Ηράκλειον (πλοίο): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε

Ενδογραμμικά

Έκδοση από την 19:04, 7 Δεκεμβρίου 2013

Συντεταγμένες: 36°52′00″N 24°08′00″E / 36.8667°N 24.1333°E / 36.8667; 24.1333

Διαφημιστική καταχώρηση του Ε/Γ Ο/Γ Ηράκλειον στον ημερήσιο Τύπο.

Το επιβατηγό - οχηματαγωγό (Ε/Γ-Ο/Γ) Ηράκλειον ήταν πλοίο (φέρυ-μπωτ κλειστού τύπου) που εκτελούσε την ακτοπλοϊκή συγκοινωνία Πειραιά - Χανιά και Πειραιά - Ηράκλειο (Κρήτη) την περίοδο 1965 - 1966, η κατάληξη του οποίου συνδέθηκε με τις μεγαλύτερες ναυτικές τραγωδίες στην Ελλάδα.

Στοιχεία του πλοίου

Ναυπηγήθηκε το 1949 στη Γλασκόβη της Σκοτίας στα ναυπηγεία Fairfield Co Ltd για λογαριασμό αγγλικής εταιρείας ως δεξαμενόπλοιο. Είχε χωρητικότητα 8.922 κόρων, μήκος 498 πόδια, πλάτος 60 πόδια, και βύθισμα 36 πόδια ενώ έφερε μηχανή ατμοστροβίλων που του έδινε ταχύτητα 17 κόμβων. Εξυπηρετούσε τη γραμμή Αγγλίας-Βιρμανίας. Το αρχικό του όνομα ήταν "Leicestershire" (Λέστερσαϊρ).

Το 1964, μετά από μετασκευή σε φέρι-μποουτ, περιήλθε στην εταιρεία των Αδελφών Τυπάλδου και υψώνοντας την Ελληνική σημαία νηολογήθηκε στον Πειραιά με αριθμό Ν.Π. 2562. Τον Ιούνιο του επόμενου έτους (1965) δρομολογήθηκε στις ακτοπλοϊκές γραμμές Πειραιά - Κρήτης.

Το μοιραίο ταξίδι

Το βράδυ στις 7 Δεκεμβρίου 1966 και ενώ οι καιρικές συνθήκες ήταν πολύ άσχημες, με τους ανέμους 9 μποφόρ, απέπλευσε στις 8.00 μμ από την Σούδα της Κρήτης για Πειραιά, με πιθανή καθυστέρηση 2 ωρών για να παραλάβει την νταλίκα του θανάτου, όπως αργότερα χαρακτηρίσθηκε. (Τότε δεν είχε ακόμη καθιερωθεί η απαγόρευση απόπλου ανάλογα με την κλίμακα μπoφόρ, ίσχυε η κατ' επιλογή του Πλοιάρχου, όπως συνεχίζει να ισχύει σήμερα για εμπορικά πλοία και ιστιοφόρα). Πλοίαρχος του πλοίου ήταν ο Εμμανούλ Βερνίκος, με πλήρωμα 73 άντρες και 171 επιβάτες (για τον αριθμό ανδρών πληρώματος κι επιβατών βλ. παρακάτω).

Αφού απέπλευσε και ενώ έπλεε στη θαλάσσια περιοχή της Φαλκονέρας στο Μυρτώο Πέλαγος, μέσα σε υψηλό κυματισμό με συνεχείς διατοιχισμούς (πλευρικές ταλαντώσεις, "μποτζαρίσματα"), το τελευταίο όχημα, φορτηγό ψυγείο 5 τόνων με φορτίο πορτοκάλια, που φορτώθηκε κάθετα προς το διάμηκες επίπεδο συμμετρίας του πλοίου, είτε γιατί δεν είχε εχμαθεί ασφαλώς λόγω βιασύνης απόπλου μετά την καθυστέρηση είτε γιατί η έχμασή του ήταν χαλαρή, άρχισε να κινείται και να προσκρούει στους πλευρικούς καταπέλτες, ο ένας εκ των οποίων, είτε γιατί δεν είχε ασφαλισθεί με τους πείρους είτε γιατί αυτό είχε γίνει πλημμελώς, πιθανώς για τους ίδιους παραπάνω λόγους, άνοιξε. Κατά μαρτυρίες, ο καταπέλτης άνοιξε σταδιακά από τις παλινδρομικές προσκρούσεις του φορτηγού-ψυγείου, γεγονός που επιβεβαιώνει τις ανωτέρω υποθέσεις ότι δεν είχε ασφαλισθεί σταθερά με τους 6 πείρους που διέθετε. Από τον πλευρικό καταπέλτη που υποχώρησε κι άνοιξε, το φορτηγό ψυγείο έπεσε στη θάλασσα η οποία και κατέκλυσε στη συνέχεια όλο το χώρο των οχημάτων. Οι άνεμοι στην θαλάσσια περιοχή την ώρα του ναυαγίου υπολογίστηκαν σε 10 τουλάχιστον, μποφόρ.

