Αζόρες: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ r2.7.2) (Ρομπότ: Προσθήκη: frr:Azoren
μ r2.7.2+) (Ρομπότ: Τροποποίηση: yo:Àwọn Azore
Γραμμή 238: Γραμμή 238:
[[war:Azores]]
[[war:Azores]]
[[xmf:აზორიშ კოკეფი]]
[[xmf:აზორიშ კოკეფი]]
[[yo:Azores]]
[[yo:Àwọn Azore]]
[[zh:亚速尔群岛]]
[[zh:亚速尔群岛]]

Έκδοση από την 14:33, 29 Ιουλίου 2012

Συντεταγμένες: 38°30′N 28°00′W / 38.5°N 28°W / 38.5; -28

Αζόρες
Região Autónoma dos Açores

Σημαία
Αρχείο:Azr.png
Εθνόσημο
Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο
Πορτογαλικά
Αυτόνομη περιοχή
Πρόεδρος
Κάρλος Σεζάρ
Αυτονομία4 Σεπτεμβρίου 1976
 • Σύνολο
2.346 km2
Πληθυσμός
 • Εκτίμηση 2006 
 • Πυκνότητα 

246.018  
104 κατ./km2 
ΝόμισμαΕυρώ (EUR)
(UTC -1)
Internet TLD.pt
Κωδικός κλήσης+351

Οι Αζόρες (Πορτογαλικά: Açores, Νησιά των Γυπών) είναι ομάδα νησιών της Πορτογαλίας και αποτελούν το δυτικότερο σημείο της Ευρωπαϊκής ηπείρου. Έχουν έκταση 2.335 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 242.000 κατοίκους. Τα 9 κυρίως νησιά που αποτελούν τις Aζόρες βρίσκονται στο βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό και είναι τα νησιά Σάντα Μαρία, Σάο Μιγκέλ, Φαϊάλ, Φλόρες, Κόρβο, Σάο Ζόρζε, Τερσέιρα, Πίκο και Γκρασιόσα. Είναι ηφαιστειογενή νησιά με συχνούς σεισμούς, κλίμα υγρό και θερμό με μέση ετήσια θερμοκρασία τους 18οC.

Στις Αζόρες καλλιεργούνται αραβόσιτος, γλυκοπατάτα, σταφύλια, ζαχαροκάλαμο, καπνός, τσάι ενώ είναι πολύ αναπτυγμένη και η κτηνοτροφία με μεγάλη παραγωγή αγελάδων και γάλακτος που εξάγονται. Αναπτυγμένη είναι επίσης η αλιεία με μεγάλες ποσότητες τόννου, ενώ υπάρχει και μικρή βιομηχανία τροφίμων.

Οι Aζόρες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των καλλιεργειών στην Αμερική, ενώ είναι και σημαντική βάση για την πολεμική αεροπορία των Η.Π.Α.

Ιστορία

Σύγχρονος χάρτης των νησιών Αζόρες.
Χάρτης των νησιών του 16ου αιώνα.

Ανακάλυψη

Τα νησιά Αζόρες ήταν γνωστά τον 14ο αιώνα και αναφέρονται, έστω και αποσπασματικά, στον Καταλανικό Άτλαντα (Atlas Catalan) της εποχής. Το 1427, ένας κυβερνήτης των αποστολών του Ερρίκου του Εξερευνητή της Πορτογαλίας, πιθανότατα ο Γκονζάλο Βέλο (Gonçalo Velho) ή ο Ντιάκγο Σεβίλα (Diago Sevila), ανακάλυψε ξανά τις Αζόρες. Άλλοι ερευνητές αποδίδουν την ανακάλυψη των νησιών από τον Φλαμανδό Ζοσουά Βάντερ Μπεργκ (Joshua Vander Berg)[1], ο οποίος φέρεται να αποβιβάστηκε εκεί μετά από μία καταιγίδα που αποπροσανατόλισε το ταξίδι του για τη Λισαβόνα[1]. Στη συνέχεια, με βάση αυτή την εκδοχή, οι Πορτογάλοι εξερεύνησαν και αποίκησαν τα νησιά[1].

