Τσανταρλή Χαλίλ Πασάς: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Γραμμή 6: Γραμμή 6:
Η θητεία του Χαλίλ Πασά συνέπεσε με μια περίοδο που ο θρόνος εμφάνιζε σημάδια κόπωσης. Το [[1444]] και μετά από δύο δεκαετίες συνεχόμενου [[Πόλεμος|πολέμου]] σε όλα τα μέτωπα, από την [[Ανατολία]] έως την [[Σερβία]] και την [[Αλβανία]], ο σουλτάνος Μουράτ Β΄ αποφάσισε να αποσυρθεί υπέρ του διαδόχου Μωάμεθ Β΄. Δεδομένου ότι ο τελευταίος ήταν τότε μόλις 12 ετών, την πραγματική εξουσία ασκούσε ο μεγάλος βεζίρης. Δύο φορές μάλιστα που η αυτοκρατορία βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση, την πρώτη αμέσως μετά την παραίτηση και τη δεύτερη το [[1446]], ο Χαλίλ - που ήλεγχε τους [[Γενίτσαροι|Γενιτσάρους]] - επέβαλε την επιστροφή του Μουράτ στην [[Αδριανούπολη]] (τότε [[πρωτεύουσα]]).
Η θητεία του Χαλίλ Πασά συνέπεσε με μια περίοδο που ο θρόνος εμφάνιζε σημάδια κόπωσης. Το [[1444]] και μετά από δύο δεκαετίες συνεχόμενου [[Πόλεμος|πολέμου]] σε όλα τα μέτωπα, από την [[Ανατολία]] έως την [[Σερβία]] και την [[Αλβανία]], ο σουλτάνος Μουράτ Β΄ αποφάσισε να αποσυρθεί υπέρ του διαδόχου Μωάμεθ Β΄. Δεδομένου ότι ο τελευταίος ήταν τότε μόλις 12 ετών, την πραγματική εξουσία ασκούσε ο μεγάλος βεζίρης. Δύο φορές μάλιστα που η αυτοκρατορία βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση, την πρώτη αμέσως μετά την παραίτηση και τη δεύτερη το [[1446]], ο Χαλίλ - που ήλεγχε τους [[Γενίτσαροι|Γενιτσάρους]] - επέβαλε την επιστροφή του Μουράτ στην [[Αδριανούπολη]] (τότε [[πρωτεύουσα]]).


Η εξέλιξη των πραγμάτων τον δικαίωσε, ωστόσο ο φιλόδοξος Μωάμεθ ανέπτυξε αισθήματα αντιπαλότητας απέναντί του. Οι διαφωνίες τους είχαν επίσης πολιτικό υπόβαθρο: ο μεν Χαλίλ προωθούσε μια πολιτική ειρηνικής συνύπαρξης με τους γείτονες, ο δε Μωάμεθ είχε σκοπό της ζωής του να καταλάβει τα τελευταία απομεινάρια της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινής Αυτοκρατορίας]]. Έτσι η κατάσταση συνέχισε να οξύνεται τα επόμενα χρόνια, ιδίως μετά το θάνατο του Μουράτ ([[1451]]), περιοριζόταν όμως στο παρασκήνιο. Ούτως ή άλλως ο νεαρός σουλτάνος ήταν τόσο στοχοπροσηλωμένος στην κατάληψη της Κωνσταντινούπολης, που απέφευγε να ρισκάρει μια σύγκρουση με τους Τσανταρλή και ό,τι αυτοί εκπροσωπούσαν στον κρατικό μηχανισμό.
Η εξέλιξη των πραγμάτων τον δικαίωσε, ωστόσο ο φιλόδοξος Μωάμεθ ανέπτυξε αισθήματα αντιπαλότητας απέναντί του. Οι διαφωνίες τους είχαν επίσης πολιτικό υπόβαθρο: ο μεν Χαλίλ προωθούσε μια πολιτική ειρηνικής συνύπαρξης με τους γείτονες, ο δε Μωάμεθ είχε σκοπό της ζωής του να καταλάβει τα τελευταία απομεινάρια της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινής Αυτοκρατορίας]]. Έτσι η κατάσταση συνέχισε να οξύνεται τα επόμενα χρόνια, ιδίως μετά το θάνατο του Μουράτ ([[1451]]), περιοριζόταν όμως στο παρασκήνιο. Ούτως ή άλλως ο νεαρός σουλτάνος ήταν τόσο στοχοπροσηλωμένος στην κατάληψη της Κωνσταντινούπολης, που δεν ήθελε να ανοίξει εσωτερικό μέτωπο με τους Τσανταρλή και ό,τι αυτοί εκπροσωπούσαν στον κρατικό μηχανισμό. Όπως αποδείχθηκε, απλά περίμενε την κατάλληλη στιγμή.


