Υπουργικό Συμβούλιο

Με την ονομασία Υπουργικό Συμβούλιο (και παλαιότερα υπουργικόν συμβούλιον), φέρεται το συλλογικό όργανο του κράτους που συγκροτείται από τους υπουργούς και υφυπουργούς και του οποίου προΐσταται ο Πρωθυπουργός. Ο όρος υπό την στενή έννοιά του είναι συνώνυμος με τη λέξη Κυβέρνηση.

Ο Θεσμός του Υπουργικού Συμβουλίου έχει αγγλική καταγωγή που προήλθε περί τα τέλη του 16ου αιώνα, ως "Διαρκές" ή "Ιδιαίτερον Συμβούλιον" (Privy Council) που το συγκροτούσαν ευγενείς ή δακεκριμένα πρόσωπα έμπιστα του Στέμματος, το οποίο ήταν διάφορο από το Συμβούλιο Στέμματος.

Ο θεσμός του Υπουργικού Συμβουλίου δεν αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο επί παντός κυβερνητικού συστήματος (πολιτεύματος) και ούτε απαντάται σε όλα τα κράτη. Για παράδειγμα ο θεσμός αυτός είναι άγνωστος στο προεδρικό σύστημα των ΗΠΑ όπου οι υπουργοί δεν συγκροτούν κανένα συλλογικό όργανο απασχολούμενος ο καθένας στην αρμοδιότητα του υπουργείου του, ενώ η ενότητα της εκεί κυβέρνησης εξασφαλίζεται από τον αρχηγό του κράτους, δηλαδή τον Πρόεδρο των ΗΠΑ.

Ελληνικό Υπουργικό Συμβούλιο

Στην Ελλάδα ο θεσμός αυτός καθιερώθηκε αμέσως μετά τον ερχομό του Βασιλέως Όθωνα, το 1833, δια του Β.Δ. 3/10 Απριλίου 1833 "Περί σχηματισμού των Γραμματειών" (σημερινών υπουργείων) όπου στο άρθρο 5 ορίζονταν "η ολομέλεια των Γραμματέων της Επικρατείας σχηματίζει το Υπουργικόν Συμβούλιον". Από συνταγματική όμως άποψη το Υπουργικό Συμβούλιο θεσπίστηκε ρητά από το Σύνταγμα του 1927 άρθρο 87 και επόμενα. Η σύγχρονη συγκρότησή του προβλέπεται από το άρθρο 81 του Συντάγματος (1975). Τα μέλη, η σύνθεση και η λειτουργία του Υπουργικού Συμβουλίου ορίζονται κάθε φορά διά νόμου, ενώ με διάταγμα που προωθείται από τον εκάστοτε Πρόεδρο της Κυβέρνησης διορίζονται ένας ή περισσότεροι, εκ των υπουργών, Αντιπρόεδροι του Υπουργικού Συμβουλίου και σε έκτακτη περίπτωση προσωρινός αντιπρόεδρος - αναπληρωτής.

Το άρθρο 81 του Ελληνικού Συντάγματος του 1975 είναι το αντίστοιχο αρθρο 76 του Συντάγματος του 1952.