τετρασέλιδη εκτός από τις φορές που η πληθώρα ύλης αύξανε το μέγεθός της, σε πεντασέλιδη ή και εξασέλιδη, διαστάσεων 24,5 επί 20.

Εκατό φύλλα από κάθε έκδοση διανέμονταν δωρεάν στο λαό ύστερα από πρωτοβουλία της ελληνικής διοίκησης της εποχής καθώς η εφημερίδα ήταν ημιεπίσημο όργανο της Διοικήσεως της Δυτικής Ελλάδας.

Η ύλη της αποτελούνταν κυρίως από τις προκηρύξεις και ανακοινώσεις της ελληνικής διοίκησης, εσωτερικές και εξωτερικές ειδήσεις και συχνά δημοσίευε και λογοτεχνικά κείμενα, κυρίως ποιήματα, καθώς και επιστολές των συνδρομητών.

Αναλυτικότερα περιλάμβανε:

• μεταφρασμένα αποσπάσματα από αρκετές ευρωπαϊκές και αμερικάνικες εφημερίδες, όσα αφορούσαν τον ελληνικό αγώνα
• όλες τις ανακοινώσεις, προκηρύξεις και διαγγέλματα της Προσωρινής Διοίκησης της Ελλάδας, του Εκτελεστικού και Βουλευτικού σώματος, τις ανακοινώσεις όλων των δημόσιων φορέων, των πολεμικών ανακοινώσεων,
• επιστολές των φιλελληνικών κομιτάτων του εξωτερικού, επιστολές βουλευτών ή των μελών του εκτελεστικού, επιστολές ιδιωτών που συμμετείχαν στη πολιτική ζωή της χώρας
• άρθρα γνώμης του εκδότη και συντάκτη της, όπως ‘’περί ελευθερίας’’, ‘’περί θρησκεία’’, ‘’περί του δανείου’’, κ.α.
• φιλολογικά άρθρα, όπως ποιήματα, ιστορική γεωγραφία,
• πολεμικά ανακοινωθέντα καθώς και πληροφορίες με τις κινήσεις των Τούρκων, και τις κινήσεις του ελληνικού στρατού και στόλου.

Η ιστορία της εφημερίδας

Ο Μάγερ

Από το φύλλο αριθ. 32 της 20ης Απριλίου 1824 η εφημερίδα άρχισε να τυπώνεται στο αγγλικό πιεστήριο που έφερε με πολλές δυσκολίες στο Μεσολόγγι ο άγγλος συνταγματάρχης Λέστερ Στάνχοουπ (Leicester Stanhope).

Εκδότης και διευθυντής της εφημερίδας ήταν ο Ελβετός φιλέλληνας γιατρός Ιάκωβος Μάγερ, όπως προκύπτει από σχετική ειδοποίηση: «Ειδοποιούνται οι Κύριοι Συνδρομηταί, όταν λαμβάνωσιν οποιανδήποτε χρείαν πληροφορίας, ή ούτινος άλλου αναφερομένου εις την εφημερίδα, να διευθύνωσι τας επιστολάς των προς τον Συντάκτην, Δότορ Ιωάννην Ιάκωβον Μάγερ».

Η έκδοσή τους συνέπεσε με την πιο ηρωική περίοδο για την εξέλιξη του Αγώνα στη Δυτική Στερεά Ελλάδα -από την Πρωτοχρονιά του 1824 μέχρι τις 20 Φεβρουαρίου του 1826. Στο διάστημα όμως αυτό σημειώθηκαν αρκετές διακοπές στην έκδοσή τους που οφείλονταν στα δεινά του πολέμου και τις τραγικές συνθήκες που δημιούργησε ο γενικός αποκλεισμός της πόλης του Μεσολογγίου από τις στρατιές του Κιουταχή και του Ιμπραήμ, η έλλειψη εφοδίων κι ο λιμός που ακολούθησε. Στο φύλλο 65-66 της 19ης Αυγούστου 1825, η εφημερίδα δικαιολογώντας τις διακοπές αυτές γράφει: «Ζητούμε συγγνώμην από τους κυρίους συνδρομητάς μας διά την διακοπήν, την οποίαν εξ ανάγκης μεταχειριζόμεθα ενίοτε εις την εφημερίδα. αι συνεχείς ζημίαι, τας οποίας από τον εχθρικόν πυροβολισμόν πάσχει η τυπογραφία, γίνονται αιτίαι αναπόφευκτοι ταύτης της διακοπής…».

