Ισπανία των Αψβούργων: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Ιων (συζήτηση | συνεισφορές)
Ιων (συζήτηση | συνεισφορές)
Γραμμή 111: Γραμμή 111:
Για την Ισπανία, ο πόλεμος ήταν μια υφέρπουσα καταστροφή. Το 1574 ο Ισπανικός στρατός υπό τον [[Λουίς ντε Ρεκουεσένς]] αποκρούστηκε από την [[Πολιορκία του Λέιντεν]] αφότου οι Ολλανδοί κατέστρεψαν τα αναχώματα που συγκρατούσαν την Βόρεια Θάλασσα και προστάτευαν ούτως τις χαμηλού υψομέτρου επαρχίες. Το 1576, αντιμέτωπος με το κόστος του 80.000 μελών στρατού κατοχής του στις Κάτω Χώρες και τον μαζικό στόλο ο οποίος είχε νικήσει στη Ναύπακτο, ο Φίλιππος αναγκάστηκε να αποδεχτεί την [[πτώχευση]]. Ο στρατός στις Κάτω Χώρες στασίασε λίγο μετά, επιτιθέμενος στην Αμβέρσα και λεηλατώντας τις νότιες Κάτω Χώρες, ωθώντας αρκετές πόλεις στις προηγουμένως γαλήνιες νότιες επαρχίες να συνταχθούν με την εξέγερση. Οι Ισπανοί επέλεξαν την οδό της διαπραγμάτευσης, ειρηνεύοντας τις περισσότερες νότιες επαρχίες με την [[Ένωση του Αρράς]] το 1579.
Για την Ισπανία, ο πόλεμος ήταν μια υφέρπουσα καταστροφή. Το 1574 ο Ισπανικός στρατός υπό τον [[Λουίς ντε Ρεκουεσένς]] αποκρούστηκε από την [[Πολιορκία του Λέιντεν]] αφότου οι Ολλανδοί κατέστρεψαν τα αναχώματα που συγκρατούσαν την Βόρεια Θάλασσα και προστάτευαν ούτως τις χαμηλού υψομέτρου επαρχίες. Το 1576, αντιμέτωπος με το κόστος του 80.000 μελών στρατού κατοχής του στις Κάτω Χώρες και τον μαζικό στόλο ο οποίος είχε νικήσει στη Ναύπακτο, ο Φίλιππος αναγκάστηκε να αποδεχτεί την [[πτώχευση]]. Ο στρατός στις Κάτω Χώρες στασίασε λίγο μετά, επιτιθέμενος στην Αμβέρσα και λεηλατώντας τις νότιες Κάτω Χώρες, ωθώντας αρκετές πόλεις στις προηγουμένως γαλήνιες νότιες επαρχίες να συνταχθούν με την εξέγερση. Οι Ισπανοί επέλεξαν την οδό της διαπραγμάτευσης, ειρηνεύοντας τις περισσότερες νότιες επαρχίες με την [[Ένωση του Αρράς]] το 1579.


Η συμφωνία του Αρράς απαιτούσε όλες οι Ισπανικές δυνάμεις να εγκαταλείψουν αυτές τις εκτάσεις. Εντωμεταξύ, ο Φίλιππος είχε το νου του στην ένωση όλης της Ιβηρικής χερσονήσου υπό την εξουσία του, ένας παραδοσιακός στόχος των Ισπανών μοναρχών. Η ευκαιρία ήλθε το 1578 όταν ο Πορτογάλος βασιλιάς Σεβαστιανός οργάνωσε μια κακοσχεδιασμένη σταυροφορία εναντίον του Μαρόκου. Η επιχείρηση έληξε καταστροφικά και με την εξαφάνιση του Σεβαστιανού στην Μάχη των Τριών Βασιλέων. Ο ηλικιωμένος θείος του Ερρίκος κυβέρνησε μέχρι τον θάνατό του το 1580. Αν και ο Φίλιππος είχε μακροχρόνια προετοιμαστεί για την αρπαγή της Πορτογαλίας, θεωρούσε ακόμη απαραίτητο να οργανώσει μια στρατιωτική κατοχή υπό την ηγεσία του Δούκα της Άλβα. Ο Φίλιππος πήρε τον τίτλο του Βασιλιά της Πορτογαλίας, αλλά κατά τα αλλά η χώρα παρέμεινε αυτόνομη, διατηγρώντας τους δικούς της νόμους, νόμισμα και θεσμούς. Όμως, η Πορτογαλία παρέδωσε πλήρως την ανεξαρτησία της στην εξωτερική πολιτική, και οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών δεν ήταν ποτέ θερμές.
Η συμφωνία του Αρράς απαιτούσε όλες οι Ισπανικές δυνάμεις να εγκαταλείψουν αυτές τις εκτάσεις. Εντωμεταξύ, ο Φίλιππος είχε το νου του στην ένωση όλης της Ιβηρικής χερσονήσου υπό την εξουσία του, ένας παραδοσιακός στόχος των Ισπανών μοναρχών. Η ευκαιρία ήλθε το 1578 όταν ο Πορτογάλος βασιλιάς Σεβαστιανός οργάνωσε μια κακοσχεδιασμένη σταυροφορία εναντίον του Μαρόκου. Η επιχείρηση έληξε καταστροφικά και με την εξαφάνιση του Σεβαστιανού στην Μάχη των Τριών Βασιλέων. Ο ηλικιωμένος θείος του Ερρίκος κυβέρνησε μέχρι τον θάνατό του το 1580. Αν και ο Φίλιππος είχε μακροχρόνια προετοιμαστεί για την αρπαγή της Πορτογαλίας, θεωρούσε ακόμη απαραίτητο να οργανώσει μια στρατιωτική κατοχή υπό την ηγεσία του Δούκα της Άλβα. Ο Φίλιππος πήρε τον τίτλο του Βασιλιά της Πορτογαλίας, αλλά κατά τα αλλά η χώρα παρέμεινε αυτόνομη, διατηρώντας τους δικούς της νόμους, νόμισμα και θεσμούς. Όμως, η Πορτογαλία παρέδωσε πλήρως την ανεξαρτησία της στην εξωτερική πολιτική, και οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών δεν ήταν ποτέ θερμές.


