Αλκαίος ο Μυτιληναίος

«Σαπφώ και Αλκαίος», του Lawrence Alma-Tadema (1881).

• Το άρθρο αυτό αναφέρεται στον αρχαίο ποιητή. Για τα μυθικά πρόσωπα με το ίδιο όνομα, βλ. Αλκαίος (μυθολογία).

Ο Αλκαίος ήταν αρχαίος ποιητής που γεννήθηκε στη Μυτιλήνη περίπου το 620 π.Χ. και έζησε την ίδια εποχή με τη Σαπφώ. Η ζωή του συνέπεσε με την εμφάνιση κι επικράτηση της τυραννίας. Ο ίδιος αναμίχθηκε ενεργά στη πολιτική.

Όταν ήταν νέος, τ' αδέρφια του, μαζί με τον Πιττακό, ανέτρεψαν τον τύραννο Μέλαγχρο κι αργότερα συνωμότησαν, με τη συμμετοχή του, ενάντια και στον νέο τύραννο Μύρσιλο. Ο Πιττακός όμως πρόδωσε τους συντρόφους του κι όλη η οικογένεια του ποιητή εξορίστηκε στη μικρή πόλη Πύρρα, κοντά στη Μυτιλήνη. Εκεί, αργότερα και με μεγάλη χαρά, πανηγύρισε τον θάνατο του τυράννου.

Επέστρεψε για λίγο στην Μυτιλήνη, καθώς την εξουσία πήρε ο Πιττακός, κι έπειτα έφυγε ξανά. Αρχικά πήγε πρώτα στην πόλη Αίνο της Θράκης (παλιά αποικία της Μυτιλήνης), ύστερα στην Κύζικο κι αργότερα στην Αίγυπτο. Οι πολιτικές διαμάχες, οι εξορίες και οι θάνατοι επηρεάζουν το έργο του, και στην ουσία θεωρούσε την ποίησή του ως όπλο στους πολιτικούς του αγώνες.

Ο Αλκαίος επηρέασε και τους μεταγενέστερους ποιητές. Ο Θεόκριτος στα «Ειδύλλιά» του τον μιμείται, το ίδιο κι ο Λατίνος ποιητής Οράτιος, ενώ στην Αθήνα, στην ακμή του 5ου αιώνα π.Χ., τραγουδούσαν στα συμπόσια τραγούδια του. Εκτός των άλλων γνωστών μέτρων που χρησιμοποίησε —σαπφικό, ιαμβικό τετράμετρο, ασκληπιάδειο μείζον— επινόησε και την αλκαϊκή στροφή: υ - υ -υ | - υυ - | υυ.