Νιόβη

Με το όνομα Νιόβη στην Ελληνική Μυθολογία φέρονται δύο πρόσωπα: η Νιόβη του Ταντάλου και η Νιόβη του Φορωνέα.

1.Η Νιόβη κόρη του βασιλιά της Φρυγίας Ταντάλου και της Διώνης, ήταν σύζυγος του Θηβαίου Αμφίονα και μητέρα εξ αυτού πολλών και ωραίων τέκνων που αποτελούσαν ζεύγη τους Νιοβίδες. Περί του αριθμού αυτών οι πληροφορίες των αρχαίων ποιητών και συγγραφέων κυμαίνονται από 12 μέχρι 20. Επικρατέστερη είναι αυτή των δεκατεσσάρων παιδιών (εφτά αγόρια και εφτά κορίτσια). Μάλιστα αναφέρεται πως οι εφτά πύλες της Θήβας είχαν τα ονόματα των κοριτσιών της.

Φαίνεται πως κάποτε η Νιόβη υπερηφανεύθηκε για την ευγονία και την ομορφιά των τέκνων της λέγοντας πως «ένα μόνο ζεύγος διδύμων έναντι των τόσων δικών της έχει να επιδείξει η Λητώ, η εκλεκτή του Δία» (εννοώντας την Άρτεμη και τον Απόλλωνα). Όταν το έμαθε στη συνέχεια η Λητώ αγανάκτησε και ζήτησε από τα παιδιά της να τιμωρήσουν την υπερήφανη αυτή θνητή. Έτσι κατά τις παραδόσεις οι δύο θεοί τόξευσαν με τα αλάθητα βέλη τους , η μεν Αρτεμη τις κόρες, ο δε Απόλλων τους γιους. Από τον όλεθρο αυτό κατά παραδόσεις σώθηκαν μόνο δύο από τα τέκνα ο Αμύκλας και η Μελίβοια, κατ΄ άλλους μόνο η Μελίβοια που όμως από τη ταραχή της μετονομάσθηκε Χλώρις.

Τα νεκρά σώματα των Νιοβίδων έμειναν επί εννέα ημέρες άταφα, αφού ο Δίας μετέβαλλε σε λίθο όποιον επιχειρούσε να αποδώσει νεκρικές τιμές σ΄ αυτά. Μόνο δε την ένατη μέρα υπέκυψαν οι θεοί, μετά από τις ικεσίες της απέλπιδος μητέρας τους και τα ενταφίασαν οι ίδιοι σε δύο κοινούς τάφους (Παυσανίας ΙΧ 17,2).

Οι τραγικοί ποιητές της αρχαιότητας χρησιμοποίησαν το μύθο της Νιόβης και ο μεν Αισχύλος εμφανίζει την ηρωίδα του παραδομένη σε βωμό και άδακρυ πόνου επί του τάφου των τέκνων της, ο δε Σοφοκλής την παρουσιάζει φυγά από τη Βοιωτία στη Σίπυλο συνεχώς θρηνούσα ικετεύοντας τους θεούς να ευσπλαχνισθούν το πόνο της, μέχρι που ο οικτίρμων Ζεύς την μεταμορφώνει σε βράχο από τον οποίο μέρα και νύκτα στάλαζαν σταγόνες δακρύων. Ο Οβίδιος στις «Μεταμορφώσεις» του (VI 146 – 312) την παρουσιάζει να εκσφενδονίζεται από ανεμοστρόβιλο ήδη απολιθωμένη από τη Θήβα στη Σίπυλο και να σχηματίζει βράχο σε μορφή θρηνούσας γυναίκας. Πολλές επίσης εμπνεύσεις και έργα οφείλουν στο μύθο αυτό και οι εικαστικές τέχνες.

Κατ΄ άλλη περιορισμένη εκδοχή του μύθου, λυδικής καταγωγής, η Νιόβη απέκτησε 20 τέκνα τα οποία στο τέλος θανάτωσε ή ιδια, και στη συνέχεια αυτοκτόνησε, όταν ο πατέρας της, Ασσάων, φόνευσε τον σύζυγό της Φίλοιτο προκειμένου να την συζευχθεί.

2. Η Νιόβη κόρη του Φορωνέα και της κόρης του Ξούθου, της νύμφης Λαοδίκης, ήταν η πρώτη θνητή που αγάπησε ο Δίας και μητέρα εξ αυτού του Άργου και του Πελασγού.

Κατά παραλλαγή του μύθου, ήταν μητέρα του Φορωνέα εκ της μετά του ποταμού Ινάχου ένωσής της και αδελφή του Άπιου εξ ου η Πελοπόννησος ονομαζόταν και Απία.

• Ο αστεροειδής 71 Νιόβη (71 Niobe) (βλ.λ.), ο οποίος ανακαλύφθηκε το 1861, πήρε το όνομά του από τα μυθικά αυτά πρόσωπα.