Από τις πρώτες εκδόσεις που έγιναν στο πιεστήριο του Μαυροκορδάτου με γαλλικά στοιχεία, τα οποία έχουν εμφανή ίχνη φθοράς, είναι ένα φυλλάδιο από τον Bruno, «Περί των μέσων των προσφυεστέρων εις την διατήρησιν της υγείας των στρατιωτών» που ήταν γραμμένα ιταλικά κι ελληνικά. Με τα ίδια στοιχεία, είναι τυπωμένη η εγκύκλιος που ορίζει το πένθος για το θάνατο του Βύρωνα (7 Απριλίου) κι ο επιτάφιος λόγος του Σπ. Τρικούπη (10 Απριλίου).

Ο επιτάφιος λόγος του Σπυρίδωνα Τρικούπη στον Βύρωνα φέρει την ένδειξη: «Λόγος αυτοσχεδιασμένος και εκφωνημένος από τον κ. Σπυρίδωνα Τρικούπην. Τυπώνεται δια προσταγής της Διοικήσεως. Μεσολόγγι 10 Απριλίου την Πέμπτην της εβδομάδος του Πάσχα 1824. Ετυπώθη παρά Δ. Μεσθενέως» Είναι η πρώτη εμφάνιση αυτού του τυπογράφου και λογίου, που καταγόταν από τη Θεσσαλονίκη, είχε διδαχθεί την τυπογραφική τέχνη στο Παρίσι και μετέπειτα τ’ όνομά του σημειώνεται σ’ όλες τις εκδόσεις του Μεσολογγίου. Η παρουσία του Βύρωνα και του συνταγματάρχη Στάνχοπ, του Pietro Gamba, φίλου και γραμματέα του Βύρωνα, εκδότη της ξενόγλωσσης εφημερίδας Τelegrafo Greco, και άλλων πολλών φιλελλήνων, συνετέλεσε ώστε να παρουσιάζονται στα Ελληνικά Χρονικά ειδήσεις, πληροφορίες και ενδιαφέρουσες εξιστορήσεις για το φιλελληνικό κίνημα. Επίσης δημοσιεύονταν άρθρα για τη φιλολογία, για την ποίηση, κείμενα που πρόβαλαν εξέχουσες ελληνικές προσωπικότητες. Αλλά στα Ελληνικά Χρονικά δίνουν ιδιαίτερη προτεραιότητα στην πολιτική θεωρία: κείμενα διαπνεόμενα από φιλελεύθερο πνεύμα , συχνά επώνυμα, (Θεόδωρος Νέγρης, Σπυρίδων Τρικούπης κ.α )στις οποίες αναλύονται έννοιες όπως η δημοκρατία και η μοναρχία, η ελευθεροτυπία, ο δεσποτισμός, η αναρχία.

Ο Δημήτριος Μεσθενέας διηύθυνε το τυπογραφείο και κοντά του μαθήτευσαν οι Μεσολογγίτες Ιωάννης Πεπονής και Χρήστος Ντάγκλας, καθώς κι ο Σάμιος Σπυρίδων Παιδάκος. Τις μεταφράσεις για τον Μάγερ έκανε ο Δημήτριος Παυλίδης, δάσκαλος από τη Σιάτιστα κι ο Θανάσης Πεπονής βοηθούσε μερικές φορές στη στοιχειοθεσία. Πάντως, αν και δεν αναφέρεται σε καμιά έκδοση, είναι βέβαιο ότι στο τυπογραφείο αυτό εργαζόταν ως υφιστάμενος του Μαυροκορδάτου και ο Παύλος Πατρίκιος, που τον είχε ακολουθήσει όταν το 1822 έφυγε από την Κόρινθο.

