Υγεία (μυθολογία)

Ελληνική μυθολογία
Υγεία        - Τύχη Μουσεία Βατικανού Γλυπτό Τεγέας του Σκόπα   - Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Μικροί θεοί - Θεογονία
Προσωποποιήσεις θεοτήτων
Υγεία Θέμις Μνημοσύνη Εκάτη Υμέναιος Βία Ίρις Έρις Ευρώτας Τύχη Αστραία Λήθη Ειλείθυια Ήβη Ενυώ Ύπνος Πανάκεια Βόλβη

Η Υγεία ήταν αρχαιοελληνική θεότητα, προσωποποίηση της Υγείας του σώματος και της ψυχής. Ως αρχαιότερο κέντρο λατρείας της αναφέρεται η Τιτάνη στη Σικυώνα, όπου βρίσκονταν ιερό του Ασκληπιού και της Υγείας. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση ο Αρίφρων ο Σικυώνιος έγραψε ύμνο για τη θεά, της οποίας η λατρεία διαδόθηκε και στην Αθήνα περίπου από το 420 π.Χ..

Ιστορία

Κατά τη μυθολογία η Υγεία ήταν σύζυγος ή κόρη του Ασκληπιού και της Ηπιόνης αδελφής της Αθηνάς, αδελφές της δε -ή κόρες της ανάλογα με την εκδοχή του μύθου - ήταν η Πανάκεια, η Ιασώ και η Ακεσώ (Ασκληπιάδες). Εκτός από την Αθηνά, τη λάτρευαν και σε άλλες πόλεις, όπως στις Θεσπιές, στην Ελάτεια, στα Μέγαρα, στην Κόρινθο και στο Άργος.

Ο Ορφικός ύμνος της υγείας δείχνει τη σημασία που απέδιδαν οι αρχαίοι Έλληνες στην υγεία: «Ιμερόεσα, ερατή, πολυθάλμιε, παμβασίλεια, κλύθι μάκαιρ΄ Υγίεια, φερόλβιε, μήτηρ απάντων...»

Στην αρχαία Σπάρτη ο Λυκούργος θέσπισε μέτρα για την σκληραγωγία του σώματος και είναι γνωστή η διδασκαλία του Ιπποκράτη ότι χρειάζεται:«άσκησις υγιείης, ακορίη τροφής, αοκνίη πόνων». Με το με το έργο Περί αερίων, υδάτων και τόπων έθεσε τις βάσεις της υγείας του φυσικού περιβάλλοντος.

«Ὑγίεια, πρεσβίστα μακάρων μετὰ σοῦ ναίοιμι τὸ λειπόμενον βιοτᾶς, σὺ δέ μοι πρόφρων σύνοικος εἰ γάρ τις ἢ πλούτου χάρις ἢ τεκέων εἴης· ἢ τᾶς ἰσοδαίμονος ἀνθρώποις βασιληίδος ἀρχᾶς ἢ πόθων, οὓς κρυφίοις Ἀφροδίτας ἄρκυσιν θηρεύομεν, ἢ εἴ τις ἄλλα θεόθεν ἀνθρώποισι τέρψις ἢ πόνων ἀμπνοὰ πέφανται, μετὰ σεῖο, μάκαιρ' Ὑγίεια, τέθαλε πάντα καὶ λάμπει Χαρίτων ἔαρ· σέθεν δὲ χωρὶς οὔ τὶς εὐδαίμων ἔφυ».

Ύμνος προς την Υγεία, Αρίφρων. «Υγεία, πιο σεβάσμια μεταξύ των μακάρων, μαζί σου ας κατοικήσω το υπόλοιπο της ζωής μου, ας είσαι εσύ η πρόθυμη σύνοικός μου παρά του πλούτου ή των γονέων η χάρη. Είτε τη βασιλική εξουσία, που είναι ίση με τους θεούς για τους ανθρώπους, ή πόθους με τα κρυφά της Αφροδίτης δίχτυα κυνηγούμε, είτε άλλη χαρά ή από τον πόνο ανακούφιση οι θεοί φανερώνουν στους ανθρώπους, μαζί σου, μακάρια Υγεία, όλα θάλλουν και των Χαρίτων λάμπει η άνοιξη. Χωρίς εσένα κανείς δεν υπήρξε ευδαίμων. μτφ. Dr. Pantelis Golitsis Aristoteles-Archiv Institut für Griechische und Lateinische Philologie Freie Universität Berlin Habelschwerdter Allee 45 D-14195 Berlin

Ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης και άλλοι σοφοί έδωσαν επίσης ιδιαίτερη σημασία στη διατήρηση της υγείας του σώματος και στη σωματική αγωγή γενικά. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν απαραίτητη την ανέγερση λουτρών, υδραγωγείων και υπονόμων για τις αποχετεύσεις των ακάθαρτων υδάτων και ουσιών· εφάρμοζαν την απολύμανση με την καύση θείου (θειαφιού) ή άλλων αρωματικών ουσιών και ανάβοντας φωτιές στους δημόσιους δρόμους, με την ιδέ πως έτσι καθάριζε ο αέρας. Κατά τη διάρκεια του λοιμού των Αθηνών, μάλιστα, τα πτώματα αποτεφρώνονταν κατά σωρούς.

«Νοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖ» ή λατ. Mens sana in corpore sano

Απεικονίσεις

Η υγεία από Πεντελικό μάρμαρο, Μουσεία Καπιτωλίου.

Οι καλλιτέχνες την απεικόνιζαν από 5ο αι. π.Χ. με τη μορφή νέας γυναίκας, ενώ αργότερα υιοθετήθηκε ως σύμβολο της το φίδι. Έκτοτε διάσημοι ζωγράφοι, όπως ο Λουδοβίκος Παστέρ, Γκούσταφ Κλιμτ αλλά κυρίως γλύπτες απέδωσαν τη αρχαιοελληνική Υγεία ο καθένας με το δικό του τρόπου. Αγάλματα της Υγείας σήμερα κοσμούν τα γνωστότερα Μουσεία, έκτος από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών και του Μουσείο του Δίου ακόμα και προαύλια δημοσίων κτιρίων, όπως στο συντριβάνι του της πόλης του Αμβούργου.

• 
  Μουσείο του Δίου
• 
  Μουσείο του Λούβρου
• 
  Βρετανικό Μουσείο.
• 
  Ασκληπιός και Υγεία, 5ος αι. π.Χ. Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης
• 
  Μουσείο Ερμιτάζ
• 
  Μουσείο τέχνης Λος Άντζελες
• 
  Υγεία του Γκούσταφ Κλιμτ

Πηγές

• Ησίοδος, Θεογονία

Εξωτερικές συνδέσεις

• Ορφικοί Ύμνοι
• Θεογονία «ονομάτων επίσκεψις»