Η Γαλλία αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο της Ισπανικής εξωτερικής πολιτικής επειδή η δύναμη της ήταν δυνητικά πολύ μεγάλη και η εχθρότητα της ήταν πλήρης. Αλλά επί τριάντα έτη μετά το Κατό Καμπρεσί ήταν βυθισμένη σε εμφύλιους πολέμους. Philip sat back and watched the fighting go on while giving aid to the Catholic League, although occasionally also helping the Protestant side if he saw that he could gain an advantage from it. Μετά το 1590, οι Ισπανοί επενέβησαν απευθείας στη Γαλλία, κερδίζοντας μάχες, αλλά αποτυγχάνοντας να αποτρέψουν τον Ερρίκο της Ναβάρρας από το να γίνει βασιλιάς ως Ερρίκος Δ'. To Spain's dismay, Pope Clement VIII accepted Henry back into the Catholic Church.
Η Γαλλία αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο της Ισπανικής εξωτερικής πολιτικής επειδή η δύναμη της ήταν δυνητικά πολύ μεγάλη και η εχθρότητα της ήταν πλήρης. Αλλά επί τριάντα έτη μετά το Κατό Καμπρεσί ήταν βυθισμένη σε εμφύλιους πολέμους. Ο Φίλιππος έμεινε πίσω και παρακολουθούσε την διαμάχη να εξελίσσεται ενώ βοηθούσε την Καθολική Λίγκα, αν και περιστασιακά επίσης βοηθούσε την Προτεσταντική πλευρά αν έβλεπε ότι μπορούσε να αποκτήσει οφέλη από αυτήν. Μετά το 1590, οι Ισπανοί επενέβησαν απευθείας στη Γαλλία, κερδίζοντας μάχες, αλλά αποτυγχάνοντας να αποτρέψουν τον Ερρίκο της Ναβάρρας από το να γίνει βασιλιάς ως Ερρίκος Δ'. Προς απογοήτευση της Ισπανίας, ο Πάπας Κλήμης Η' δέχτηκε τον Ερρίκο πίσω στην Καθολική Εκκλησία.


[[Image:Invincible Armada.jpg|thumb|left|250px|Η [[Ισπανική Αρμάδα]] (1588)]]
[[Image:Invincible Armada.jpg|thumb|left|250px|Η [[Ισπανική Αρμάδα]] (1588)]]


Για να κρατηθούν οι Κάτω Χώρες υπό έλεγχο απαιτείτο μια εκτενής δύναμη κατοχής, και η Ισπανία ήταν οικονομικά πιεσμένη μετά τη χρεοκοπία του 1576. Το 1584, ο Γουλιέλμος ο Σιωπηλός δολοφονήθηκε από έναν ημιπαράφρονα Καθολικό, και ο θάνατος του δημοφιλούς Ολλανδού ηγέτη της αντίστασης αναμενόταν να επιφέρει το τέλος του πολέμου· όμως αυτό δε συνέβη. Το 1586, η Βασίλισσα [[Ελισάβετ Α' της Αγγλίας]], υποστήριξε τους Προτεστάντες στις Κάτω Χώρες και τη Γαλλία, και ο [[Σερ Φράνσις Ντρέικ]] έκανε επιθέσεις εναντίον Ισπανών εμπόρων στην [[Καραϊβική]] και τον [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικό Ωκεανό]], μαζί με μια συγκεκριμένα επιθετική επιχείρηση στο λιμάνι του [[Κάδιθ]]. Η Γαλλία και η Αγγλία επίσης υποστήριξαν τον Πορτογαλό διεκδικητή, Αντόνιο του Κράτο. Το 1588, ελπίζοντας να σταματήσει την ανάμειξη της Ελισάβετ, ο Φίλιππος έστειλε την [[Ισπανική Αρμάδα]] για να επιτεθεί στην Αγγλία. Αριθμώντας 130 πλοία και 30.000 άνδρες, είχε αρχηγό τον ευγενικό αλλά ανίκανο Δούκα της Μεντίνα-Σιντόνα. Ο σκοπός της Αρμάδας ήταν να μεταφέρει Ισπανικές δυνάμεις από τις Κάτω Χώρες για να εισβάλουν στην Αγγλία, παρά το γεγονός ότι η Ισπανία δεν είχε βαθιά λιμάνια στη Βόρεια Θαλάσσα. Μετά από τρεις ημέρες μάχη με τον Αγγλικό στόλο, η Αρμάδα αποσήυρθηκε και αναγκάστηκε να κάνει ένα φρικτό ταξίδι γύρω από τις ακτές της Σκωτίας και της Ιρλανδίας, με πολλά πλοία να βυθίζονται από θύελλες. μόνο ο μισός στόλος επέστρεψε στην πατρίδα σώος. Τον επόμενο χρόνο όμως, μια Αγγλική αποστολή στην Πορτογαλία ηττήθηκε πλήρως.

Spain had invested itself in the religious warfare in France after Henry II's death. In 1589, [[Henry III of France|Henry III]], the last of the [[Valois Dynasty|Valois]] lineage, died at the walls of Paris. His successor, [[Henry IV of France]], the first [[Bourbon Dynasty|Bourbon]] king of France, was a man of great ability, winning key victories against the [[Catholic League (French)|Catholic League]] at [[Battle of Arques|Arques]] (1589) and [[Battle of Ivry|Ivry]] (1590). Committed to stopping Henry from becoming King of France, the Spanish divided their army in the Netherlands and invaded France in 1590.


==="Ο Θεός είναι Ισπανός" (1596–1626)===
==="Ο Θεός είναι Ισπανός" (1596–1626)===

Έκδοση από την 18:01, 4 Ιουνίου 2014

Ισπανία των Αψβωούργων
Monarquía Católica
Monarquía Hispánica
Monarquía de España[1]

 

 

1506 – 1700
Cross of Burgundy Flag Arms of Charles II
Τοποθεσία Ισπανία
1570 map of the Iberian peninsula
Πρωτεύουσα Μαδρίτη (1561-1601)
Βαγιαδολίδ (1601-1606)
Μαδρίτη (1606-1700)
Πολίτευμα Μοναρχία
Ιστορική εποχή Πρώιμη Σύγχρονη περίοδος
 -  ένωση της Καστίλης και της Αραγονίας 1469
 -  άνοδος του Φιλίππου Α' της Καστίλης 27 Ιουνίου
 -  conquest of Iberian Navarre 1512
 -  Dutch Revolt 1568–1648
 -  Ιβηρική Ένωση 1580–1640
 -  Γαλλοϊσπανικός Πόλεμοςranco-Spanish War 1635–1659
 -  Πόλεμος της Πορτογαλικής Παλινόρθωσης 1640–1668
 -  θάνατος του Καρόλου Β' 1 Νοεμβρίου

