Βακτήριο

Το βακτήριο Pseudomonas aeruginosa σε ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης.

Τα Βακτηριόφυτα(*), λεγόμενα και σχιζομύκητες, ευρύτερα γνωστά ως βακτήρια είναι μικροσκοπικοί, μονοκύτταροι, (σπάνια πολυκύτταροι), προκαρυωτικοί οργανισμοί, που συναντούνται σε κάθε είδους βιότοπο και σε πολύ μεγάλους αριθμούς, όπως σε δισεκατομμύρια ανά γραμμάριο γόνιμου κηποχώματος ή σε εκατομμύρια σε μια σταγόνα σάλιου. Μερικά εξ αυτών είναι αυτότροφα και περιέχουν βακτηριοχλωροφύλλες και βακτηριοβιριδίνη εκτελώντας αναεροβική φωτοσύνθεση. Τη μορφή και τη δράση των βακτηρίων μελετά η Βακτηριολογία.

Το όνομα "βακτήρια" (λιγότερο ορθά "βακτηρίδια"), που έχει καταστεί διεθνής όρος, προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη "βακτηρία" (κοινώς "ράβδος, μπαστούνι"), λόγω του σχήματος που είχαν οι πρώτοι εξ αυτών παρατηρηθέντες μικροοργανισμοί. Στην νεότερη ελληνική γραμματεία ο όρος αυτός εισήχθηκε ως "βακτηρίδια" το 1879 από τον Γεώργιο Καραμήτσα.

(*) Στην αρχική ταξινόμηση φυτών κατά τον K. Λινναίο τα βακτηριόφυτα αποτελούσαν το πρώτο γένος του Βασιλείου των Φυτών. Στην κλασική ταξινόμηση, κατά τον Γουαϊτέικερ (1969) τα βακτηριόφυτα, ή βακτήρια, ταξινομούνταν στο βασίλειο των μονήρων του υπερβασιλείου των προκαρυωτικών. Στη σύγχρονη εναλλακτική ταξινόμηση, που έγινε με βάση τη γενετική δομή κατά τον Woese, το 1994, τα βακτήρια αποτελούν ομώνυμο υπερβασίλειο.

Μορφολογία

Αρχείο:Bakterien MBL1932.png

Μορφές Βακτηρίων: a) κόκκοι, b) μονότριχα ή μαστιγωτά, c) νήματα , d) περίτριχα

Τα βακτηριόφυτα ή βακτήρια αποτελούνται κατά μονάδα από ένα κύτταρο που μπορεί να εμφανίζονται με διάφορα σχήματα όπως:

• Σφαιρικό (χαρακτηρίζονται ως κόκκοι)
• Ραβδοειδές (χαρακτηρίζονται ως βάκιλλοι)
• Σπειροειδές (χαρακτηρίζονται ως σπειρίλια)
• Καμπυλόγραμμες ράβδοι (χαρακτηρίζονται ως δονάκια).

Σε μερικά είδη τα κύτταρα διακλαδίζονται ενώ σε άλλα ενώνονται μεταξύ τους σχηματίζοντας νήματα. Πολλά βακτήρια παραμένουν ακίνητα ενώ άλλα σε ορισμένα στάδια της εξέλιξής τους βγάζουν τρυφερά μαστίγια με τα οποία πλέουν γρήγορα μέσα στο νερό. Τα μαστίγια αυτά είτε είναι μεμονωμένα στο άκρο του βακτηρίου, οπότε τα βακτήρια αυτά ονομάζονται "μονότριχα", είτε καλύπτουν όλη την επιφάνειά τους οπότε και καλούνται "περίτριχα", μπορεί ακόμα και να σχηματίζονται σ΄ ένα μέρος της επιφάνειας ως θύσανος καλούμενα εξ αυτού "λοφότριχα".

Μέγεθος

TERASTIA

Κυτταρική δομή

WEFWEF

Βασική διάκριση

Γενικά τα βακτήρια διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες: στα "θετικά κατά Γκραμ" (Gram-positive) και στα "αρνητικά κατά Γκραμ", (Gram-negative). Στην ομάδα των θετικών κατά Γκραμ περιλαμβάνονται οι ακτινομύκητες, οι βάκιλλοι και οι γαλακτοβάκιλλοι, οι στρεπτόκοκκοι, τα κλωστρίδια, καθώς και το φωτοσυνθετικό βακτήριο ηλιοβακτήριο.

Ταξινόμηση βακτηρίων

Για την ταξινόμηση των βακτηρίων λαμβάνονται υπόψη διάφορα χαρακτηριστικά τους όπως: το σχήμα, το μέγεθος, η δυνατότητα αποικίας, το είδος της τροφής, τα προϊόντα του μεταβολισμού, οι αντιδράσεις, η αντιγονική σύνθεσή τους καθώς και ο βαθμός ανοχής της περιβαλλοντικής αλλαγής.

Στο βασίλειο των Φυτών

Αρχικά, τα βακτήρια κατατάσσονταν στο βασίλειο των Φυτών, στην ομοταξία των Σχιζομυκήτων, σε δέκα τάξεις με βασικά κριτήρια το σχήμα και την ακαμψία του βακτηριακού κυττάρου, την ικανότητά του προς κίνηση και την ικανότητα αυτών να συναθροίζονται σε αλυσίδες (ή βότρυς) ειδικού σχήματος, παράλληλα με τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά τους. Οι τάξεις των βακτηρίων, το 1957 , ήταν:

Ακτινομύκητες Ευβακτήρια

Θειοβακτήρια Καρυόφανα

Μυκητοπλάσματα Μυξοβακτήρια

Σπειροχαίτες Υφομικρόβια

Χλαμυδοβακτήρια Ψευδομονάδες

Σημειώνεται ότι η ταξινόμηση των δέκα παραπάνω κατηγοριών, όπως και σ΄ άλλες περιπτώσεις π.χ. φύκη, παραμένει προβληματική. Τα βακτήρια είναι πολύ πρωτόγονοι οργανισμοί. Πολλοί βιολόγοι τα κατατάσσουν με τις ρικέτσιες και τους ιούς σε ξεχωριστή ομώνυμη ομοταξία. Για πολλά χρόνια οι ακτινομύκητες, τα μυξοβακτήρια και τα μυκητοπλάσματα κατατάσσονταν ως βακτήρια, αν και έχουν ασυνήθιστο κύκλο ζωής και διαφορετική δομή. Σήμερα περιλαμβάνονται όλα στην ομοταξία Σχιζομύκητες, ενώ οι ρικέτσιες που άλλοτε κατατάσσονταν στα βακτήρια, σήμερα θεωρούνται ιδιαίτερη τάξη της ομοταξίας Μικροτατόβια.

Στο βασίλειο των Βακτηρίων

Η κατηγορία των προκαρυωτικών μπορεί να διακριθεί σε δύο επικράτειες: τα ευβακτήρια (eubacteria) και τα αρχαιοβακτήρια ή αρχαία (archaebacteria). Σε μοριακό επίπεδο, τα μέλη των δύο επικρατειών διαφέρουν αρκετά μεταξύ τους. Σήμερα τα βακτήρια έχουν δικό τους βασίλειο και περιλαμβάνει πάνω από 20 συνομοταξίες, συμπεριλαμβανομένων των Ακτινοβακτηρίων, Πρωτεοβακτηρίων και Κυανοβακτηρίων.

Δείτε επίσης

• Βακτηριόλυση
• Βακτηριόσταση
• Βακτηρίωση
• Βακτηριοφάγος
• Χρώση κατά Γκραμ