Αποικισμός

Ο αποικισμός των μέχρι τότε ακατοίκητων νησιών ξεκίνησε το 1439 και οι πρώτοι άποικοι προέρχονταν κυρίως από τις επαρχίες Αλγκάρβε (Algarve) και Αλεντέζο (Alentejo) της Πορτογαλίας. Από το 1580, τα νησιά βρέθηκαν στην κυριαρχία του Ισπανικού στέμματος, το οποίο είχε καταλάβει την Πορτογαλική ηπειρωτική χώρα. Το 1583, ο Φίλιππος ο Β' της Ισπανίας, με τον τίτλο του βασιλιά της Πορτογαλίας, εκστράτευσε στις Αζόρες με στόχο να αντιμετωπίσει μία πολυεθνική δύναμη από τυχοδιώκτες, έμπορους, εθελοντές και στρατιώτες, οι οποίοι είχαν σκοπό να χρησιμοποιήσουν τα νησιά ως εφαλτήριο για να διεκδικήσουν το θρόνο της Πορτογαλίας. Μετά την επιτυχία της εκστρατείας των Ισπανών και τη νίκη τους στη μάχη του Πόντα Ντελγκάντα, οι αιχμάλωτοι εχθροί απαγχονίστηκαν ως πειρατές. Αργότερα, το 1597 μια Αγγλική αποστολή για την κατάληψη των νησιών απέτυχε μπροστά στη σθεναρή αντίσταση των Ισπανών, οι οποίοι παρέμειναν για αρκετά χρόνια κυρίαρχοι των Αζορών.

Τα νησιά ήταν το προτελευταίο τμήμα της Πορτογαλικής αυτοκρατορίας που αντιστάθηκε στην κυριαρχία του Φιλίππου του Β' της Ισπανίας στην Πορτογαλία (το Μακάο ήταν το τελευταίο). Μετά το τέλος της Ιβηρικής Ένωσης το 1668, οι Αζόρες επιστράφηκαν στην Πορτογαλία, όχι με σύρραξη του στρατού, αλλά μετά από επιθέσεις κατοίκων στο βασικό οχυρό των Ισπανών στην πρωτεύουσα.

Εμφύλιος πόλεμος και σύγχρονη ιστορία

Ο Πορτογαλικός εμφύλιος πόλεμος (18281834) είχε ιδιαίτερες επιπτώσεις στις Αζόρες. Το 1829 στη Βίλα ντα Πράια (Vila da Praia), οι φιλελεύθεροι νίκησαν τους απολυταρχικούς, καθιερώνοντας το νησί Τερσέιρα (Terceira) έδρα του νέου καθεστώτος και ιδρύοντας το Συμβούλιο της Βασιλείας (Conselho de Regência) της Μαρίας της Β' της Πορτογαλίας.

Στις αρχές του 1868, η Πορτογαλία επέτρεψε τη χρήση γραμματοσήμων με την ένδειξη «AÇORES» στα νησιά, ενώ μεταξύ 1892 και 1906 εξέδωσε ξεχωριστά γραμματόσημα για τις τότε τρεις διοικητικές περιφέρειες τους.

Από το 1836 ως το 1976, το αρχιπέλαγος διαιρούταν διοικητικά σε τρεις περιοχές, ισοδύναμες με αυτές της ηπειρωτικής Πορτογαλίας. Η διαίρεση ήταν αυθαίρετη και δεν ακολουθούσε τα νησιωτικά συγκροτήματα, αλλά γινόταν με βάση τις τρεις μεγαλύτερες πόλεις.

Το 1943 κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Πορτογάλος δικτάτορας Αντόνιο ντε Ολιβέιρα Σαλαζάρ (António de Oliveira Salazar) παραχώρησε αντί αντιτίμου βάσεις των Αζορών στους Βρετανούς, παρά την προηγούμενη συνεργασία του με τη Γερμανία[2]. Αυτό το γεγονός ήταν και βασικό σημείο στην αλλαγή ισορροπιών στη Μάχη του Ατλαντικού, βοηθώντας του Συμμάχους να προστατεύουν τις νηοπομπές τους από τα γερμανικά υποβρύχια. Το 1944, Αμερικανικές δυνάμεις κατασκεύασαν μία μικρή αεροπορική βάση στο νησί Σάντα Μαρία, ενώ το 1945 μία νέα βάση κατασκευάστηκε στο νησί Τερσέιρα, η οποία υπάρχει και σήμερα με την ονομασία Λάσες. Σήμερα, η βάση Λάσες λειτουργεί κάτω από κοινή διοίκηση Αμερικανών και Πορτογάλων, ενώ έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά τον Ψυχρό Πόλεμο.

