Πολυατομικό ιόν

Μία πιθανή ηλεκτροστατική αναπαράσταση του νιτρικού ιόντος (ΝΟ₃⁻ ). Οι περιοχές που είναι χρωματισμένες με κόκκινο έχουν χαμηλότερη ενέργεια από τις περιοχές με κίτρινο

Πολυατομικό ιόν ονομάζεται ένα φορτισμένο σωματίδιο (ιόν) που αποτελείται από δύο ή περισσότερα άτομα συνδεδεμένα ομοιοπολικά μεταξύ τους ή από ένα σύνολο μετάλλων που μπορεί να θεωρηθεί ότι δρουν ως μία μονάδα στη δημιουργία κάποιου οξέος, βάσης ή άλατος.

Ιόντα αμμωνίου και υδροξειδίου

• Ένα ιόν υδροξειδίου αποτελείται από ένα άτομο οξυγόνου και ένα άτομο υδρογόνου. Ο χημικός τύπος του είναι ΟΗ^- και έχει φορτίο -1
• Ένα ιόν αμμωνίου αποτελείται από ένα άτομο αζώτου και τέσσερα άτομα υδρογόνου. Ο χημικός του τύπος είναι ΝΗ₄⁺ και έχει φορτίο +1

Υπάρχουν δύο “κανόνες” που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ονοματολογία των πολυατομικών ιόντων. Ο πρώτος “κανόνας” λέει ότι όταν στο όνομα προστίθεται η λέξη “όξινο” , τότε ένα υδρογόνο προστίθεται στο χημικό τύπο του ιόντος και το φορτίο του αυξάνεται κατά 1 (προκύπτει από το γεγονός ότι το υδρογόνο έχει φορτίο +1). Παράδειγμα :

CO₃^2- : ανθρακικό

HCO₃^- : όξινο ανθρακικό

Ο δεύτερος “κανόνας” αφορά τον αριθμό των οξυγόνων στο ιόν. Ας πάρουμε για παράδειγμα τα ιόντα που σχηματίζει το χλώριο

χλώριο : Cl^- (αριθμός οξείδωσης χλωρίου : -1 )

υποχλωριώδες : ClO^- (αριθμός οξείδωσης χλωρίου : +1 )

χλωριώδες : ClO₂^- (αριθμός οξείδωσης χλωρίου : +3 )

χλωρικό : ClO₃^- (αριθμός οξείδωσης χλωρίου : +5 )

υπερχλωρικό : ClO₄^- (αριθμός οξείδωσης χλωρίου : +7 )

Πρώτα, ας σκεφτούμε ως βασική κατάληξη το «-ικό». Αν σε αυτό προστεθεί το πρόθεμα «υπερ-», τότε προστίθεται ένα οξυγόνο. Αν αλλάξουμε το «-ικό» σε «-ώδες», τότε αφαιρείται ένα οξυγόνο και αν κρατήσουμε το «-ώδες» και προσθέσουμε το πρόθεμα «υπο-», αφαιρείται άλλο ένα οξυγόνο, δηλαδή δύο στο σύνολο. Σε κάθε περίπτωση το φορτίο δεν επηρεάζεται.

Αυτοί οι “κανόνες” δεν ισχύουν για όλα τα πολυατομικά ιόντα, άλλα για τα πιο συνηθισμένα από αυτά ( θειϊκό, φωσφορικό, νιτρικό και χλωρικό).

Παραδείγματα συνηθισμένων πολυατομικών ιόντων

Τα πολυατομικά ιόντα που αναφέρονται παρακάτω αποτελούν ένα μικρό αριθμό των πολυατομικών ιόντων που υπάρχουν :

Ανιόντα

οξικό ή αιθαβικό : CH₃COO^-

βενζοϊκό : C₆H₅COO^-

όξινο ανθρακικό  : HCO₃^-

ανθρακικό : CO₃^2-

κυάνιο : CN^-

υδροξείδιο : OH^-

νιτρικό : NO₃^-

φωσφορικό : PO₄^3-

θειϊκό : SO₄^2-

Κατιόντα

αμμώνιο  : NH₄⁺

υδροξώνιο  : H₃O⁺

υδράργυρος (Ι): Hg₂⁺