Σικελικός Εσπερινός

Για την ομώνυμη όπερα, δείτε: Σικελικοί Εσπερινοί (Βέρντι).

Σικελικοί Εσπερινοί Vespri Siciliani
Πόλεμος των Εσπερινών
Φραντσέσκο Χάγιεζ (Francesco Hayez): Από την σειρά «Σικελικοί Εσπερινοί», σκηνή 3η
Χρονολογία	30 Μαρτίου 1282
Τόπος	Σικελία
Έκβαση	Εκδίωξη του γαλλικού οίκου των Ανζού
Αντιμαχόμενοι
Σικελοί επαναστάτες Βασίλειο της Αραγωνίας Βυζάντιο Οίκος των Ανζού του βασιλείου της Σικελίας
Ηγετικά πρόσωπα
Alaimo di Lentini Κάρολος ο Ανδεγαυός

Σικελικoί Εσπερινοί (ιταλ. Vespri Siciliani) ήταν η ονομασία της επανάστασης των Σικελών το 1282 μ.Χ. ενάντια στο καθεστώς του Καρόλου Ανδεγαυού, Φράγκου βασιλέα ο οποίος με παπική συναίνεση είχε καταλάβει το Βασίλειο της Σικελίας δεκατέσσερα χρόνια πριν, το 1268, και εμφανιζόταν ως ο επίδοξος κατακτητής του Βυζαντίου. Ο Μιχαήλ Παλαιολόγος σε συνεργασία με τον Πέτρο Γ' της Αραγωνίας πιστεύεται ότι αναμείχτηκαν στον ξεσηκωμό του λαού, και τελικά η Σικελία πέρασε υπό αραγωνικό έλεγχο, χωρίς βέβαια να υποτιμηθεί η διάθεση των ίδιων των Σικελών να διώξουν τους καταπιεστές τους.

Η επανάσταση ονομάστηκε έτσι γιατί ξεκίνησε κατά τη διάρκεια των Εσπερινών της Μεγάλης Δευτέρας, στις 30 Μαρτίου 1282. Ήταν η απαρχή του Πολέμου των Εσπερινών που κράτησε για 20 χρόνια, μέχρι δηλαδή το 1302.

Η εξέγερση

Ο ναός της Αγ.Τριάδος (Chiesa del Santo Spirito) στο Παλέρμο.

Η ανταρσία, όπως προαναφέρθηκε, ξεκίνησε τη Μεγάλη Δευτέρα του 1282 από την εκκλησία της Αγίας Τριάδος, που τότε βρισκόταν λίγο έξω από το Παλέρμο, και διαδόθηκε στο νησί. Επί έξι εβδομάδες σφαγιάζονταν Γάλλοι στρατιώτες και κάτοικοι.

Τα περιστατικά που οδήγησαν, ως αφορμές και όχι ως αίτια, στην ένοπλη αντι-ανδεγαυική εξέγερση δεν εξακριβώνονται πλήρως. Οι σχετικές βέβαια εισηγήσεις παρουσιάζουν κάποιες ομοιότητες.

Σύμφωνα με τον επιφανή βυζαντινολόγο Στήβεν Ράνσιμαν, οι ντόπιοι Σικελοί στο ναό της Αγ. Τριάδος ασχολούνταν με την εορταστική περίοδο της Μεγάλης Εβδομάδας, όταν Γάλλοι αξιωματούχοι πέρασαν από εκεί για να λάβουν μέρος στην εορτή και άρχισαν να πίνουν. Ένας λοχίας, ονόματι Ντρουέ, έσυρε μια νεαρή παντρεμένη γυναίκα από το πλήθος, την οποία παρενόχλησε. Αμέσως ο σύζυγός της επιτέθηκε στον Ντρουέ, πληγώνοντάς τον θανάσιμα με ένα μαχαίρι. Μόλις οι υπόλοιποι Γάλλοι επιχείρησαν να εκδικηθούν το σύντροφό τους, το σικελικό πλήθος κινήθηκε εναντίον τους, σκοτώνοντάς τους όλους. Εκείνη τη στιγμή στην πόλη άρχισαν να χτυπούν οι καμπάνες, σημαίνοντας τον Εσπερινό της Μ. Δευτέρας.

Σε συνάρτηση με την ακεραιότητα του Βυζαντίου

Η επανάσταση αυτή ήταν αποφασιστικής σημασίας για το Βυζάντιο, που διήνυε κρίσιμη περίοδο μετά την πρόσφατη ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης (1261). Πλέον ο θανάσιμος δυτικός κίνδυνος από τους Ανδεγαυούς του Καρόλου εξανεμίστηκε. Ο Κάρολος σχεδίαζε την εκ νέου κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης με θρησκευτικές προφάσεις, διότι δεν είχε πραγματοποιηθεί η συνομολογημένη ένωση των Εκκλησιών από τη σύνοδο της Λυόν (1274), διαπραγμάτευση του Μιχαήλ που συνάντησε σφοδρότατες αντιδράσεις στον ορθόδοξο πληθυσμό. Με τη Σικελική όμως εανάσταση το βασίλειο του Καρόλου αποδυναμώθηκε, μετά και το θάνατο του τελευταίου (1284).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ελληνισμός και Δύση: Σικελικός Εσπερινός (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Βιβλιογραφία

• Στήβεν Ράνσιμαν, The Sicilian Vespers, Καίμπριτζ 1958. Ελληνική μετάφραση: Οι Σικελικοί εσπερινοί, Εκδ. Γκοβόστη 2003, ISBN 960-270-925-1