Το 1976, οι Αζόρες απέκτησαν ειδικό καθεστώς αυτονομίας από την Πορτογαλία, ως Αυτόνομη Περιφέρεια των Αζορών (Região Autónoma dos Açores), μία από τις διοικητικές ενότητες του σύγχρονου Πορτογαλικού κράτους, ενώ οι τοπικές επαρχίες καταργήθηκαν.

Φυσική Γεωγραφία

Άποψη της πόλης Άνγκρα ντο Εροΐσμο στο νησί Τερσέιρα.
Άποψη της λίμνης Λαγκόα ντας Σέτε Σιντάντες (Lagoa das Sete Cidades).
Το νησί Πίκο (Pico) όπως φαίνεται από το νησί Φαϊάλ (Faial).

Τα εννέα νησιά που αποτελούν το αρχιπέλαγος των Αζόρων έχουν συνολική έκταση 2.346 τετρ. χλμ., με μεγαλύτερο το νησί Σάο Μιγκέλ (São Miguel) με 759 τετρ. χλμ. έκταση και μικρότερο το Κόρβο (Corvo) με 17 τετρ. χλμ. Τρία νησιά του αρχιπελάγους, το Σάο Μιγκέλ, το Πίκο (Pico) και η Τερσέιρα (Terceira), είναι μεγαλύτερα από το σύμπλεγμα των τριών νησιών της Μάλτας. Το Σάο Μιγκέλ είναι σχεδόν δύο φορές μεγαλύτερό της.

Τα εννιά νησιά χωρίζονται σε τρεις ομάδες. Η ανατολική ομάδα (Grupo Oriental) περιλαμβάνει το Σάο Μιγκέλ, τη Σάντα Μαρία (Santa Maria) και τις νησίδες Φορμίγκας (Formigas), η κεντρική ομάδα (Grupo Central) τα νησιά Τερσέιρα, Γκρασιόσα (Graciosa), Σάο Ζόρζε (São Jorge), Πίκο και Φαϊάλ (Faial), ενώ η δυτική ομάδα (Grupo Ocidental) τα νησιά Φλόρες (Flores) και Κόρβο.

Το αρχιπέλαγος των Αζόρων εκτείνεται στην περιοχή μεταξύ των 37° Β και των παραλλήλων της Λισαβόνας (39° 43' / 39° 55' Β), έχοντας έτσι ένα ήπιο ωκεάνιο υποτροπικό κλίμα, με μικρές ετήσιες αποκλίσεις. Η ετήσια μέση βροχόπτωση αυξάνεται από ανατολικά προς δυτικά και κυμαίνεται μεταξύ 700 και 1600 χιλιοστά, και μέγιστη τιμή τα 6.300 χιλιοστά στο βουνό Πίκο[3], το οποίο αποτελεί και το υψηλότερο σημείο των νησιών, αλλά και της Πορτογαλίας, με ύψος 2.351 μ. Στην ευρύτερη περιοχή, επικρατεί ένα σχεδόν μόνιμο βαρομετρικό υψηλό σύστημα, γνωστό και ως υψηλό των Αζορών, λόγων των νησιών.

Οι Αζόρες βρίσκονται από οικολογικής άποψης στην παλαιοαρκτική οικολογική ζώνη, σχηματίζοντας ένα μοναδικό βιότοπο που περιλαμβάνει χαρακτηριστικά δέντρα της περιοχής της Μαρακονησίας και πολλά ενδημικά είδη φυτών. Αν και τα νησιά φαίνεται να έχουν αρκετά ανεπτυγμένη χλωρίδα, η βλάστηση έχει μεταβληθεί σημαντικά. Τα περισσότερα δάση έχουν υλοτομηθεί για να δημιουργηθούν καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Αρκετές παραδοσιακές καλλιέργειες πατάτας, αραβοσίτου και άλλων αγρωστωδών, έχουν εγκαταλειφθεί ως συνέπεια της μετανάστευσης. Τα δύο πιο κοινά εξωτικά είδη των νησιών είναι το Pittosporum undulatum και η Acacia melanoxylon, τα οποία παραμένουν απομονωμένα και προστατευόμενα.

