Εμπειρισμός

Εμπειρισμός στη φιλοσοφία ονομάζεται η θεωρία που υποστηρίζει πως η πηγή και τα συστατικά της ανθρώπινης γνώσης προέρχονται από την εμπειρία που αποκτάται μέσω των πέντε (5) παραδοσιακών αισθήσεων.

Αν και στοιχεία του εμπειρισμού συναντώνται από την διδασκαλία του Αριστοτέλη, η κλασσική εμπειριστική θεώρηση συνδέεται κυρίως με τον Άγγλο εμπειριστή Τζων Λοκ, κατά τον οποίο ο ανθρώπινος νους παρομοιάζεται με άγραφο πίνακα (tabula rasa), αποκλείοντας κάθε προϋπάρχουσα (a priori) σκέψη. Οι θέσεις του εμπειρισμού εξελίχθηκαν σε μια συνεχιζόμενη διαμάχη με τον Σκεπτικισμό, όπου έγινε εντονότερη με τους διαδόχους του, Μπέρκλεϊ και Ντέιβιντ Χιουμ. Αυτό οδήγησε στην κριτική αναθεώρηση των θέσεων του από τον Εμμάνουελ Καντ και μετέπειτα, κατά τον 20ο αιώνα, από τον Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν στον τομέα της Λογικής.

Ο εμπειρισμός έχει τις ρίζες του στην ιδέα πως οτιδήποτε γνωρίζουμε για τον κόσμο, είναι αυτά που μας επιτρέπει να αισθανθούμε μέσω των αισθήσεων μας. Διακρίνεται η εξωτερική αίσθηση μέσω της οποίας λαμβάνουμε τα εξωτερικά ερεθίσματα και η εσωτερική αίσθηση, μέσω της οποίας τα επεξεργαζόμαστε και δημιουργούμε τις έννοιες και στη συνέχεια τις γνώσεις. Αντίθετο δόγμα είναι ο λογικισμός, κατά τον οποίο η γνώση αποδίδεται στο λογικό συμπέρασμα. Στηρίζεται στην a posteriori γνώση, δηλαδή στην γνώση την οποία μπορούμε να γνωρίζουμε μέσω της εμπειρίας των αισθήσεων. Ο εμπειρισμός αντιπαραβάλλεται και με τον ρασιοναλισμό κατά τον οποίο το μυαλό είναι αυτό που πρέπει να θεωρείται πηγή γνώσης και όχι οι αισθήσεις που μπορούν να μας εξαπατήσουν. Οι εμπειριστές δεν θεωρούν τίποτε δεδομένο, πέρα από το άμεσα αντιληπτό και αυτό το οποίο προκύπτει από πειράματα.

Κύριοι εκπρόσωποι του Εμπειρισμού είναι ο Τόμας Χομπς, ο Τζων Λοκ και ο Ντενί Ντιντερό. Ο Εμπειρισμός συγγενεύει επίσης με την Αισθησιαρχία ή Αισθησιοκρατία.