Σερβική γλώσσα

Σέρβικα
српски језик, srpski jezik και српски‎
Ταξινόμηση	Ινδοευρωπαϊκές Σλαβικές Νοτιοσλαβικές Δυτικές Νοτιοσλαβικές
Σύστημα γραφής	σερβικό κυριλλικό αλφάβητο και Gaj's Latin alphabet
Κατάσταση
Επίσημη γλώσσα	Σερβία Κόσοβο Μαυροβούνιο  Βοσνία και Ερζεγοβίνη
Ρυθμιστής	Συμβούλιο Τυποποίησης της Σερβικής Γλώσσας
ISO 639-1	sr
ISO 639-2	srp και scc
ISO 639-3	srp
SIL	SRC/SDD

Η Σερβική γλώσσα είναι μία από τις πρότυπες εκδοχές του Κεντρικού-Νοτίου Σλαβικού διασυστήματος, αποκαλούμενη παλιότερα (και σήμερα συχνά) Σερβοκροατικά και βασισμένα στην στοκαβική διάλεκτο. Τα Σερβικά χρησιμοποιούνται βασικά στη Σερβία και το Μαυροβούνιο, στη Σερβική Δημοκρατία και από Σέρβους παγκοσμίως.

Η Σερβική γλώσσα είναι μια ινδοευρωπαϊκή γλώσσα και ανήκει στη δυτική ομάδα των νότιων σλαβικών γλωσσών. Ανήκει επίσης στο βαλκανικό γλωσσικό δεσμό.

Η Σερβική γλώσσα διαθέτει ένα σπάνιο χαρακτηριστικό, κατά το οποίο οι λέξεις γράφονται όπως προφέρονται και κάθε γράμμα αντιπροσωπεύει έναν ήχο. Η φωνητική αυτή αρχή αντιπροσωπεύεται στη φράση "Γράψε όπως μιλάς και διάβασε όπως είναι γραμμένο", αρχή που χρησιμοποιήθηκε από τον Βουκ Στεφάνοβιτς Κάρατζιτς (Vuk Stefanović Karadžić) όταν αναμόρφωσε την Κυριλλική γραφή των Σέρβικων τον 19ο αιώνα.

Ένα άλλο σπάνιο χαρακτηριστικό της Σερβικής γλώσσας είναι η παρουσία δύο αλφαβήτων: του Κυριλλικού και του Λατινικού. Τα δύο αλφάβητα είναι σχεδόν ισοδύναμα. Αυτό οφείλεται σε ιστορικούς λόγους, καθώς μέρος του πληθυσμού που μιλούσε τη γλώσσα ήταν υπό τη δυτική ( νεώτερη ) επιρροή της Αυστρο-Ουγγαρίας και το υπόλοιπο υπό την ανατολική (παλαιότερη) επιρροή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Όλοι οι μορφωμένοι κάτοικοι είναι εξοικειωμένοι και με τα δύο αλφάβητα.

Ιστορία

Πριν το 1400, οι Σερβικές διάλεκτοι είχαν δύο προφορές, τη βραχύα και τη μακρά. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο αποκαλούνται "αρχαίες προφορές". Προς το 1500, οι παλιές προφορές κινήθηκαν κατά μία συλλαβή προς την αρχή των λέξεων. Για παράδειγμα, η λέξη τζουνάκ (junâk,ήρωας) έγινε τζούνακ. Όσες λέξεις τονίζονταν ήδη στην πρώτη συλλαβή από παλιά, κράτησαν την παλιά προφορά τους. Οι διάλεκτοι που εξελίχθηκαν κατ'αυτόν τον τρόπο ονομάζονται νεοστοκαβικές. Το μέρος απ'όπου άρχισε να εξαπλώνεται η νέα διάλεκτος ήταν η ανατολική Ερζεγοβίνη. Από τον 16ο αιώνα μετανάστευαν λαοί από τη συγκεκριμένη περιοχή, προς την περιοχή των Πολεμικών Συνόρων (Σερβικά: Vojna krajina) και αργότερα προς τις περιάκτιες περιοχές (Δαλματία, Ίστρια και Ντουμπρόβνικ. Το 1920 και το 1930 το βασιλικό καθεστώς προσπάθησε να "φυτέψει" πληθυσμό από την Ερζεγοβίνη στο Κοσσυφοπέδιο. Η Βοϊβοντίνα δέχτηκε μεταναστευτικά ρεύματα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Όταν όλες οι προφορές κινήθηκαν κατά μια συλλαβή προς την αρχή της λέξης, συνέβησαν τα εξής:

• Σε λέξεις με δύο ή περισσότερες συλλαβές, η τελευταία συλλαβή δεν μπορεί να τονιστεί.
• Οι μονοσύλλαβες λέξεις τονίζονται πάντα στη λήγουσα.
• Στις πολυσύλλαβες λέξεις, αν μια συλλαβή μέσα στη λέξη τονιστεί, τότε ο τόνος θα μεταφερθεί μπροστά κατά μια συλλαβή.
• Σε λέξεις με δύο ή περισσότερες συλλαβές, αν η πρώτη συλλαβή τονίζεται, τότε μπορούμε να έχουμε οποιαδήποτε από τις τέσσερις προφορές.

