Ελληνική πεζογραφία 1830-1880

Η πεζογραφική παραγωγή των πρώτων δεκαετιών του ελληνικού κράτους ήταν μέχρι πρόσφατα ελάχιστα μελετημένη και υπήρχε η άποψη ότι η ποσότητα των έργων ήταν μικρή και η ποιότητα χαμηλή. Τουλάχιστον ως προς την ποσότητα οι νεότερες έρευνες έχουν δείξει ότι η παραγωγή είναι πολύ πιο πλούσια απ΄ ότι πιστευόταν, και ως προς την ποιότητα έχει αναθεωρηθεί η άποψη ότι τα έργα της περιόδου δεν έχουν καμία σχέση με την σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα.

Στην πεζογραφία της περιόδου κυριαρχεί το μυθιστόρημα. Λιγοστά είναι τα δείγματα διηγημάτων. Κυρίαρχη γλώσσα είναι η καθαρεύουσα, με αρκετές διαβαθμίσεις από απλή καθαρεύουσα, ομιλουμένη των αστικών κέντρων, ως την αρχαϊζουσα. Τα βασικά είδη μυθιστορήματος που καλλιεργούνται είναι το ρομαντικό ερωτικό (συχνά με επιστολική μορφή, όπως ο Λέανδρος του Παναγιώτη Σούτσου και ο Θέρσανδρος του Κύπριου Επ. Φραγκούδη) και το ιστορικό μυθιστόρημα. Δεν λείπουν έργα με πιο ρεαλιστικές αναφορές στην σύγχρονη πραγματικότητα, όπως Ο Ζωγράφος, του Γρ. Παλαιολόγου, η Στρατιωτική Ζωή εν Ελλάδι του Χ. Δημόπουλου, ο Πίθηκος Ξουθ, του Ιάκωβου Πιτσιπίου. Εξέχουσα θέση στο σύνολο της παραγωγής κατέχουν τα έργα Πάπισσα Ιωάννα του Ροϊδη και ο Λουκής Λάρας του Βικέλα.

Τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της περιόδου

• 1834 Λέανδρος, του Π.Σούτσου. Το πρώτο νεοελληνικό μυθιστόρημα.
• 1835 Ο Εξόριστος του 1831 του Αλ. Σούτσου.
• 1839 Η Ορφανή της Χίου, Ιάκωβου Πιτσπίου
• 1839 Ο Πολυπαθής, Γρ. Παλαιολόγου
• 1842 Ο Ζωγράφος, Γρ. Παλαιολόγου
• 1847 Ο Θέρσανδρος, Επ. Φραγκούδη
• 1847 Ο Φλώρος, Δ.Σ. Καλογερόπουλου
• 1849 Ο Πίθηκος Ξουθ του Ιάκ. Πιτσιπίου
• 1850 Ο Αυθέντης του Μορέως του Αλ. Ρ. Ραγκαβή
• 1855 Θάνος Βλέκας του Π. Καλλιγά
• 1862 Η Ηρωίς της Ελληνικής Επαναστάσεως , Στ. Ξένου
• 1862 Αι τελευταίαι ημέραι του Αλή Πασά , Κ.Ράμφου
• 1864 Η Χαριτίνη, Π.Σούτσου
• 1866 Πάπισσα Ιωάννα, Εμμ. Ροϊδη
• 1870 Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι, Ανωνύμου (αποδίδεται στον Χαρίλαο Δημόπουλο)
• 1871 Οι Κρητικοί Γάμοι, Σπ. Ζαμπελίου
• 1879 Λουκής Λάρας, Δ. Βικέλα