Μετά την πτώση του φορτηγού ψυγείου στην θάλασσα, το πλοίο ήλθε πάλι στη θέση του και επέπλεε στην επιφάνεια της θάλασσας με μόνο τις ηλεκτρογεννήτριες ασφαλείας σε ενέργεια για περίπου 15-20 λεπτά και κατόπιν, λόγω της μεγάλης πλέον ελεύθερης επιφάνειας υδάτων που είχαν κατακλύσει το γκαράζ, το πλοίο άρχισε να παίρνει πολύ μεγάλες κλίσεις που στο τέλος οδήγησαν στη βύθισή του. Το πλοίο βυθίστηκε πρώτα με την πλώρη (κατά μαρτυρία ναυαγού).

Στις 02.06 το πρωί της 8ης Δεκεμβρίου 1966 ημέρα Πέμπτη εξέπεμψε το μήνυμα:

SOS, από Ηράκλειον, στίγμα μας 36° 52' B., 24° 08 A., Βυθιζόμεθα

.

Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ.

Βιβλιογραφικές και διαδικτυακές πηγές, αναφέρουν διαφορετικό αριθμό θυμάτων του τραγικού ναυαγίου. Μια εκδοχή: Από τους 73 ναυτικούς (πλήρωμα) του πλοίου και τους 191 επιβάτες σώθηκαν μόνο 46, (16 από το πλήρωμα και 30 επιβάτες): Οι υπόλοιποι 217 πνίγηκαν. ^[1]. Ο πλοίαρχος Εμμανουήλ Βερνίκος, αν και ήταν ο πρώτος που έπεσε στη θάλασσα φέροντας σωσίβιο, όπως είπαν οι διασωθέντες αξιωματικοί, ποτέ δεν βρέθηκε (επιζών ή η σωρός του). Με βάση την παραπομπή ^[2] οι νεκροί κατά τα επίσημα στοιχεία είναι 240. Επίσημη πηγή όμως αποτελεί γραπτό δημοσιευθέν μήνυμα του Δήμαρχου Χανίων, για την επετειακή ημέρα 8-12-2013, όπου αναφέρεται: "Σαράντα επτά χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την αποφράδα ημέρα της 8ης Δεκεμβρίου του 1966, όταν στη θαλάσσια περιοχή της Φαλκονέρας σημειώθηκε το ναυάγιο του επιβατηγού/οχηματαγωγού πλοίου "Ηράκλειον", στο υγρό τάφο του οποίου παρασύρθηκαν 273 ψυχές" πηγή : ^[3] . Άλλες πηγές αναφέρουν ότι θα θύματα του ναυαγίου είναι 224. ^[4] , ^[5] . Πρόσφατπ εξειδικευμένο σύγγραμμα ( έρευνα σχετική με το ναυάγιο του Ε/Γ - Ο/Γ "Ηράκλειον" ) αναγράφει: "205 ταξιδιώτες και 65 μέλη του πληρώματος πέφτουν στα κρύα νερά του Αιγαίου, ανοικτά της Φαλκονέρας. 223 άτομα χάνουν τη ζωή τους ενώ μόλις 47 κατορθώνουν να επιβιώσουν (σελ. 9) ενώ στη σελ. 4 του ίδιου συγγράμματος, αναγράφεται ο αριθμός θυμάτων σε 224: "Ήταν τις πρώτες πρωινές ώρες της 8ης Δεκεμβρίου 1966, κοντά στην βραχονησίδα Φαλκονέρα (23 ν.μ. βορειοδυτικά της νήσου Μήλου), όταν το επιβατηγό - οχηματαγωγό πλοίο «Ηράκλειον», που εκτελούσε το δρομολόγιο Χανιά - Πειραιάς, βυθίστηκε, λόγω ανοίγματος στη γάστρα άνωθεν του καταστρώματος στεγανών φρακτών και προοδευτικής κατάκλυσης του καταστρώματος οχημάτων, με αποτέλεσμα να βρουν το θάνατο 224 άνθρωποι(σελ. 4)Σφάλμα αναφοράς: Λείπει η ετικέτα κλεισίματος </ref> για την ετικέτα <ref>