Ο όρος Ισπανία των Αψβούργων αναφέρεται στην ιστορία της Ισπανίας τον 16ο και 17ο αιώνα (1506–1700), όταν η Ισπανία βρισκόταν υπό την εξουσία της Δυναστείας των Αψβούργων (επίσης συνδεδεμένη με το ρόλο της στην ιστορία της Κεντρικής Ευρώπης). Υπό την Αψβουργική διοίκηση (κυρίως υπό τον Κάρολο Ε' και τον Φίλιππο Β' της Ισπανίας), η Ισπανία έφθασε στο ζενίθ της επιρροής και της δύναμης της, ελέγχοντας εδάφη που εκτείνονταν από την Αμερική έως τις Ανατολικές Ινδίες στην Ασία, τις Κάτω Χώρες (οι οποίες περιελάμβαναν εδάφη της Βουργουνδίας και της Γερμανίας), το μεγαλύτερο τμήμα της σύγχρονης Ιταλίας στην Ευρώπη, και από το 1580 έως το 1640 την Πορτογαλία, την Πορτογαλική Αυτοκρατορία και ποικίλα άλλα εδάφη, όπως την Μάλτα στην Μεσόγειο και μικρούς θύλακες όπως την Θέουτα και το Οράν στη Βόρεια Αφρική. Συνολικά, η Ισπανία των Αψβούργων ήταν, για πάνω από έναν αιώνα, η μέγιστη δύναμη του κόσμου. Για αυτό τον λόγο, αυτή η περίοδος της Ισπανικής ιστορίας έχει επίσης αναφερθεί ως η "Εποχή της Επέκτασης".

Κατά τους ύστερους Αψβούργους βασιλείς, και κυρίως στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα, η Ισπανία βίωσε μια βαθμιαία πολιτική και πολιτισμική παρακμή.

Η ναυτική υπεροχή της Ισπανίας τον 16ο αιώνα φάνηκε από την νίκη εναντίον των Οθωμανών στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 (η οποία ήταν σημαντική για τους Ισπανούς και τους Χριστιανούς συνολικά). Από το μέγεθος της Ισπανικής Αρμάδας το 1588 και μια σειρά νικών εναντίον της Αγγλίας στον Αγγλοϊσπανικό Πόλεμο του 1585–1604. Όμως κατά την διάρκεια των μέσων δεκαετιών του 17ου αιώνα η ναυτική δύναμη της Ισπανίας εισήλθε σε μακρά παρακμή με αυξανόμενες ήττες εναντίον των Ηνωμένων Επαρχιών. Στη ξηρά η Ισπανία των Αψβούργων ενεπλάκη στον Τριακονταετή Πόλεμο, και στο δεύτερο ήμισυ του 17ου αιώνα οι Ισπανοί ηττήθηκαν από τους Γάλλους, υπό τον Βασιλιά Λουδοβίκο ΙΔ'. Η Αψβουργική διοίκηση στην Ισπανία έληξε με τον θάνατο το 1700 του Καρόλου Β' ο οποίος οδήγησε στον Πόλεμο της Ισπανικής Διαδοχής και στην κατάληψη της Ισπανίας από τον Οίκο των Βουρβόνων.

Τα χρόνια των Αψβούργων ήταν επίσης μια Ισπανική Χρυσή Εποχή της πολιτισμικής άνθησης. Μεταξύ των προεξεχουσών μορφών της περιόδου ήταν ο Ντιέγο Βελάθκεθ, ο Ελ Γκρέκο, ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες, η Τερέσα της Άβιλα, ο Πέδρο Καλδερόν ντε λα Μπάρκα, ο Φρανθίσκο ντε Βιτόρια, ο Ντομίνγκο ντε Σότο και ο Φρανθίσκο Σουάρεθ.

Χρονολογία

Οικογενειακό δέντρο

Οι αρχές της αυτοκρατορίας (1504–1521)

Έμβλημα του Καρόλου Α', που αντιπροσωπεύει τα εδάφη στην Ισπανία (κορυφή) και τις άλλες Ευρωπαϊκές του κτήσεις (κάτω)

Η Ισπανία εισήλθε στην de jure κατάσταση του ενιαίου κράτους μόνο μετά τον θάνατο του Καρόλου Β' και με την έκλειψη της Ισπανικής δυναστείας των Αψβούργων, την άνοδο του Φιλίππου Ε' και την εγκαινίαση της Βουρβονικής δυναστείας και των μεταρρυθμίσεων της. Όμως, οι Ισπανοί Αψβούργοι δημιούργησαν το πρώτο de facto ενωμένο κράτος στην Ιβηρική Χερσόνησο, το οποίο για μια σύντομη περίοδο περιελάμβανε και την Πορτογαλία.

Η πολιτική οντότητα που αναφέρεται ως Ισπανία[2] ήταν στην ουσία μια ομοσπονδία που περιελάμβανε πολλά αρχαία αυτόνομα βασίλεια— την Αραγονία, την Καστίλη, την Λεόν και τη Ναβάρρα. Σε μερικές περιπτώσεις, αυτά τα αυτόνομα βασίλεια ήταν τα ίδια συνομοσπονδίες, με πιο γνωστό το Στέμμα της Αραγονίας (Πριγκιπάτο της Καταλονίας, Βασίλειο της Αραγωνίας, Βασίλειο της Βαλένθια και Βασίλειο της Μαγιόρκα). Ο γάμος της Ισαβέλλας Α' της Καστίλης και του Φερδινάνδου Β' της Αραγωνίας ένωσε δύο από τα μεγαλύτερα τέτοια βασίλεια, την Καστίλη και την Αραγονία, το οποίο οδήγησε στην ευρέως επιτυχημένη εκστρατεία τους εναντίον των Μαυριτανών με αποκορύφωμα την κατάκτηση της Γρανάδας το 1492.

Το 1504, η Βασίλισσα Ισαβέλλα πέθανε, και μολονότι ο Φερδινάνδος προσπάθησε να διατηρήσει την θέση του στην Καστίλη ως επακόλουθο του θανάτου της, το Καστιλιανό Cortes Generales (το καστιλιανό κοινοβούλιο) επέλεξε να στέψει την κόρη της Ισαβέλλας , Ιωάννα, βασίλισσα. Ο σύζυγος της Φίλιππος ήταν ο Αψβούργος γιος του Άγιου Ρωμαίου Αυτοκράτορα Μαξιμιλιανού Α' και της Μαρίας της Βουργουνδίας και ταυτόχρονα έγινε ο βασιλικός σύζυγος Φίλιππος Α' της Καστίλης. Λίγο αργότερα η Ιωάννα άρχισε να ολισθαίνει στην παράνοια, αν και το πόσο ψυχικά άρρωστη ήταν έχει υπάρξει αμφισβητούμενο θέμα. Το 1506 ο Φίλιππος κατέλαβε την αντιβασιλεία εκ μέρους της, αλλά πέθανε αργότερα το ίδιο έτος υπό μυστήριες περιστάσεις, πιθανώς δηλητηριασμένος από τον πεθερό του.[3] Εφόσον ο μεγαλύτερος γιος τους Κάρολος ήταν μόνο έξι, το Cortes απρόθυμα επέτρεψε στον πατέρα της Ιωάννας Φερδινάνδο να κυβερνήσει τη χώρα ως αντιβασιλιάς της Ιωάννας και του Καρόλου.