Εκτός από τα «Ελληνικά Χρονικά» το 1824 εκδόθηκαν ακόμα κι οι εφημερίδες: «Ο Φίλος του Νόμου» στην Ύδρα, ο «Ελληνικός Τηλέγραφος» στο Μεσολόγγι κι η «Εφημερίς των Αθηνών» στην Αθήνα.

Την είδηση για την έκδοση του «Ελληνικού Τηλέγραφου» δημοσίευσαν στο φύλλο 25 της 26 Μαρτίου 1824 τα «Ελληνικά Χρονικά» ως εξής: «Κατά τας 20 (8) του τρέχοντος εδημοσιεύθη νέα εν Μεσολογγίω Εφημερίς επιγραφομένη ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΗΛΕΓΡΑΦΟΣ. Της Εφημερίδος ταύτης τα άρθρα θέλουν δημοσιεύεσθαι κατά την οποίαν διάλεκτον θέλουν παρησιάζονται εις τους Εκδότας. Θέλει εκδίδεται άπαξ της εβδομάδος την ημέραν του Σαββάτου. Οι Συνδρομηταί αυτής θέλουσι πληρώνει κατ’ έτος εξ Ισπανικά τάλληρα, δίδοντες ανα δύω εις την αρχήν της κάθε τετραμηνίαν. Παρακαλούνται λοιπόν όσοι επιθυμούσι να γίνωσι συνδρομηταί ή και να ςέλλωσιν άρθρα και ειδήσεις, να διευθύνωνται ενταύθα προς τον τυπογράφον Κύρ. Δ. Μεσθενέα, ή προς τον Συντάκτην των Ελληνικών Χρονικών, Κύριον Δ. Ι. Μάϊερ. ή εις τους πρωτίςους των απανταχού βιβλιοπώλων, οι οποίοι άνευ εξόδων θέλουσι φροντίζει την εξαποστολήν των».

Συνολικά τα "Ελληνικά Χρονικά" κυκλοφόρησαν 226 φύλλα (106 φ. το 1824, 105 φ. το 1825 και 15 φ. το 1826). Ανατύπωση ολόκληρης της σειράς των «Ελληνικών Χρονικών» έγινε το 1840 από τον Κ. Λεβίδη.

Βιβλιογραφία

• Ευάγγελος Α. Βουτσινάκης, Εθνικό Τυπογραφείο-Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα 2005.
• Γ.Δ. Δημακόπουλος, Η διοικητική οργάνωσις κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν, 1821-1827, εν Αθήναις 1966.
• Κ. Μάγερ, Ιστορία του ελληνικού Τύπου, τόμος Α΄ (1821 - 1826), Αθήνα 1957.
• Ν. Ε. Σκιαδάς, Χρονικό της Ελληνικής Τυπογραφίας, τόμοι Α' (1476 - 1828) και Γ’ (1863 - 1909), Αθήνα 1982.
• Στ. Κ. Τσίντζος, Μεσολόγγι κοιτίς της Ελευθερίας, Αθήναι 1936.
• Κ. Παπαρρηγόπουλος (Π. Καρολίδης - Γ. Αναστασιάδης), Ιστορία του Ελληνικού ‘Εθνους, Θεσσαλονίκη 1994.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ελληνικά Χρονικά, Μέδουσα, Ψηφιακό Αποθετήριο: Ψηφιακό αντίγραφο τευχών της εφημερίδας
• Βασίλης Φουρτούνης, Τα έντυπα της επανάστασης [1]