Κατά την [[πολιορκία]] της Πόλης (ξεκ. [[Απρίλιος|Απρίλιο]] 1453) ο Χαλίλ συμμετείχε στο στενό επιτελείο του σουλτάνου. Η [[Άλωση της Κωνσταντινούπολης|Άλωση]] ([[29 Μαΐου]]) ήταν και το δικό του τέλος: Με το που ολοκληρώθηκε η τριήμερη [[λεηλασία]], την [[1 Ιουνίου|1η Ιουνίου]], ο θριαμβευτής Μωάμεθ τον [[Θανατική ποινή|καταδίκασε σε θάνατο]], με την κατηγορία ότι είχε δοκιμάσει να συνεννοηθεί κρυφά με τους Βυζαντινούς. Θανατώθηκε την ίδια μέρα.
Κατά την [[πολιορκία]] της Πόλης (ξεκ. [[Απρίλιος|Απρίλιο]] 1453) ο Χαλίλ συμμετείχε στο στενό επιτελείο του σουλτάνου. Η [[Άλωση της Κωνσταντινούπολης|Άλωση]] ([[29 Μαΐου]]) ήταν και το δικό του τέλος: Με το που ολοκληρώθηκε η τριήμερη [[λεηλασία]], την [[1 Ιουνίου|1η Ιουνίου]], ο θριαμβευτής Μωάμεθ τον [[Θανατική ποινή|καταδίκασε σε θάνατο]], με την κατηγορία ότι είχε δοκιμάσει να συνεννοηθεί κρυφά με τους Βυζαντινούς. Θανατώθηκε την ίδια μέρα.

Έκδοση από την 11:04, 30 Ιουλίου 2011

Ο Τσανταρλή Χαλίλ Πασάς, συνήθως αναφερόμενος απλά ως Χαλίλ Πασάς, υπήρξε μεγάλος βεζίρης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από το 1439 έως το 1453, στα τελευταία χρόνια του σουλτάνου Μουράτ Β΄ και τα πρώτα του Μωάμεθ Β΄. Ήταν γόνος της πανίσχυρης οικογένειας των Τσανταρλή - ο παππούς του, ο θείος του κι ο πατέρας του είχαν επίσης διατελέσει στο ίδιο αξίωμα.

Κατά τη δεκαετία του 1440 αναδείχτηκε σε ρυθμιστικό παράγοντα της αυτοκρατορίας, έχοντας κάποιες στιγμές δύναμη μεγαλύτερη κι απ' το σουλτάνο. Αυτό τελικά του κόστισε τη ζωή, αφού ο Μωάμεθ δεν είχε διάθεση να μοιραστεί με άλλους την εξουσία του και τον εκτέλεσε αμέσως μόλις κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη. Έμεινε έτσι στην ιστορία ως ο πρώτος μεγάλος βεζίρης που εκτελέστηκε.