Ορισμένα είδη Persea indica και Picconia azorica επιβιώνουν ακόμα σε ορισμένες περιοχές, αλλά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα. Το είδος Myrica faya φαίνεται να έχει αντιμετωπίσει την ανθρώπινη επίδραση αρκετά καλά και μεγάλοι πληθυσμοί συναντώνται σε θαμνώδεις εκτάσεις και μεταξύ άλλων ενδημικών δέντρων. Πιο πρόσφατες εισαγωγές φυτών θα μπορούσαν να αποτελέσουν απειλή για τον υπάρχοντα πληθυσμό, όπως το είδος Leptospermum scoparium, με την ικανότητα να αποικεί σε ανεπηρέαστη βλάστηση μέσου ύψους. Άλλο είδος παράσιτο αποτελεί και το Hydrangea, αν και η απειλή του δεν είναι σημαντική. Αν και εισαγόμενο από την Αμερική, αποτελεί είδος που φυτεύεται συχνά από τους κατοίκους και έχει επεκταθεί και εκτός ελεγχόμενων καλλιεργειών. Αντίστοιχα, η Cryptomeria, είδος Γιαπωνέζικου κέδρου, καλλιεργείται για υλοτομία και οι σπόροι του έχουν διαδοθεί μεταξύ της τοπικής ενδημικής βλάστησης.

Ως προς τη γεωλογική τους ιστορία, τα νησιά βρίσκονται πάνω από το σημείο σύνδεσης τριών τεκτονικών πλακών, της Βόρειας Αμερικανικής πλάκας, της Ευρασιατικής και της Αφρικανικής. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα που σχετίζεται με το σχηματισμό των νησιών, προέρχεται από καθώς ο φλοιός παρασύρεται και στα τρία σημεία σύνδεσης των πλακών. Ο σχηματισμός των νησιών ξεκίνησε κατά την Τριτογενή περίοδο, ενώ χαρακτηριστικό γεωλογικό φαινόμενο της περιοχής είναι το ηφαίστειο στο νησί Πίκο, με ύψος 2.351 μ., το μεγαλύτερο στο αρχιπέλαγος και το ψηλότερο βουνό σε όλη την επικράτεια της Πορτογαλίας.

Το τελευταίο ηφαίστειο που εξερράγη ήταν το Καπελίνος (Vulcão dos Capelinhos) το 1957 στο δυτικό τμήμα του νησιού Φαϊάλ, αυξάνοντας το μέγεθος του νησιού κατά 2,4 χλμ., αν και εκτιμάται ότι μεγάλο μέρος θα διαβρωθεί στη θάλασσα τα επόμενα 20 χρόνια. Το νησί Σάντα Μαρία είναι το παλαιότερο από τις Αζόρες, καθώς σχηματίστηκε πριν από περίπου 4,8 εκατ. χρόνια, και είναι το μόνο στο οποίο εντοπίζονται άφθονα ιζηματογενή πετρώματα και θαλάσσια απολιθώματα. Αντίστοιχα, τα νησιά έχουν ιδιαίτερα πολλούς σπηλαιολογικούς σχηματισμούς, με πιο γνωστούς τους Γκρούτα ντας Τόρες (Gruta das Torres), Αλγκάρ ντο Καρβάο (Algar do Carvão), Γκρούτα ντο Νατάλ (Gruta do Natal), Γκορύτα ντας Σίνκο Ριμπέιρας (Gruta das Cinco Ribeiras).

