Ισαάκ Λεβιτάν

Αυτοπροσωπογραφία του Ισαάκ Λεβιτάν (1880)

"Φθινοπωρινή ημέρα. Σοκολνίκι" (1879, Πινακοθήκη Τρετιακόφ, Μόσχα).

"Νούφαρα" (1895).

Ο Ισαάκ Ίλιτς Λεβιτάν (ρωσικά: Исаа́к Ильи́ч Левита́н, αγγλικά: Isaac Ilyich Levitan, 30 Αυγούστου 1860 – 4 Αυγούστου 1900) ήταν Ρώσος ζωγράφος, ένας από τους πιο σημαντικούς τοπιογράφους της ευρωπαϊκής ζωγραφικής του 19ου αιώνα και τους θεμελιωτές της ρωσικής τοπιογραφίας.

Βιογραφικά

Ο Ισαάκ Λεβιτάν γεννήθηκε στο Κιμπαρτάς της Λιθουανίας και προερχόταν από φτωχή, αλλά μορφωμένη εβραϊκή οικογένεια. Στις αρχές του 1870, η οικογένεια Λεβιτάν μετακόμισε στη Μόσχα. Το Σεπτέμβριο του 1873, ο Ισαάκ Λεβιτάν εγγράφηκε στη Σχολή Ζωγραφικής, Γλυπτικής και Αρχιτεκτονικής της Μόσχας, ακολουθώντας το τμήμα τοπιογραφίας. Είχε καθηγητές τους διάσημους ζωγράφους Αλεξέι Σαβράσοφ, Βασίλι Περόφ και Βασίλι Πολενόφ.

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στη Σχολή, συνδέθηκε με στενή φιλία με τους ζωγράφους Κονσταντίν Κορόβιν, Μιχαήλ Νεστέροφ και Νικολάι Τσέχωφ, ο αδελφός του οποίου Αντόν Τσέχωφ έγινε ο πιο στενός φίλος του Λεβιτάν. Συχνά επισκεπτόταν τον Τσέχωφ στο σπίτι του, ενώ λέγεται ότι ήταν ερωτευμένος με την αδελφή του Τσέχωφ, Μαρία Πάβλοβνα Τσεχόβα. Ο Λεβιτάν δεν απέκτησε ποτέ οικογένεια ή παιδιά.

Το 1877, ο Ισαάκ Λεβιτάν παρουσίασε για πρώτη φορά δημοσίως το έργο του, που αντιμετωπίστηκε με ευνοϊκές κριτικές από τον τύπο. Μετά την απόπειρα δολοφονίας του Αλεξάντρ Σολοβιόφ (Alexander Soloviev) τον Μάιο του 1879, οι μαζικές εκτοπίσεις των Εβραίων από τις μεγάλες πόλεις της ρωσικής αυτοκρατορίας ανάγκασαν τον Λεβιτάν να μετακομίσει στο προάστιο Σαλτικόβκα (Saltykovka), αλλά μετά από πιέσεις μιας ομάδας φιλότεχνων, του επετράπη να επιστρέψει.

Το 1880, ο πίνακας του Λεβιτάν «Φθινοπωρινή ημέρα. Σοκολνίκι» αγοράστηκε από το διάσημο ανθρωπιστή και συλλέκτη έργων τέχνης Πάβελ Τρετιακόφ (Pavel Mikhailovich Tretyakov). Την άνοιξη του 1884 συμμετείχε στις περιοδεύουσες εκθέσεις της ομάδας των «Περιπλανώμενων» (Peredvizhniki). Το 1897, ο Λεβιτάν, διάσημος ήδη ζωγράφος, εκλέχτηκε μέλος της Αυτοκρατορικής Ακαδημίας Τεχνών.

Ο Λεβιτάν πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στο σπίτι του φίλου του Αντόν Τσέχωφ στην Κριμαία. Πέθανε στις 4 Αυγούστου του 1900 και ενταφιάστηκε στο εβραϊκό κοιμητήριο του Dorogomilovo στα δυτικά της Μόσχας. Τον Απρίλιο του 1941, τα λείψανα του Λεβιτάν μεταφέρθηκαν στο Κοιμητήριο Νοβοντέβιτσι (Novodevichy Cemetery) της Μόσχας, δίπλα στον τάφο του Τσέχωφ.

Καλλιτεχνική δράση

Ο Ισαάκ Λεβιτάν ήταν βαθιά επηρεασμένος από τη λυρική γοητεία της ρωσικής υπαίθρου. Φιλοτέχνησε πολυάριθμες τοπιογραφίες, που αποπνέουν μια διάθεση ελεγειακής μελαγχολίας, που έγινε γνωστή ως «τοπιογραφική διάθεση» ("landscape of mood"). Το 1889, ο Λεβιτάν επισκέφτηκε το Παρίσι, όπου μελέτησε το έργο του διάσημου Γάλλου τοπιογράφου Καμίγ Κορό (Camille Corot), τους ζωγράφους της Σχολής της Μπαρμπιζόν (Barbizon) και τους εμπρεσιονιστές.

Οι εμπειρίες του αυτές αντανακλώνται σταθερά στο έργο του, όπου ακολουθεί ένα ύφος ποιητικό και νατουραλιστικό, που δείχνει την οικειότητά του με τους δασκάλους του εμπρεσιονισμού. Χαρακτηριστικοί είναι οι πίνακές του «Φθινοπωρινή ημέρα. Σοκολνίκι» (1879), «Ο δρόμος στη Βλαντιμίρκα» (1892), «Βραδινές καμπάνες» (1892), «Αιώνια ανάπαυση» (1894) και "Νούφαρα" (1895), που βρίσκονται στην Πινακοθήκη Τρετιακόφ της Μόσχας.

Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμμα «Λεβιτάν, Ισαάκ Ίλιτς»», τόμος 38, σελ. 26, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.

• Χέρμπερτ Ρηντ: "Λεξικό Εικαστικών Τεχνών" (ελληνική έκδοση), λήμμα «Λεβιτάν, Ισαάκ», σελ. 137, Εκδόσεις ΥΠΟΔΟΜΗ ΕΠΕ, Αθήνα, 1986.