Το λάθος

Συγγραφέας	Αντώνης Σαμαράκης
Τίτλος	Το λάθος
Γλώσσα	Ελληνική
Μορφή	Μυθιστόρημα
δεδομένα ()

Το λάθος είναι αστυνομικό - ψυχολογικό μυθιστόρημα του Αντώνη Σαμαράκη, το οποίο κυκλοφόρησε το Νοέμβριο του 1965.

Πλοκή

Η υπόθεση της ιστορίας εκτυλίσσεται σε μία χώρα που δεν κατονομάζεται, αν και τα χαρακτηριστικά της παραπέμπουν στην Ελλάδα, τη στιγμή που στη χώρα επικρατεί ένα απολυταρχικό, ολοκληρωτικό καθεστώς. Στο βιβλίο δεν αναφέρονται ούτε καν ονόματα, ενώ τα κύρια πρόσωπα του μυθιστορήματος είναι μόνο τρία.

Ένας πολίτης θεωρείται από την Ασφάλεια ως ύποπτος για συνωμοτική κίνηση κατά του Καθεστώτος, όμως δεν υπάρχει σε βάρος του απολύτως καμία απόδειξη. Για να εξασφαλιστούν αυτές οι αποδείξεις, ένας ανακριτής, απόλυτα έμπιστος του Καθεστώτος, συλλαμβάνει ένα μεγαλοφυές σχέδιο. Δεν συλλαμβάνει τον ύποπτο, αλλά τον υποχρεώνει να περάσει μαζί του τις υπόλοιπες μέρες, με μόνο στόχο να υφαρπάξει ακόμα κι από τις πιο απλές καθημερινές πράξεις του αποδείξεις ενοχής.

Οι δύο άνδρες πλέον ουσιαστικά ζουν όλο το 24ωρο μαζί, κάνουν εκδρομές, επισκέπτονται καταστήματα και καφενεία, κοιμούνται στο ίδιο δωμάτιο, ενώ ο Ανακριτής τού αφήνει αρκετή ελευθερία κινήσεων. Ωστόσο καθώς οι μέρες κυλούν, το σχέδιο φαίνεται να μην προχωράει καθώς ο ύποπτος δεν δίνει το παραμικρό σημάδι ενοχής.

Ώσπου μια νύχτα κάνει το μοιραίο λάθος να επιχειρήσει να ξεφύγει κρυφά από τον Ανακριτή από το δωμάτιο ενός ξενοδοχείου, κάτι που σήμανε αυτομάτως την ενοχή του. Ο Ανακριτής δικαιωμένος για τη σύλληψη του σχεδίου του καλεί τον ανώτερό του και προτάσσει στον ύποπτο το όπλο, καθώς όμως αυτός ακροβατεί στη μαρκίζα του ξενοδοχείου, ακούει έκπληκτο τον Ανακριτή στην αρχή να τον διατάζει και στη συνέχεια τον εκλιπαρεί να φύγει.

Ήταν η στιγμή που ο Ανακριτής, αυτός ο φανατικός του Καθεστώτος, συνειδητοποίησε ότι του ήταν αδύνατον να παραδώσει τον άνθρωπο με τον οποίο είχε περάσει έστω λίγες απλές καθημερινές ανθρώπινες στιγμές. Μία μία πέρασαν από μπροστά του οι εικόνες των περιπλανήσεων που έκαναν μαζί, το ποδόσφαιρο που έπαιξαν με τα παιδιά, οι κοπέλες που γνώρισαν στη θάλασσα, το σταυρόλεξο που προσπάθησαν να λύσουν.

Με παρατεταμένο όμως πια και το όπλο του ανωτέρου απέναντι πλέον και στους δύο, συνειδητοποίησε ότι σ' αυτό το τέλειο σχέδιο, αυτό που είχε προβλεφθεί στην Ειδική Υπηρεσία της Ασφάλειας με κάθε λεπτομέρεια και είχε υπολογισθεί με μαθηματική ακρίβεια, σ' αυτό το Καθεστώς που χωρίζει τους ανθρώπους σ' εκείνους που είναι μαζί του και σ' εκείνους που δεν είναι, υπάρχει ένα κρίσιμο, ένα μοιραίο λάθος.

Αποδοχή και κριτική

Το βιβλίο γνώρισε μεγάλη επιτυχία όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε δεκάδες άλλες χώρες, καθώς μεταφράστηκε σε συνολικά 31 γλώσσες, ενώ δέχθηκε εξαιρετική κριτική στο σύνολο των χωρών αυτών. Για Το λάθος, ο Αντώνης Σαμαράκης τιμήθηκε με δύο λογοτεχνικά βραβεία: στην Ελλάδα με το βραβείο των «12» (1966) και στη Γαλλία με το Μεγάλο Βραβείο Αστυνομικής Λογοτεχνίας (1970). Με βάση το μυθιστόρημα γυρίστηκε το 1975 ταινία στη Γαλλία από τους Ζαν-Κλωντ Καριέρ και Πέτερ Φλέισμαν, με τον τίτλο La faille.

O Έντουϊν Τζάχιελ, καθηγητής συγκριτικής λογοτεχνίας, συνέκρινε το μυθιστόρημα με αντίστοιχα έργα των Κάφκα, Κέστλερ και Όργουελ.

Πηγές

• Αντώνη Σαμαράκη, «Το λάθος», Εκδόσεις Ελευθερουδάκη, 41η έκδοση, Αθήνα 1991.