Παραπομπές - Πηγές

Χρήστος Ε. Ντούνης, Τα ναυάγια στις Ελληνικές θάλασσες 1951-2000, εκδ.Finatec, Αθήνα 2001, σελ.220-224
Ημερήσιος αθηναϊκός τύπος - έκτακτα παραρτήματα 8ης Δεκεμβρίου 1966
Σκλαβενίτης Αλέξανδρος «ΕΡΕΥΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ Ε/Γ – Ο/Γ «ΗΡΑΚΛΕΙΟ» ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΟΙΟΥ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ. ΔΙΠΛΩΜ. ΕΡΓΑΣΙΑ Ε.Μ.Π. ΤΜ. ΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧΑΝΟΛ. ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΘΗΝΑ 2012 http://dspace.lib.ntua.gr/bitstream/123456789/7796/1/sklavenitisa_heraklion.pdf

Εξωτερικές συνδέσεις

Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο, Ναυάγιο του οχηματαγωγού «Ηράκλειον» στη νησίδα Φαλκονέρα

[1] βλ.XaniaNews

[2] [1]

[3] Μήνυμα Δημάρχου Χανίων

[4] rapress.gr

[5] ritikiparadosi.gr

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Γραμμή 10: / Γραμμή 10: @@
 == Το μοιραίο ταξίδι ==
 Το βράδυ στις 7 Δεκεμβρίου 1966 και ενώ οι καιρικές συνθήκες ήταν πολύ άσχημες, με τους ανέμους 9 μποφόρ, απέπλευσε στις 8.00 μμ από την [[Σούδα (Κρήτη)|Σούδα]] της Κρήτης για Πειραιά, με πιθανή καθυστέρηση 2 ωρών για να παραλάβει την ''νταλίκα του θανάτου'', όπως αργότερα χαρακτηρίσθηκε. (Τότε δεν είχε ακόμη καθιερωθεί η απαγόρευση απόπλου ανάλογα με την [[Κλίμακα Μποφόρ|κλίμακα μπoφόρ]], ίσχυε η κατ' επιλογή του Πλοιάρχου, όπως συνεχίζει να ισχύει σήμερα για εμπορικά πλοία και ιστιοφόρα).
-Πλοίαρχος του πλοίου ήταν ο [[Εμμανούλ Βερνίκος]], με πλήρωμα 73 άντρες και 171 επιβάτες.
+Πλοίαρχος του πλοίου ήταν ο [[Εμμανούλ Βερνίκος]], με πλήρωμα 73 άντρες και 171 επιβάτες (για τον αριθμό ανδρών πληρώματος κι επιβατών βλ. παρακάτω).
-Αφού απέπλευσε και ενώ έπλεε στη θαλάσσια περιοχή της [[Φαλκονέρα|Φαλκονέρας]] στο [[Μυρτώο Πέλαγος]], μέσα σε υψηλό κυματισμό με συνεχείς διατοιχισμούς (πλευρικές ταλαντώσεις, "μποτζαρίσματα"), το τελευταίο όχημα, φορτηγό ψυγείο 5 τόνων με φορτίο [[πορτοκάλι|πορτοκάλια]], που φορτώθηκε κάθετα προς το διάμηκες επίπεδο συμμετρίας του πλοίου, είτε γιατί δεν είχε εχμαθεί ασφαλώς λόγω βιασύνης απόπλου μετά την καθυστέρηση είτε γιατί η [[έχμαση|έχμασή]] του ήταν χαλαρή, άρχισε να κινείται και να προσκρούει στους πλευρικούς [[καταπέλτης|καταπέλτες]], ο ένας εκ των οποίων, είτε γιατί δεν είχε ασφαλισθεί με τους πείρους είτε γιατί αυτό είχε γίνει πλημμελώς, πιθανώς για τους ίδιους παραπάνω λόγους, άνοιξε. Από τον πλευρικό καταπέλτη που υποχώρησε το φορτηγό ψυγείο έπεσε στη θάλασσα η οποία και κατέκλυσε στη συνέχεια όλο το χώρο των οχημάτων.