Σερβική λογοτεχνία

Η Σερβική λογοτεχνία ανεδύθη τον Μεσαίωνα και συμπεριελάμβανε έργα όπως το Miroslavljevo jevandjelje (Το Ευαγγέλιο του Μίροσλαβ) το 1192 και τον Dušanov zakonik ( Κώδικας του Dušanov ) το 1349. Λίγη μη εκκλησιαστική μεσαιωνική λογοτεχνία έχει διατηρηθεί, αλλά ό,τι υπάρχει δείχνει πως ήταν σύμφωνη με την εποχή της. Παραδείγματος χάριν το Serbian Alexandride, ένα βιβλίο για τον Μέγα Αλέξανδρο, και μία μετάφραση του Τριστάνος και Ιζόλδη στα Σερβικά.

Στα μέσα του 15ου αιώνα η Σερβία κατελήφθη από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και για τα επόμενα 400 χρόνια δεν υπήρχαν ευκαιρίες για δημιουργία κοσμικής γραπτής λογοτεχνίας. Ωστόσο, μερικά από τα σπουδαιότερα λογοτεχνικά έργα στα Σερβικά έρχονται από εκείνη την περίοδο, με τη μορφή προφορικής λογοτεχνίας, με προεξάρχουσα μορφή την Σερβική επική ποίηση. Είναι γνωστό πως ο Γκαίτε έμαθε Σερβικά για να διαβάσει από το αυθεντικό κείμενο Σερβική επική ποίηση. Η γραπτή λογοτεχνία παρήχθη μόνο για θρησκευτική χρήση σε εκκλησίες και μοναστήρια και διατήρησε τα Παλαιά Εκκλησιαστικά Σλαβονικά. Μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα η γραπτή λογοτεχνία είχε αποξενωθεί από την ομιλουμένη γλώσσα. Στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα εμφανίστηκε η νέα γλώσσα, αποκαλούμενη Σλαβονικά-Σέρβικα. Στις αρχές του 19ου αιώνα ο Βουκ Στεφάνοβιτς Κάρατζιτς, ακολουθώντας το έργο του Σάβα Μρκάλγ (Sava Mrkalj), αναμόρφωσε το Κυριλλικό αλφάβητο εισάγοντας την φωνητική αρχή, καθώς και προωθώντας την ομιλουμένη γλώσσα των ανθρώπων ως λογοτεχνική νόρμα.

Το πρώτο τυπωμένο βιβλίο στα Σέρβικα, το Oktoih εκδόθηκε στην Κετίγνη (Cetinje) το 1494, μόλις 40 χρόνια μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο.

Δημογραφικά

Αριθμοί ομιλητών ανά χώρα:

• Σερβία:6.770.000
  • • Βοϊβοντίνα:1.557.020(2002)
    • Κεντρική Σερβία:5.063.679(2002)
    • Κόσοβο-Μετόχια:150.000
• Μαυροβούνιο:401.382(2003)
• Βοσνία και Ερζεγοβίνη:1.500.000
• Κροατία:44.629(2001)
• Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας:33.315(2001)
• Ρουμανία:20.377(2001)
• Αυστραλία:50.000(2001)

Παραλειπόμενα

Μία γνωστή Σερβική λέξη σε χρήση σε πολλές γλώσσες παγκοσμίως είναι η λέξη βαμπίρ.

Εξωτερικές συνδέσεις

• Funky Serbian Language Phrases - ιδιαιτερες φρασεις στα σερβικα
• Πρότυπη γλώσσα ως όργανο για τον πολιτισμό και το παραγόμενο της εθνικής ιστορίας — άρθρο από τον διαπρεπή γλωσσολόγο Pavle Ivić
• Σερβικό Σχολείο Μάθε Σερβικά στο διαδίκτυο δωρεάν
• Serbian Language and Culture Workshop Learn Serbian
• Κέντρο γλωσσικών πόρων Lingu@net World Wide, με πάνω από 40 πόρους για τη σερβική γλώσσα