Η Ιωάννα, Βασίλισσα της Καστίλης

Η Ισπανία ήταν τώρα ενωμένη υπό έναν μοναδικό κυβερνήτη, τον Φερδινάνδο Β' της Αραγονίας. Ως μοναδικός μονάρχης, ο Φερδινάνδος υιοθέτησε μια πιο επιθετική πολιτική από αυτή που είχε ως σύζυγος της Ισαβέλλας, διευρύνοντας την σφαίρα επιρροής της Ισπανίας στην Ιταλία, ενδυναμώνοντας την εναντίον της Γαλλίας. Ως κυβερνήτης της Αραγονίας, ο Φερδινάνδος αναμείχθηκε στον αγώνα εναντίον της Γαλλίας και της Βενετίας για τον έλεγχο της Ιταλίας· αυτές οι συγκρούσεις έγιναν το κέντρο της εξωτερικής πολιτικής του Φερδινάνδου ως βασιλιά. Η πρώτη χρήση των Ισπανικών δυνάμεων από τον Φερδινάνδο ήρθε στον Πόλεμο της Ιεράς Συμμαχίας εναντίον της Βενετίας, όπου οι Ισπανοί στρατιώτες διακρίθηκαν στο πεδίο δίπλα στους Γάλλους συμμάχους τους στη Μάχη του Ανιαντέλο (1509). Μόνο ένα έτος μετά, ο Φερδινάνδος εισήλθε στην Ιερά Συμμαχία εναντίον της Γαλλίας, διαβλέποντας μια ευκαιρία να πάρει την Νάπολη — στην οποία έφερε μια δυναστική διεκδίκηση — και τη Ναβάρρα, που τη διεκδικούσε μέσω του γάμου του με την Ζερμέν του Φουά. Ο πόλεμος είχε μικρότερη επιτυχία από αυτήν εναντίον της Βενετίας και το 1516 η Γαλλία συμφώνησε ανακωχή, η οποία άφηνε το Μιλάνο υπό γαλλικό έλεγχο και αναγνώριζε την ισπανική ηγεμονία στη βόρεια Ναβάρρα. Ο Φερδινάνδος πέθανε αργότερα το ίδιο έτος.

Ο θάνατος του Φερδινάνδου οδήγησε στην άνοδο του νεαρού Καρόλου στο θρόνο ως Κάρολος Α' της Καστίλης και της Αραγωνίας, αποτελεσματικά ιδρύοντας την μοναρχία της Ισπανίας. Η ισπανική κληρονομιά του περιελάμβανε όλες τις ισπανικές κτήσεις στον Νέο Κόσμο και γύρω από τη Μεσόγειο. Με το θάνατο του Αψβούργου πατέρα του το 1506, ο Κάρολος είχε κληρονομήσει τις Κάτω Χώρες και τα εδάφη της ελεύθερης κομητείας της Βουργουνδίας, μεγαλώνοντας στη Φλάνδρα.

Το 1519, με το θάνατο του παππού του, από τον πατέρα του, Μαξιμιλιανού Α', ο Κάρολος κληρονόμησε τα εδάφη των Αψβούργων στην Γερμανία, και δεόντως εκλέχθηκε Αυτοκράτορας Κάρολος Ε' το ίδιο έτος. Η μητέρα του, Ιωάννα, παρέμεινε κατ' όνομα βασίλισσα της Καστίλης έως το θάνατο της το 1555, αλλά εξαιτίας της ψυχικής της υγείας και ανησυχιών επειδή προτεινόταν ως ένας εναλλακτικός μονάρχης από την αντιπολίτευση (όπως συνέβη στην Εξέγερση των Κομουνέρος), ο Κάρολος την κράτησε φυλακισμένη.

Εκείνη την στιγμή, ο Αυτοκράτορας και Βασιλιάς Κάρολος ήταν ο ισχυρότερος άνδρας στην Χριστιανοσύνη. Η συσσώρευση τόσης δύναμης από έναν άνδρα και μια δυναστεία ανησύχησε πολύ τον βασιλιά της Γαλλίας, Φραγκίσκο Α', ο οποίος βρέθηκε περικυκλωμένος από εδάφη των Αψβούργων. Το 1521 ο Φραγκίσκος επιτέθηκε στις Ισπανικές κτήσεις στην Ιταλία και την Ναβάρρα, γεγονότα που εγκαινίασαν έναν δεύτερο γύρο Γαλλοϊσπανικής σύγκρουσης. Ο πόλεμος ήταν μια καταστροφή για την Γαλλία, που υπέστη ήττες στην Μπικόκα (1522), την Παβία (1525, οπότε ο Φραγκίσκος αιχμαλωτίσθηκε), και στο Λαντριάνο (1529) προτού ο Φραγκίσκος υποχωρήσει και εγκαταλείψει το Μιλάνο στην Ισπανία ακόμη μια φορά.

Ένας αυτοκράτορας και ένας βασιλιάς (1521–1556)

Χάρτης της επικράτειας των Αψβούργων μετά την Μάχη του Μύλμπεργκ (1547) όπως απεικονίζεται στον The Cambridge Modern History Atlas (1912)· Οι γαίες των Αψβούργων είναι σκιασμένες με πράσινο.