+Αφού απέπλευσε και ενώ έπλεε στη θαλάσσια περιοχή της [[Φαλκονέρα|Φαλκονέρας]] στο [[Μυρτώο Πέλαγος]], μέσα σε υψηλό κυματισμό με συνεχείς διατοιχισμούς (πλευρικές ταλαντώσεις, "μποτζαρίσματα"), το τελευταίο όχημα, φορτηγό ψυγείο 5 τόνων με φορτίο [[πορτοκάλι|πορτοκάλια]], που φορτώθηκε κάθετα προς το διάμηκες επίπεδο συμμετρίας του πλοίου, είτε γιατί δεν είχε εχμαθεί ασφαλώς λόγω βιασύνης απόπλου μετά την καθυστέρηση είτε γιατί η [[έχμαση|έχμασή]] του ήταν χαλαρή, άρχισε να κινείται και να προσκρούει στους πλευρικούς [[καταπέλτης|καταπέλτες]], ο ένας εκ των οποίων, είτε γιατί δεν είχε ασφαλισθεί με τους πείρους είτε γιατί αυτό είχε γίνει πλημμελώς, πιθανώς για τους ίδιους παραπάνω λόγους, άνοιξε. Κατά μαρτυρίες, ο καταπέλτης άνοιξε σταδιακά από τις παλινδρομικές προσκρούσεις του φορτηγού-ψυγείου, γεγονός που επιβεβαιώνει τις ανωτέρω υποθέσεις ότι δεν είχε ασφαλισθεί σταθερά με τους 6 πείρους που διέθετε.  Από τον πλευρικό καταπέλτη που υποχώρησε κι άνοιξε,  το φορτηγό ψυγείο έπεσε στη θάλασσα η οποία και κατέκλυσε στη συνέχεια όλο το χώρο των οχημάτων. Οι άνεμοι στην θαλάσσια περιοχή την ώρα του ναυαγίου υπολογίστηκαν σε 10 τουλάχιστον, μποφόρ.
-Μετά την έξοδο του φορτηγού ψυγείου στην θάλασσα, το πλοίο ήλθε πάλι στη θέση του και αιωρείτο στην επιφάνεια της θάλασσας με μόνο τις ηλεκτρογεννήτριες ασφαλείας σε ενέργεια για περίπου 15-20 λεπτά και κατόπιν, λόγω της μεγάλης πλέον ελεύθερης επιφάνειας υδάτων που είχαν κατακλύσει το γκαράζ, το πλοίο άρχισε να παίρνει πολύ μεγάλες κλίσεις που στο τέλος οδήγησαν στη βύθισή του. Το πλοίο βυθίστηκε πρώτα με την πλώρη (κατά μαρτυρία ναυαγού).
+Μετά την πτώση του φορτηγού ψυγείου στην θάλασσα, το πλοίο ήλθε πάλι στη θέση του και επέπλεε  στην επιφάνεια της θάλασσας με μόνο τις ηλεκτρογεννήτριες ασφαλείας σε ενέργεια για περίπου 15-20 λεπτά και κατόπιν, λόγω της μεγάλης πλέον ελεύθερης επιφάνειας υδάτων που είχαν κατακλύσει το γκαράζ, το πλοίο άρχισε να παίρνει πολύ μεγάλες κλίσεις που στο τέλος οδήγησαν στη βύθισή του. Το πλοίο βυθίστηκε πρώτα με την πλώρη (κατά μαρτυρία ναυαγού).
 Στις 02.06 το πρωί της 8ης Δεκεμβρίου 1966 ημέρα Πέμπτη εξέπεμψε το μήνυμα:
@@ Γραμμή 20: / Γραμμή 20: @@
 {{απόσπασμα|''SOS, από Ηράκλειον, στίγμα μας 36° 52' B., 24° 08 A., Βυθιζόμεθα}}.
+Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ.