Χρονικό της θητείας του

Η θητεία του Χαλίλ Πασά συνέπεσε με μια περίοδο που ο θρόνος εμφάνιζε σημάδια κόπωσης. Το 1444 και μετά από δύο δεκαετίες συνεχόμενου πολέμου σε όλα τα μέτωπα, από την Ανατολία έως την Σερβία και την Αλβανία, ο σουλτάνος Μουράτ Β΄ αποφάσισε να αποσυρθεί υπέρ του διαδόχου Μωάμεθ Β΄. Δεδομένου ότι ο τελευταίος ήταν τότε μόλις 12 ετών, την πραγματική εξουσία ασκούσε ο μεγάλος βεζίρης. Δύο φορές μάλιστα που η αυτοκρατορία βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση, την πρώτη αμέσως μετά την παραίτηση και τη δεύτερη το 1446, ο Χαλίλ - που ήλεγχε τους Γενιτσάρους - επέβαλε την επιστροφή του Μουράτ στην Αδριανούπολη (τότε πρωτεύουσα).

Η εξέλιξη των πραγμάτων τον δικαίωσε, ωστόσο ο φιλόδοξος Μωάμεθ ανέπτυξε αισθήματα αντιπαλότητας απέναντί του. Οι διαφωνίες τους είχαν επίσης πολιτικό υπόβαθρο: ο μεν Χαλίλ προωθούσε μια πολιτική ειρηνικής συνύπαρξης με τους γείτονες, ο δε Μωάμεθ είχε σκοπό της ζωής του να καταλάβει τα τελευταία απομεινάρια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Έτσι η κατάσταση συνέχισε να οξύνεται τα επόμενα χρόνια, ιδίως μετά το θάνατο του Μουράτ (1451), περιοριζόταν όμως στο παρασκήνιο. Ούτως ή άλλως ο νεαρός σουλτάνος ήταν τόσο στοχοπροσηλωμένος στην κατάληψη της Κωνσταντινούπολης, που δεν ήθελε να ανοίξει εσωτερικό μέτωπο με τους Τσανταρλή και ό,τι αυτοί εκπροσωπούσαν στον κρατικό μηχανισμό. Όπως αποδείχθηκε, απλά περίμενε την κατάλληλη στιγμή.

Κατά την πολιορκία της Πόλης (ξεκ. Απρίλιο 1453) ο Χαλίλ συμμετείχε στο στενό επιτελείο του σουλτάνου. Η Άλωση (29 Μαΐου) ήταν και το δικό του τέλος: Με το που ολοκληρώθηκε η τριήμερη λεηλασία, την 1η Ιουνίου, ο θριαμβευτής Μωάμεθ τον καταδίκασε σε θάνατο, με την κατηγορία ότι είχε δοκιμάσει να συνεννοηθεί κρυφά με τους Βυζαντινούς. Θανατώθηκε την ίδια μέρα.

Η πτώση των Τσανταρλή

Η εκτέλεση του Χαλίλ Πασά σήμανε τη λήξη της κυριαρχίας των Τσανταρλή στα πολιτικά πράγματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Για να γίνει κατανοητή η έως τότε επιρροή τους, αρκεί το εξής: Το 1453, το αξίωμα του μεγάλου βεζίρη μετρούσε επίσημα και ανεπίσημα 133 χρόνια ύπαρξης, στα δε μισά απ' αυτά (66), το κατείχε κάποιος απ' τη συγκεκριμένη οικογένεια! Η περιουσία τους δημεύθηκε και οι επόμενες γενιές περιορίστηκαν σε μικρότερης σημασίας αξιώματα στην περιοχή της Βιθυνίας, με εξαίρεση το γιο του Χαλίλ Ιμπραήμ που διατέλεσε για πολύ λίγο μεγάλος βεζίρης, σαράντα πέντε χρόνια αργότερα.

Για να μην επαναληφθεί τέτοια συγκέντρωση δύναμης σε μία οικογένεια, ο Μωάμεθ απέφυγε να επιλέξει το νέο μεγάλο βεζίρη απ' τους συμπατριώτες του. Έτσι από τους συνολικά έξι που διόρισε ως το θάνατό του (1481), οι πέντε ήταν Ρωμιοί, Αλβανοί ή Σλάβοι απ' την κάστα των «ντεβσιρμέ» (αξιωματούχοι που προέρχονταν απ' το παιδομάζωμα άρα είχαν αποκοπεί απ' τις οικογένειές τους) και ένας μόνο Τούρκος, όχι όμως Οθωμανός αλλά Καραμανίδης.