Η νίκη του Καρόλου στην Μάχη της Παβίας (1525) εξέπληξε πολλούς Ιταλούς και Γερμανούς και απέσπασε τις ανησυχίες ότι ο Κάρολος θα προσπαθούσε να κερδίσει ακόμη μεγαλύτερη δύναμη. Ο Πάπας Κλήμης Ζ΄ άλλαξε πλευρά και ενώθηκε τώρα με την Γαλλία και τα κυριότερα Ιταλικά κράτη εναντίον του Αψβούργου Αυτοκράτορα, στον Πόλεμο της Συμμαχίας του Κονιάκ. Το 1527, εξαιτίας της ανικανότητας του Καρόλου να τους πληρώσει επαρκώς, οι στρατοί του στην Βόρεια Ιταλία στασίασαν και λεηλάτησαν την Ρώμη για λάφυρα, αναγκάζοντας τον Κλήμεντα και τους διάδοχους πάπες να είναι αρκετά πιο συνετοί στις συμφωνίες τους με κοσμικές αρχές: το 1533, η άρνηση του Κλήμεντα να ακυρώσει τον γάμο του Ερρίκου Η' της Αγγλίας με την Αικατερίνη της Αραγονίας (θεία του Καρόλου) ήταν άμεση συνέπεια της απροθυμίας του να προσβάλει τον αυτοκράτορα και να λεηλατηθεί η πρωτεύουσά του για δεύτερη φορά. Η Ειρήνη της Βαρκελώνης, υπογεγραμμένη μεταξύ του Καρόλου και του πάπα το 1529, εγκαθίδρυσε μια πιο εγκάρδια σχέση μεταξύ των δύο ηγετών που αποτελεσματικά ονόμασε την Ισπανία προστάτιδα του Καθολικισμού και αναγνώρισε τον Κάρολο ως βασιλιά της Λομβαρδίας σε αντάλλαγμα για την Ισπανική διαμεσολάβηση στην ανατροπή της στασιαστικής Φλωρεντινής Δημοκρατίας.

Το Πορτραίτο Ιππασίας του Καρόλου Ε' του Τιτσιάνο (1548) εορτάζει την νίκη του Αυτοκράτορα επί των Προτεσταντών στην Μάχη του Μύλμπεργκ (1547)

Το 1543, ο Φραγκίσκος Α', βασιλιάς της Γαλλίας, ανακοίνωσε την πρωτοφανή συμμαχία του με τον Οθωμανό σουλτάνο, τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή, καταλαμβάνοντας την Ισπανοκρατούμενη πόλη της Νίκαιας σε συνεργασία με Οθωμανικές δυνάμεις. Ο Ερρίκος Η' της Αγγλίας, ο οποίος απέκτησε μια μεγαλύτερη μνησικακία εναντίον της Γαλλίας απ' ότι κράτησε εναντίον του Αυτοκράτορα που στάθηκε εμπόδιο στο διαζύγιό του, ενώθηκε με τον Κάρολο στην εισβολή του στη Γαλλία. Αν και ο Ισπανικός στρατός ηττήθηκε παταγωδώς στην Μάχη του Σερισόλ, στην Πολιορκία της Νίκαιας ο Ερρίκος διέπρεψε καλύτερα και η Γαλλία αναγκάσθηκε να αποδεχθεί όρους. Οι Αυστριακοί, με ηγέτη τον νεότερο αδελφό του Καρόλου Φερδινάνδο, συνέχισαν να πολεμούν τους Οθωμανούς στα ανατολικά. Με την Γαλλία ηττημένη, ο Κάρολος ασχολήθηκε με το να επιληφθεί ενός παλαιότερου προβλήματος: την Ένωση του Σμαλκάλντεν.

Η Προτεσταντική Μεταρρύθμιση είχε ξεκινήσει στην Γερμανία το 1517. Ο Κάρολος, μέσω της θέσης του ως Άγιος Ρωμαίος Αυτοκράτορας, των σημαντικών κτήσεών του στα γερμανικά σύνορα και της στενής του σχέσης με τους Αψβούργους συγγενείς του στην Αυστρία, είχε παγιωμένο ενδιαφέρον για την διατήρηση της σταθερότητας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο Πόλεμος των Γερμανών Χωρικών ξέσπασε στην Γερμανία το 1524 και κατέστρεψε την χώρα μέχρι που κατεστάλη βίαια το 1526· ο Κάρολος, αν και ήταν τόσο μακριά από την Γερμανία, ενετάλθη να κρατά την τάξη. Μετά τον Πόλεμο των Χωρικών οι Προτεστάντες οργανώθηκαν σε μια αμυντική ένωση για να προστατευθούν από τον Αυτοκράτορα Κάρολο. Υπό την προστασία της Σμαλκαλδικής Ένσωης, τα Προτεσταντικά κράτη διέπραξαν έναν αριθμό εκτρόπων στα μάτια της Καθολικής Ένωσης— την κατάσχεση μερικών εκκλησιαστικών εδαφών, μεταξύ άλλων πραγμάτων— και αψήφησαν την εξουσία του Αυτοκράτορα.

Europa regina, associated with a Habsburg-dominated Europe under Charles V.

Πιθανόν ούσα πιο σημαντική για τη στρατηγική του Ισπανού βασιλιά, η Ένωση είχε συμμαχήσει με τους Γάλλους και προσπάθειες στη Γερμανία να υπονομευθεί η Ένωση απορρίφθηκαν. Η ήττα του Φραγκίσκου οδήγησε στην ακύρωση της συμμαχίας με τους Προτεστάντες και ο Κάρολος εκμεταλλεύθηκε την ευκαιρία. Πρώτα προσπάθησε μέσω της διαπραγμάτευσης στη Σύνοδο του Τρέντο το 1545, αλλά η Προτεσταντική ηγεσία αισθανόμενη προδομένη από την στάση που κράτησαν οι Καθολικοί στη Σύνοδο, προχώρησε σε πόλεμο με ηγέτη τον Σάξονα εκλέκτορα Μαυρίκιο. Σε ανταπόκριση, ο Κάρλος επιτέθηκε στη Γερμανία ως επικεφαλής ενός μικτού Ολλανδοϊσπανικού στρατού, ελπίζοντας να αποκαταστήσει την Αυτοκρατορική εξουσία. Ο Αυτοκράτορας προσωπικά κατήγαγε μια αποφασιστική νίκη επί των Προτεσταντών στην ιστορική Μάχη του Μύλμπεργκ το 1547. Το 1555, ο Κάρολος υπέγραψε την Peace of Augsburg with the Protestant states and restored stability in Germany on his principle of cuius regio, eius religio ("whose realm, his religion"), a position unpopular with the Spanish and Italian clergy. Η ανάμειξη του Καρόλου στη Γερμανία θα εγκαθίδρυε έναν ρόλο για την Ισπανία ως προστάτιδας του ζητήματος των Καθολικών Αψβούργων στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία· the precedent would lead, seven decades later, to involvement in the war that decisively ended Spain's status as Europe's leading power.

Το 1526, ο Κάρολος νυμφεύθηκε την Ινφάντα Ισαβέλλα, αδελφή του Ιωάννη Γ' της Πορτογαλίας. Το 1556 παραιτήθηκε από τις θέσεις του, δίνοντας την Ισπανική του αυτοκρατορία στον μόνο επιζώντα γιο του, Φίλιππο Β' της Ισπανίας, και την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στον αδελφό του, Φερδινάνδο. Ο Κάρολος αποσύρθηκε στο μοναστήρι της Ιούστε (Εξτρεμαδούρα, Ισπανία), όπου φαίνεται να έπαθε νευρικό κλονισμό, και πέθανε το 1558.