-Από τους 73 ναυτικούς (πλήρωμα) του πλοίου και τους 191 επιβάτες σώθηκαν μόνο 46, (16 από το πλήρωμα και 30 επιβάτες): Οι υπόλοιποι 217 πνίγηκαν. <ref>[http://www.xanianews.gr/2012/12/blog-post_4594.html βλ.XaniaNews]</ref>. Ο πλοίαρχος Εμμανουήλ Βερνίκος, αν και ήταν ο πρώτος που έπεσε στη θάλασσα φέροντας σωσίβιο, όπως είπαν οι διασωθέντες αξιωματικοί, ποτέ δεν βρέθηκε ο ίδιος ή το πτώμα του.
-(Σημείωση: Όμως με την υπάρχουσα στο παρόν λήμμα παραπομπή <ref>[http://www.platpub.com/cretannews/2008/12/news05.html]</ref> οι νεκροί κατά   τα επίσημα στοιχεία είναι 240. Η διαφορά ίσως εξηγείται από τον αριθμό λαθρεπιβατών που δεν είχαν δηλωθεί συνεπώς ουδέποτε θα είναι δυνατός ο ακριβής προσδιορισμός των ψυχών που πνίγηκαν. Στην αιτία αυτή ίσως οφείλεται κι ο αριθμός που αναφέρει ο Δήμαρχος Χανίων, σε μήνυμα για την 8-12-2013, όπου αναφέρεται:  "Σαράντα επτά χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την αποφράδα ημέρα της 8ης Δεκεμβρίου του 1966, όταν στη θαλάσσια περιοχή της Φαλκονέρας σημειώθηκε το ναυάγιο του επιβατηγού/οχηματαγωγού πλοίου "Ηράκλειον", στο υγρό τάφο του οποίου παρασύρθηκαν 273 ψυχές" πηγή :  <ref>[http://www.polispost.com/article/27648/-dilosi-dimarchoy-chanion-manoli-skoylaki-gia-nayagio-%E2%80%9Cirakleion%E2%80%9D-8122013]</ref> ) .
+Βιβλιογραφικές και διαδικτυακές πηγές, αναφέρουν διαφορετικό αριθμό θυμάτων του τραγικού ναυαγίου.
+Μια εκδοχή:   Από τους 73 ναυτικούς (πλήρωμα) του πλοίου και τους 191 επιβάτες σώθηκαν μόνο 46, (16 από το πλήρωμα και 30 επιβάτες): Οι υπόλοιποι 217 πνίγηκαν. <ref>[http://www.xanianews.gr/2012/12/blog-post_4594.html βλ.XaniaNews]</ref>. Ο πλοίαρχος Εμμανουήλ Βερνίκος, αν και ήταν ο πρώτος που έπεσε στη θάλασσα φέροντας σωσίβιο, όπως είπαν οι διασωθέντες αξιωματικοί, ποτέ δεν βρέθηκε (επιζών ή η σωρός του).
+Με βάση την παραπομπή <ref>[http://www.platpub.com/cretannews/2008/12/news05.html]</ref> οι νεκροί κατά τα επίσημα στοιχεία είναι 240.  Επίσημη πηγή όμως αποτελεί γραπτό δημοσιευθέν μήνυμα  του Δήμαρχου Χανίων, για την επετειακή ημέρα 8-12-2013, όπου αναφέρεται:  "Σαράντα επτά χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την αποφράδα ημέρα της 8ης Δεκεμβρίου του 1966, όταν στη θαλάσσια περιοχή της Φαλκονέρας σημειώθηκε το ναυάγιο του επιβατηγού/οχηματαγωγού πλοίου "Ηράκλειον", στο υγρό τάφο του οποίου παρασύρθηκαν 273 ψυχές" πηγή :  <ref>[http://www.polispost.com/article/27648/-dilosi-dimarchoy-chanion-manoli-skoylaki-gia-nayagio-%E2%80%9Cirakleion%E2%80%9D-8122013 