Τεχνολογικός ντετερμινισμός

Ο τεχνολογικός ντετερμινισμός είναι μία έννοια η οποία συνδυάζοντας κοινωνικές και τεχνολογικές θεωρήσεις ερμηνεύει γεγονότα στα οποία κάθε αιτιότητα αποδίδεται στην τεχνολογία.

Ουσιαστικά, σύμφωνα με αυτήν την έννοια γίνεται δεκτή η υπόθεση ότι ούτε ο άνθρωπος, ούτε η κοινωνία που την παρήγαγε μπορούν να επιδράσουν πάνω στην τεχνολογία καθώς αυτή διαθέτει έμφυτα χαρακτηριστικά και ιδιότητες.

Οι κύριες προσεγγίσεις τεχνολογικού ντετερμινισμού κινούνται πάνω σε δύο άξονες:

• ότι η τεχνολογία είναι ανεξάρτητη των κοινωνικών και πολιτικών επιρροών
• ότι η τεχνολογία ουσιαστικά όχι μόνο επηρεάζει αλλά και ευθύνεται για τις κοινωνικές αλλαγές και τις νέες δομές που προκύπτουν από αυτές.

Σύμφωνα με τα παραπάνω ένας τεχνολογικά ντετερμινιστής αναζητά στην τεχνολογία λύσεις και εξηγήσεις για κάθε πράξη του, αμελώντας εντελώς τον ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα και της κοινωνίας. Ο όρος άρχισε να κερδίζει έδαφος κατά τον 17ο αιώνα όταν η δημιουργία του σιδηροδρόμου θεωρήθηκε ότι επηρέαζε την αντίληψη και την συμπεριφορά και ότι οι μηχανές είναι ζωντανοί οργανισμοί.

Παραδείγματα τεχνολογικά ντετερμινιστών

Τεχνολογικά ντετερμινιστής είναι αυτός που χρεώνει στην τεχνολογία ιδιότητες που θα μπορούσε να έχει μόνο ένα σκεπτόμενο ον, όπως το ότι η τεχνολογία μας απειλεί, μας καταστρέφει, αλλοιώνει τις κοινωνικές δομές και αποξενώνει τους ανθρώπους. Καθημερινά παραδείγματα τεχνολογικών ντετερμινιστών θα μπορούσαν να αποτελέσουν οι ηλικιωμένοι που κατακρίνουν την τεχνολογία σε κάθε έκφανση της καθημερινότητας ως υπεύθυνη για τα πάντα.

Υπάρχουν βέβαια και εξτρεμιστικά παραδείγματα τεχνολογικά ντετερμινιστών όπως οι Λουδίτες. Οι Λουδίτες εμφανίστηκαν κυρίως στην Βρετανία κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης όπου με ακτιβιστικές πράξεις (όπως την καταστροφή μηχανημάτων υφασμάτων) προσπάθησαν να αναδείξουν την τεχνολογία ως άμεση απειλή για την δουλειά τους. Υποστήριζαν ότι στην πραγματικότητα δεν αντιμάχονταν τις νέες τεχνολογίες αλλά την αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων που σε μεγάλο βαθμό επέφερε η μηχανοποίηση.Θεωρούσαν τους εαυτούς τους μία πολιτική και ηθική απάντηση στις δυνάμεις που είχαν σκοπό να καταστρέψουν τις παραδοσιακές κοινωνικές σχέσεις. Από πολλούς βέβαια θεωρείται ότι οι Λουδίτες πάνε ενάντια στη φύση καθώς η πρόοδος σύμφωνα με τον καπιταλισμό(Καρλ Μαρξ) είναι η φυσική εξέλιξη.

Σημαντικοί τεχνολογικοί ντετερμινιστές

Ο Marshall Macluhan είναι o πιο διάσημος τεχνολογικός ντετερμινιστής στη θεωρία των μέσων, για αυτό και οι τεχνοπικές θεωρήσεις για το Ίντερνετ συχνά ονομάζονται Μακλουκανικές. Θεωρούσε ότι "το μέσο είναι το μήνυμα", δηλαδή ότι το περιεχόμενο καθορίζεται από την τεχνολογία που θα χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή και διάδοσή του. Θεωρητικοί των σύγχρονων ΜΜΕ ανατρέχουν συχνά στις απόψεις του Macluhan για να αναλύσουν τη λειτουργία της τέταρτης εξουσίας στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Ιστού.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Η ιστοσελίδα του Marshall Macluhan

Πηγές

• Curran J.(2003) <<Τα όρια του τεχνολογικού ντετερμινισμού . Μια ιστορική θεώρηση.>> στο Παναγιωτοπούλου, Ρ. Η ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ: ΜΜΕ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. ΤΥΠΟΘΗΤΩ