Από το St. Quentin μέχρι τη Ναύπακτο (1556–1571)

Η Ισπανία δεν ήταν ακόμη σε ειρήνη, καθως ο επιθετικός Ερρίκος Β' της Γαλλίας ανήλθε στον θρόνο το 1547 και αμέσως ανανέωσε την σύγκρουση με την Ισπανία. Ο διάδοχος του Καρόλου, Φίλιππος Β', διεξληγαγε επιθετικά τον πόλεμο εναντίον της Γαλλίας, συντρίβοντας έναν γαλλικό στρατό στη Μάχη του Σεν Καντέν στην Πικαρδία το 1557 και νικώντας τον Ερρίκο πάλι στη Μάχη του Γκραβελέν το επόμενο έτος. Η Συνθήκη του Κατώ-Καμπρεσί, υπογεγραμμένη το 1559, αναγνώριζδε μόνιμα τις Ισπανικές διεκδικήσεις στην Ιταλία. Στους εορτασμούς που ακολούθησαν τη συνθήκη, ο Ερρίκος σκοτώθηκε από ένα κατά λάθος χτύπημα μιας λόγχης. Η Γαλλία επλήγη για τα επόμενα τριάντα έτη από εμφύλιο πόλεμο και αναταραχή (βλέπε Γαλλικοί Θρησκευτικοί Πόλεμοι) και ήταν ανίκανη να ανταγωνιστεί αποτελεσματικά την Ισπανία και τους Αψβούργους στον Ευρωπαϊκό αγώνα εξουσίας. Ελεύθερη από κάθε σοβαρή Γαλλική αντίδραση, η Ισπανία έφθασε στο απόγειο της δύναμης και της εδαφικής της έκτασης στην περίοδο 1559–1643.

Ο Θρίαμβος του Θανάτου (περ. 1562) από τον Πίτερ Μπρύγκελ τον Πρεσβύτερο αντικατοπτρίζει την αυξανόμενα σκληρή μεταχείριση που οι Δεκαεπτά Επαρχίες έλαβαν τον 16ο αιώνα

Ο Κάρολος και οι διάδοχοί του, ενώ ήταν πιο άνετοι και συμπαθούσαν περισσότερο την Ισπανία, την θεωρούσαν ως άλλο ένα κομμάτι της αυτοκρατορίας τους, αντί να την γαλουχήσουν και να την αναπτύξουν, όπως η Γαλλία, η Αγγλία, και οι Κάτω Χώρες ίσως έκαναν στις χώρες τους. Η επίτευξη των πολιτικών στόχων της δυναστείας των Αψβούργων – η οποία σήμαινε κυρίως την υπονόμευση της δύναμης της Γαλλίας, την διατήρηση της Καθολικής ηγεμονίας των Αψβούργων στη Γερμανία, και η αποδυνάμωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας – ήταν σημαντικότερη για τους Αψβούργους κυβερνήτες παρά η ευημερία της Ισπανίας. Αυτή η έμφαση θα συνεισέφερε στην παρακμή της Ισπανικής αυτοκρατορικής δύναμης.

Η Ισπανική Αυτοκρατορία είχε αναπτυχθεί ουσιαστικά από τις ημέρες του Φερδινάνδου και της Ισαβέλλας. Οι Αυτοκρατορίες των Αζτέκων και των Ίνκα κατακτήθηκαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Καρόλου, από το 1519 μέχρι το 1521 και από το 1540 μέχρι το 1558, αντίστοιχα. Ισπανικοί οικισμοί ιδρύθηκαν στον Νέο Κόσμο: η Πόλη του Μεξικού, η πιο σημαντική αποικιακή πόλη που ιδρύθηκε το 1524 για ναείναι το βασικό κέντρο διοίκησης του Νέου Κόσμου· η Φλόριντα, που αποικήθηκε την δεκαετία του 1560 το Μπουένος Άιρες, που ιδρύθηκε το 1536· και η Νέα Γρανάδα (σύγχρονη Κολομβία), που αποικήθηκε την δεκαετία του 1530. Η Ισπανική Αυτοκρατορία στο εξωτερικό έγινε η πηγή του Ισπανικού πλούτου και δύναμης στην Ευρώπη. But as precious metal shipments rapidly expanded late in the century it contributed to the general inflation that was affecting the whole of Europe. Instead of fueling the Spanish economy, American silver made the country increasingly dependent on foreign sources of raw materials and manufactured goods.

Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου, που σηματοδότησε το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως κυρίαρχης ναυτικής δύναμης στη Μεσόγειο

Η Ειρήνη του Κατώ-Καμπρεσί το 1559 τερμάτισε τον πόλεμο με τη Γαλλία, αφήνοντας την Ισπανία με σημαντικό πλεονέκτημα. Όμως, η κυβέρνηση είχε τεράστιο χρέος και κήρυξε πτώχευση εκείνο το έτος. Οι φιλοδοξίες του Φιλίππου ήταν πέραν των ικανοτήτων της χώρας του να τις πληρώσει, αν και ο άργυρος από το Μεξικό και το Περού κάπως αντιστάθμισαν τα πράγματα. Even so, most of the government's revenues came from taxes and excise duties. The Ottoman Empire had long menaced the fringes of the Habsburg dominions in Austria and northwest Africa, and in response Ferdinand and Isabella had sent expeditions to North Africa, capturing Melilla in 1497 and Oran in 1509. Charles had preferred to combat the Ottomans through a considerably more maritime strategy, hampering Ottoman landings on the Venetian territories in the Eastern Mediterranean. Only in response to raids on the eastern coast of Spain did Charles personally lead attacks against holdings in North Africa (1545). To 1560 οι Οθωμανοί inflicted a serious defeat on the Spanish navy off the coast of Tunisia, αλλά το 1565, η Οθωμανική αποβίβαση στο στρατηγικό ζωτικό νησί της Μάλτας, defended by the Knights of St. John, was defeated. Ο θάνατος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς το επόμενο έτος και η διαδοχή του από τον λιγότερο ικανό Σελίμ τον Μέθυσο ενθάρρυναν τον Φίλιππο, ο οποίος αποφάσισε να μεταφέρει τον πόλεμο στα Οθωμανικά εδάφη. Το 1571, μια μικτή ναυτική αποστολή Ισπανικών, Ενετικών και παπικών πλοίων με ηγέτη τον νόθο γιο του Καρόλου Don John of Austria εξολόθρευσε τον Οθωμανικό στόλο στη Μάχη της Ναυπάκτου, τη μεγαλύτερη ναυμαχία που διεξήχθη σε ευρωπαίκά νερά από το Άκτιο το 31 π.Χ. The victory curbed the Ottoman naval threat against European territory, particularly in the western Mediterranean, and the loss of experienced sailors was to be a major handicap in facing Christian fleets. Yet the Turks succeeded in rebuilding their navy in a year, using it handily to consolidate Ottoman dominance over most the Mediterranean's African coast and eastern islands. Philip lacked the resources to fight both the Netherlands and the Ottoman Empire at the same time, and the stalemate in the Mediterranean continued until Spain agreed to a truce in 1580.