Δημογραφικά στοιχεία

Με βάση την απογραφή του 2002, ο πληθυσμός των Αζορών ανερχόταν σε 238.767 κατοίκους, ενώ η πυκνότητα του πληθυσμού ήταν 106 κάτοικοι ανά τετρ. χλμ. Η κατανομή του πληθυσμού στις πόλεις και τους δήμους είχε ως εξής:

Νησί Πληθυσμός (2002) Κύρια
πόλη
Δήμοι
(% του συνόλου)
Σάο Μιγκέλ 130,154 54.50 Πόντα Ντελγκάντα 6
Τερσέιρα 54,996 23.00 Άνγκρα ντο Εροΐσμο 2
Φαϊάλ 14,934 6.25 Όρτα 1
Πίκο 14,579 6.11 Μανταλένα 3
Σάο Ζόρζε 9,522 3.99 Βέλας 2
Σάντα Μαρία 5,490 2.30 Βίλα ντο Πόρτο 1
Γκρασιόσα 4,708 1.97 Σάντα Κρουζ ντα Γκρασιόσα 1
Φλόρες 3,949 1.65 Σάντα Κρουζ ντας Φλόρες 2
Κόρβο 435 0.18 Βίλα ντο Κόρβο 1
Σύνολο 238,767 Σύνολο 19

Η μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων είναι Πορτογάλοι, απόγονοι των αποίκων του 15ου αιώνα από το Αλγκάρβε και το Μίνο, με μικρό ποσοστό προσμίξεων από την Ολλανδία και τη Φλάνδρα. Η φύση της οικονομίας των νησιών δεν ευνόησε την ανάπτυξη του εμπορίου σκλάβων από την Αφρική, αν και τα νησιά ήταν συχνά ενδιάμεσος σταθμός των πλοίων για την Αμερική[4].

Από τον 17ο αιώνα, πολλοί κάτοικοι μετανάστευσαν κυρίως στη Βραζιλία, τις ΗΠΑ και τον Καναδά[5]. Παροικία υπάρχει ακόμα και σήμερα στη νοτιοδυτική Μασαχουσέτη των ΗΠΑ[6], ενώ επίσης η βορειοδυτική Καλιφόρνια ήταν επίσης δημοφιλής προορισμός των μεταναστών.

Παραδοσιακές εκδηλώσεις από το Μάιο ως και το Σεπτέμβριο, γνωστές και ως γιορτές του Αγίου Πνεύματος (Espírito Santo Festivals), έχουν ιδιαίτερη σημασία για τους κατοίκους των Αζόρων, οι οποίοι είναι στην πλειοψηφία τους Καθολικοί. Οι γιορτές αυτές έχουν μεσαιωνικές ρίζες και περιλαμβάνουν παρελάσεις, πομπές και εκδηλώσεις. Ως μέρος της παράδοσης, σούπα και ψωμί μοιράζονται στους συμμετέχοντες. Τον Μάιο πραγματοποιείται το φεστιβάλ του Ιησού του Θαυματουργού (Senhor Santo Cristo dos Milagres) στην Πόντα Ντελγκάντα στο νησί Σάο Μιγκέλ, το οποίο είναι και το μεγαλύτερο θρησκευτικό δρώμενο στα νησιά.

Όπως και στην ηπειρωτική Πορτογαλία, το η πιο κοινή ομάδα mDNA στις Αζόρες είναι η Η (45.2%), η οποία ακολουθείται από την U (16.7%), την T (10.1%), την K (6.5%), προ-HV (5.6%) και μία υποσαχάρια ομάδα L με ποσοστό 3.4%, μικρότερο από αυτό της Μαδέρα. Το τελευταίο οφείλεται στο ότι πολλοί λιγότεροι σκλάβοι από την υποσαχάρια Αφρική μεταφέρθηκαν στις Αζόρες από ότι στη Μαδέρα[7].