Μήνυμα Δημάρχου Χανίων]</ref> . Άλλες πηγές αναφέρουν ότι θα θύματα του ναυαγίου είναι 224. <ref>[http://www.agorapress.gr/el/news.php?n=5048 agorapress.gr]</ref> , <ref>[http://kritikiparadosi.gr/Page.aspx?newsID=764&lang=gr kritikiparadosi.gr]</ref> . Πρόσφατπ εξειδικευμένο σύγγραμμα ( έρευνα σχετική με το ναυάγιο του Ε/Γ - Ο/Γ "Ηράκλειον" ) αναγράφει:  "205 ταξιδιώτες και 65 μέλη του πληρώματος πέφτουν στα κρύα νερά του Αιγαίου, ανοικτά της Φαλκονέρας. 223 άτομα χάνουν τη ζωή τους ενώ μόλις 47 κατορθώνουν να επιβιώσουν (σελ. 9) ενώ στη σελ. 4 του ίδιου συγγράμματος, αναγράφεται ο αριθμός θυμάτων σε 224: "Ήταν τις πρώτες πρωινές ώρες της 8ης Δεκεμβρίου 1966, κοντά στην βραχονησίδα Φαλκονέρα (23 ν.μ. βορειοδυτικά της νήσου Μήλου), όταν το επιβατηγό - οχηματαγωγό πλοίο «Ηράκλειον», που εκτελούσε το δρομολόγιο Χανιά - Πειραιάς, βυθίστηκε, λόγω ανοίγματος στη γάστρα άνωθεν του καταστρώματος στεγανών φρακτών και προοδευτικής κατάκλυσης του καταστρώματος οχημάτων, με αποτέλεσμα να βρουν το θάνατο 224 άνθρωποι(σελ. 4)<ref>[http://dspace.lib.ntua.gr/bitstream/123456789/7796/1/sklavenitisa_heraklion.pdf Σκλαβενίτης Αλέξανδρος «ΕΡΕΥΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ  Ε/Γ – Ο/Γ «ΗΡΑΚΛΕΙΟ»  ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΟΙΟΥ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ.]</ref]. Στο ίδιο σύγγραμμα όμως, καταγράφεται η μαρτυρία αξιόπιστου μάρτυρα: "Πολλά τα θύματα και ανεξακρίβωτος ο αριθμός τους, καθώς οι περισσότεροι έκοβαν εισιτήριο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού κι έτσι δεν αναφέρονταν στις λίστες των επιβατών (σελ. 46) ενώ αλλού αναφέρεται ότι πιθανώς υπήρχαν λαθρεπιβάτες.
 === Χρονικό διάσωσης ===
@@ Γραμμή 58: / Γραμμή 61: @@
 * Χρήστος Ε. Ντούνης, Τα ναυάγια στις Ελληνικές θάλασσες 1951-2000, εκδ.Finatec, Αθήνα 2001, σελ.220-224
 * Ημερήσιος αθηναϊκός τύπος - έκτακτα παραρτήματα 8ης Δεκεμβρίου 1966
+* Σκλαβενίτης Αλέξανδρος «ΕΡΕΥΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ  Ε/Γ – Ο/Γ «ΗΡΑΚΛΕΙΟ»  ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΟΙΟΥ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ. ΔΙΠΛΩΜ. ΕΡΓΑΣΙΑ Ε.Μ.Π. ΤΜ. ΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧΑΝΟΛ. ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΘΗΝΑ 2012 http://dspace.lib.ntua.gr/bitstream/123456789/7796/1/sklavenitisa_heraklion.pdf
 ==Εξωτερικές συνδέσεις==