Ο προβληματισμένος βασιλιάς (1571–1598)

Η περίοδος χαράς στη Μαδρίτη ήταν βραχύβια. Το 1566, ταραχές που δημιουργήθηκαν από τους Καλβινιστές στις Ισπανικές Κάτω Χώρες (περίπου ίσες με τις σύγχρονες Κάτω Χώρες και το Βέλγιο, που κληροδοτήθηκαν στον Φίλιππο από τον Κάρολο και τους Βουργουνδούς προγόνους του) προέτρεψε τον Δούκα της Άλβα να διεξαγάγει μια στρατιωτική αποστολή για να απακατασταθεί ή τάξη. Ο Άλβα ακολούθως εγκαθίδρυσε μια βασιλεία του τρόμου. Το 1568, ο Γουλιέλμος ο Σιωπηλός led a failed attempt to drive the tyrannical Alva from the Netherlands. Αυτή η προσπάθεια γενικά θεωρείται ότι σηματοδοτεί την έναρξη του Ογδοηκονταετούς Πολέμου ο οποίος τελείωσε με την ανεξαρτητοποίηση των Ηνωμένων Επαρχιών. Οι Ισπανοί, οι οποίοι αντλούσαν μεγάλο πλούτο από τις Κάτω Χώρες και συγκεκριμένα από το ζωτικό λιμάνι της Αμβέρσας, ήταν αφοσιωμένοι στην αποκατάσταση της τάξης και την διατήρηση του ελέγχου τους στις επαρχίες. Το 1572, μια ομάδα Ολλανδών κουρσάρων γνωστών ως watergeuzen ("Ζητιάνοι της Θάλασσας") επιτέθηκαν σε μερικές Ολλανδικές παραλιακές πόλεις, διακήρυξε την υποστήριξή τους προς τον Γουλιέλμο και αποκήρυξε την Ισπανική ηγεσία.

Η υπεράσπιση του Κάδιθ, από τον Zurbarán

Για την Ισπανία, ο πόλεμος ήταν μια υφέρπουσα καταστροφή. Το 1574 ο Ισπανικός στρατός υπό τον Λουίς ντε Ρεκουεσένς αποκρούστηκε από την Πολιορκία του Λέιντεν αφότου οι Ολλανδοί κατέστρεψαν τα αναχώματα που συγκρατούσαν την Βόρεια Θάλασσα και προστάτευαν ούτως τις χαμηλού υψομέτρου επαρχίες. Το 1576, αντιμέτωπος με το κόστος του 80.000 μελών στρατού κατοχής του στις Κάτω Χώρες και τον μαζικό στόλο ο οποίος είχε νικήσει στη Ναύπακτο, ο Φίλιππος αναγκάστηκε να αποδεχτεί την πτώχευση. Ο στρατός στις Κάτω Χώρες στασίασε λίγο μετά, επιτιθέμενος στην Αμβέρσα και λεηλατώντας τις νότιες Κάτω Χώρες, ωθώντας αρκετές πόλεις στις προηγουμένως γαλήνιες νότιες επαρχίες να συνταχθούν με την εξέγερση. Οι Ισπανοί επέλεξαν την οδό της διαπραγμάτευσης, ειρηνεύοντας τις περισσότερες νότιες επαρχίες με την Ένωση του Αρράς το 1579.

Η συμφωνία του Αρράς απαιτούσε όλες οι Ισπανικές δυνάμεις να εγκαταλείψουν αυτές τις εκτάσεις. Εντωμεταξύ, ο Φίλιππος είχε το νου του στην ένωση όλης της Ιβηρικής χερσονήσου υπό την εξουσία του, ένας παραδοσιακός στόχος των Ισπανών μοναρχών. Η ευκαιρία ήλθε το 1578 όταν ο Πορτογάλος βασιλιάς Σεβαστιανός οργάνωσε μια κακοσχεδιασμένη σταυροφορία εναντίον του Μαρόκου. Η επιχείρηση έληξε καταστροφικά και με την εξαφάνιση του Σεβαστιανού στην Μάχη των Τριών Βασιλέων. Ο ηλικιωμένος θείος του Ερρίκος κυβέρνησε μέχρι τον θάνατό του το 1580. Αν και ο Φίλιππος είχε μακροχρόνια προετοιμαστεί για την αρπαγή της Πορτογαλίας, θεωρούσε ακόμη απαραίτητο να οργανώσει μια στρατιωτική κατοχή υπό την ηγεσία του Δούκα της Άλβα. Ο Φίλιππος πήρε τον τίτλο του Βασιλιά της Πορτογαλίας, αλλά κατά τα αλλά η χώρα παρέμεινε αυτόνομη, διατηρώντας τους δικούς της νόμους, νόμισμα και θεσμούς. Όμως, η Πορτογαλία παρέδωσε πλήρως την ανεξαρτησία της στην εξωτερική πολιτική, και οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών δεν ήταν ποτέ θερμές.

Η Γαλλία αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο της Ισπανικής εξωτερικής πολιτικής επειδή η δύναμη της ήταν δυνητικά πολύ μεγάλη και η εχθρότητα της ήταν πλήρης. Αλλά επί τριάντα έτη μετά το Κατό Καμπρεσί ήταν βυθισμένη σε εμφύλιους πολέμους. Ο Φίλιππος έμεινε πίσω και παρακολουθούσε την διαμάχη να εξελίσσεται ενώ βοηθούσε την Καθολική Λίγκα, αν και περιστασιακά επίσης βοηθούσε την Προτεσταντική πλευρά αν έβλεπε ότι μπορούσε να αποκτήσει οφέλη από αυτήν. Μετά το 1590, οι Ισπανοί επενέβησαν απευθείας στη Γαλλία, κερδίζοντας μάχες, αλλά αποτυγχάνοντας να αποτρέψουν τον Ερρίκο της Ναβάρρας από το να γίνει βασιλιάς ως Ερρίκος Δ'. Προς απογοήτευση της Ισπανίας, ο Πάπας Κλήμης Η' δέχτηκε τον Ερρίκο πίσω στην Καθολική Εκκλησία.

