Συνωμοσία του Κινάδωνα

Μελανόμορφο αγγείο από τη Λακωνία, 560-540 π.Χ., Μουσείο του Λούβρου

Η Συνωμοσία του Κινάδωνα ήταν ένα αποτυχημένο πραξικόπημα που έλαβε χώρα στην Αρχαία Σπάρτη κατά τον πρώτο χρόνο της βασιλείας του Αγησιλάου Β' (α’ μισό του 4ου αιώνα π.Χ.) Κατά τα φαινόμενα η απόπειρα αυτή στοχοποιούσε την αυξανόμενη δύναμη των εφόρων και τον αυστηρά ολιγαρχικό χαρακτήρα του σπαρτιατικού πολιτεύματος κατά την περίοδο αυτή. Σκοπός της επιχείρησης ήταν η κατάλυση του πολιτικού συστήματος της Σπάρτης που τοποθετούσε τους «Ομοίους» στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας. Ο Κινάδων, φερόμενος ως επικεφαλής της, ήταν ένας νέος άνδρας ο οποίος είχε διακριθεί για τη γενναίοτητά του σε διάφορες περιστάσεις, ωστόσο δεν άνηκε στην προνομιούχο αυτή τάξη.

Γεγονότα

Υποψίες για στάση κίνησε πρώτος ένας ερμηνευτής χρησμών, ο οποίος υπηρετούσε το βασιλιά Αγησίλαο κατά τη διάρκεια μιας θυσίας. Όπως αποκάλυψε, ένας μεγάλος κίνδυνος επρόκειτο να χτυπήσει πολύ σύντομα την πόλη. Πέντε ημέρες μετά, παρουσιάστηκε ενώπιον των εφόρων ένας άνδρας που τους διηγήθηκε το παρακάτω περιστατικό: μια ημέρα ο Κινάδων τον οδήγησε στην Αγορά και του ζήτησε να μετρήσει τους Σπαρτιάτες που ήταν παρόντες. Ανάμεσα στο πλήθος που τους περιέβαλε, ο άνδρας μέτρησε έναν από τους βασιλείς, τους εφόρους, κάποια μέλη της Γερουσίας και άλλους άνδρες από την τάξη των «Ομοίων», κάπου σαράντα άτομα. Τότε ο Κινάδων τον συμβούλεψε να θεωρήσει τους άνδρες αυτούς εχθρούς του και τους υπόλοιπους τέσσερις χιλιάδες άνδρες που εκείνη τη στιγμή βρίσκονταν πλάι τους, συμμάχους του. Κατόπιν επεσήμανε πως ανάλογη εικόνα μπορούσε κανείς να δει σε όλη τη χώρα. Ο Κινάδων επίσης αποκάλυψε πως οι επικεφαλής της συνωμοσίας ήταν λίγοι, αλλά πολύ αξιόπιστοι, ενώ στο σκοπό τους θα ενώνονταν όλοι οι είλωτες, οι νεοδαμώδεις και οι υπομείονες, οι οποίοι, όταν κάποιος ανέφερε μπροστά τους τούς Σπαρτιάτες, αδυνατούσαν να κρύψουν το μίσος τους. Οι έφοροι τότε ρώτησαν τον άνδρα αν οι συνομώτες ήταν καλά οπλισμένοι. Εκείνος απάντησε πως διέθεταν διάφορα μαχαίρια, σπαθιά, τσεκούρια από την αγορά, καθώς και τα εργαλεία της καθημερινής τους εργασίας. Τέλος ανέφερε πως ο Κινάδων τον συμβούλεψε να μην κυκλοφορεί πολύ καθώς ο καιρός που θα εκδηλωνόταν το κίνημα πλησίαζε.

Οι έφοροι, επειδή δεν ήταν σε θέση να γνωρίζουν την έκταση του σχεδίου και ποια άτομα εμπλέκονταν, δεν κάλεσαν συνέλευση αλλά συνεννοήθηκαν μεταξύ τους. Στον Κινάδωνα είχαν αναθέσει στο παρελθόν διάφορες σημαντικές αποστολές, κι έτσι, με αφορμή κάποια καινούρια, τον έστειλαν στον Αυλώνα της Μεσσηνίας. Ωστόσο ορισμένοι από τους άνδρες που τον συνόδευσαν και οι οποίοι επιλέχτηκαν με προσοχή, είχαν οδηγίες να συλλάβουν το νεαρό άνδρα με την κατηγορία της συνωμοσίας. Πράγματι ο Κινάδων βρέθηκε στα χέρια τους και βασανίστηκε ώστε να αποκαλύψει τους συνενόχους του. Η Σπάρτη ειδοποιήθηκε σχετικά κι έτσι συνελήφθησαν κι άλλοι. Στις περαιτέρω ανακρίσεις ο Κινάδων ομολόγησε πως αυτό που τον ώθησε στη δράση ήταν η επιθυμία να «μην νιώθει κατώτερος από κανέναν άνδρα στη Λακεδαίμονα».

Ο Κινάδων και οι συνένοχοί του, σιδηροδέσμιοι σύρθηκαν στους δρόμους της πόλης, υπό την απειλή μαστιγίου, γνωρίζοντας την τιμωρία.

Πηγές

• Αριστοτέλης, «Πολιτικά», 7.5
• Ξενοφών, «Ελληνικά», 3.3.4-11
• Πολύαινος, «Στρατηγήματα», 2.14

Βιβλιογραφία

• (Αγγλικά) E. David, «The Conspiracy of Cinadon», Athenæeum 57 (1979), σελ. 239–259
• (Αγγλικά) J.F. Lazenby, «The Conspiracy of Cinadon reconsidered», Athenæum 55 (1977), σελ. 437–443
• (Γαλλικά) Edmond Lévy, «Sparte : histoire politique et sociale jusqu’à la conquête romaine», Seuil, coll. «Points Histoire», Παρίσι, 2003 (ISBN 2-02-032453-9)
• (Ιταλικά) R. Vattone, «Problemi spartani. La congiura di Cinadone», RSA 12 (1982), σελ. 19–52.