Αναφορικά με τις αρσενικές ομάδες του Υ-DNA, επικρατέστερη είναι η R1b (και ειδικότερα η R1b3), καλύπτοντας περίπου το 60% των Υ χρωμοσωμικών διασυνδέσεων. Αυτό το μεγάλο ποσοστό είναι τυπικό σε όλους τους πληθυσμούς της δυτικής Ευρώπης, αντικατοπτρίζοντας μία διαδοχή από τις γενετικές ομάδες της περιοχής κατά την Παλαιολιθική περίοδο. Οι ομάδες I και G, επίσης χαρακτηριστικές για πολλούς Ευρωπαϊκούς πληθυσμούς, παρουσιάζουν ποσοστά μεγαλύτερα από 5% στις Αζόρες. Αντίστοιχα, οι ομάδες J (13%) και E1b1b (9%) αποτελούν μαζί με την περίπου το 80% του Y χρωμοσωμικού γενετικού υλικού στις Αζόρες. Οι ομάδες J aκαι E1b1b αποτελούνται από φυλετικές διασυνδέσεις με διαφορετική κατανομή από την Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και την Ευρώπη. Η τυπική χρωμοσωμική ομάδα των Βεδουίνων είναι η E1b1b (M81) και έχει στα νησιά ποσοστό 5-6%, όπως και στην ηπειρωτική Πορτογαλία[8].

Πολιτικά

Οι Αζόρες είναι αυτόνομος νομός της Πορτογαλίας (region) με την τοπική εξουσία να εδρεύει σε διαφορετικά μέρη. Έτσι, η έδρα της εκτελεστικής εξουσίας είναι στην Πόντα Ντελγκάντα, της Βουλής στην Όρτα και της Δικαστικής Εξουσίας στην Άνγκρα ντο Εροΐσμο. Πρόεδρος της αυτόνομης κυβέρνησης είναι ο Κάρλος Σεζάρ (γεννήθηκε στις 30 Οκτωβρίου του 1956). Διοικητικά υποδιαιρούνται σε 19 δήμους (concelhos). Καθένας από τους δήμους διαιρείται επιμέρους σε ενορίες (freguesias). Συνολικά οι Αζόρες διαθέτουν 156 ενορίες.

Εκλογές

Το πολιτικό σκηνικό κυριαρχείται από τα δύο μεγαλύτερα πορτογαλικά κόμματα, το PSD και το PS, με το τελευταίο να κατέχει την πλειοψηφία στην Τοπική Εθνοσυνέλευση. Τα κόμματα CDS/PP, BE, CDU και PPM εκπροσωπούνται επίσης στο τοπικό κοινοβούλιο. Παρά την πολιτική του κυριαρχία στην κυβέρνηση, το Σοσιαλιστικό Κόμμα PS δεν είναι δημοφιλές στις τοπικές και δημοτικές εκλογές σε σχέση με το PSD. Στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές, που διεξήχθησαν στις 19 Οκτωβρίου του 2008, το Σοσιαλιστικό Κόμμα κέρδισε 51,4% των ψήφων (30 επί συνόλου 57 εδρών), το Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα 31,1% (18), το Δημοκρατικό Κοινωνικό Κέντρο-Λαϊκό Κόμμα 8,9% (5), το Μπλοκ της Αριστεράς 3,4% (2) και το Πορτογαλικό Κομμουνιστικό Κόμμα-Οικολογικό Κόμμα Οι Πράσινοι 3,2% (1). Η συμμετοχή έφτασε το 46,8%[9].

Παραπομπές

  1. 1,0 1,1 1,2 Ashe, Thomas (1813). History of the Azores, or. Western islands. Oxford University. 
  2. The Role of Portugal - co-opting Nazi Gold, Jonathan Petropoulos, Dimensions, , Vol 11, No 1, 1997
  3. «Climate of the Azores islands». Azores Weather. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2009. 
  4. Melvin Eugene Page and Penny M. Sonnenburg. «"Colonialism: An International, Social, Cultural, and Political Encyclopedia"». Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2008. 
  5. «Azores Islands». Library.csustan.edu. 17 Ιανουαρίου 1997. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2009. 
  6. By: Lurdes C. da Silva 08/22/2008 (22 Αυγούστου 2008). «Mass.- Azores links inked». O Jornal. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2009. 
  7. Mitochondrial portraits of the Azores and Açores archipelagos witness different genetic pools of its settlers, Brehm et al. 2003
  8. Y-chromosome lineages from Portugal, Madeira and Açores record elements of Sephardim and Berber ancestry, Goncalves et al. 2005
  9. Rulers.org, 10-2008.

Εξωτερικές συνδέσεις

CC-BY-SA
Μετάφραση
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Azores της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).