Η Ισπανική Αρμάδα (1588)

Για να κρατηθούν οι Κάτω Χώρες υπό έλεγχο απαιτείτο μια εκτενής δύναμη κατοχής, και η Ισπανία ήταν οικονομικά πιεσμένη μετά τη χρεοκοπία του 1576. Το 1584, ο Γουλιέλμος ο Σιωπηλός δολοφονήθηκε από έναν ημιπαράφρονα Καθολικό, και ο θάνατος του δημοφιλούς Ολλανδού ηγέτη της αντίστασης αναμενόταν να επιφέρει το τέλος του πολέμου· όμως αυτό δε συνέβη. Το 1586, η Βασίλισσα Ελισάβετ Α' της Αγγλίας, υποστήριξε τους Προτεστάντες στις Κάτω Χώρες και τη Γαλλία, και ο Σερ Φράνσις Ντρέικ έκανε επιθέσεις εναντίον Ισπανών εμπόρων στην Καραϊβική και τον Ειρηνικό Ωκεανό, μαζί με μια συγκεκριμένα επιθετική επιχείρηση στο λιμάνι του Κάδιθ. Η Γαλλία και η Αγγλία επίσης υποστήριξαν τον Πορτογαλό διεκδικητή, Αντόνιο του Κράτο. Το 1588, ελπίζοντας να σταματήσει την ανάμειξη της Ελισάβετ, ο Φίλιππος έστειλε την Ισπανική Αρμάδα για να επιτεθεί στην Αγγλία. Αριθμώντας 130 πλοία και 30.000 άνδρες, είχε αρχηγό τον ευγενικό αλλά ανίκανο Δούκα της Μεντίνα-Σιντόνα. Ο σκοπός της Αρμάδας ήταν να μεταφέρει Ισπανικές δυνάμεις από τις Κάτω Χώρες για να εισβάλουν στην Αγγλία, παρά το γεγονός ότι η Ισπανία δεν είχε βαθιά λιμάνια στη Βόρεια Θαλάσσα. Μετά από τρεις ημέρες μάχη με τον Αγγλικό στόλο, η Αρμάδα αποσήυρθηκε και αναγκάστηκε να κάνει ένα φρικτό ταξίδι γύρω από τις ακτές της Σκωτίας και της Ιρλανδίας, με πολλά πλοία να βυθίζονται από θύελλες. μόνο ο μισός στόλος επέστρεψε στην πατρίδα σώος. Τον επόμενο χρόνο όμως, μια Αγγλική αποστολή στην Πορτογαλία ηττήθηκε πλήρως.

Spain had invested itself in the religious warfare in France after Henry II's death. In 1589, Henry III, the last of the Valois lineage, died at the walls of Paris. His successor, Henry IV of France, the first Bourbon king of France, was a man of great ability, winning key victories against the Catholic League at Arques (1589) and Ivry (1590). Committed to stopping Henry from becoming King of France, the Spanish divided their army in the Netherlands and invaded France in 1590.

"Ο Θεός είναι Ισπανός" (1596–1626)

King Philip III of Spain (r. 1598–1621).

Αντιμέτωπος με πολέμους εναντίον της Αγγλίας, της Γαλλίας και των Κάτω Χωρών, κάθε χώρα από τις οποίες είχε έναν ικανό ηγέτη, η ήδη πτωχευμένη Ισπανία είχε ήδη χάσει το πάνω χέρι.

Σημειώσεις

  1. Monarquía de España is the term used by historian Pedro de Salazar y Mendoza (d. 1629) in his work on the history of Spain (ed. 1770).
  2. Το όνομα Ισπανία έχει τις ρίζες του από το ρωμαϊκό Hispania, που αναφερόταν σε ολόκληρη τη χερσόνησο.
  3. http://www.xs4all.nl/~kvenjb/madmonarchs/juana/juana_bio.htm

Αναφορές

  • Armstrong, Edward (1902). The Emperor Charles V. New York: The Macmillan Company
  • Black, Jeremy (1996). The Cambridge Illustrated Atlas of Warfare: Renaissance to Revolution. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-47033-1
  • Braudel, Fernand (1972). The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II, trans. Siân Reynolds. New York: Harper & Row. ISBN 0-06-090566-2
  • Brown, J. and Elliott, J. H. (1980). A palace for a king. The Buen Retiro and the Court of Philip IV. New Haven: Yale University Press
  • Brown, Jonathan (1998). Painting in Spain: 1500–1700. New Haven: Yale University Press. ISBN 0-300-06472-1
  • Dominguez Ortiz, Antonio (1971). The golden age of Spain, 1516–1659. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-297-00405-0
  • Edwards, John (2000). The Spain of the Catholic Monarchs, 1474–1520. New York: Blackwell. ISBN 0-631-16165-1
  • Harman, Alec (1969). Late Renaissance and Baroque music. New York: Schocken Books.
  • Kamen, Henry (1998). Philip of Spain. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 0-300-07800-5
  • Kamen, Henry (2003). Empire: How Spain Became a World Power, 1492–1763. New York: HarperCollins. ISBN 0-06-093264-3
  • Kamen, Henry (2005). Spain 1469–1714. A Society of Conflict (3rd ed.) London and New York: Pearson Longman. ISBN 0-582-78464-6
  • Parker, Geoffrey (1997). The Thirty Years' War (2nd ed.). New York: Routledge. ISBN 0-415-12883-8
  • Parker, Geoffrey (1972). The Army of Flanders and the Spanish road, 1567–1659; the logistics of Spanish victory and defeat in the Low Countries' Wars.. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-08462-8
  • Parker, Geoffrey (1977). The Dutch revolt. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-8014-1136-X
  • Parker, Geoffrey (1978). Philip II. Boston: Little, Brown. ISBN 0-316-69080-5
  • Parker, Geoffrey (1997). The General Crisis of the Seventeenth Century. New York: Routledge. ISBN 0-415-16518-0
  • Stradling, R. A. (1988). Philip IV and the Government of Spain. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-32333-9
  • Various (1983). Historia de la literatura espanola. Barcelona: Editorial Ariel
  • Gallardo, Alexander (2002), "Spanish Economics in the 16th Century: Theory, Policy, and Practice", Lincoln, NE:Writiers Club Press,2002. ISBN 0-595-26036-5.

Πρότυπο:Link FA Πρότυπο:Link FA