Εθνική Δημοκρατία (Πολωνία)

Εθνική Δημοκρατία
Εθνική Δημοκρατία
Ίδρυση	1886
Διάλυση	1947
Έδρα	Βαρσοβία, Πολωνία
Ιδεολογία	Πολωνικός εθνικισμός; Εθνικό συντηρητισμός
Πολιτικό φάσμα	Δεξιά

Η Εθνική Δημοκρατία (συντομογραφία: ΕΔ, πολωνικά: Narodowa Demokracja‎‎), επίσης γνωστή ως Endecja (προφέρεται: [Εντέτσια]) ήταν πολωνικό πολιτικό κίνημα που δραστηριοποιήθηκε από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα υπό τους ξένους διαμελισμούς της χώρας μέχρι το τέλος της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας.^[4] Έπαψε να υπάρχει μετά τη ναζιστική-σοβιετική εισβολή στην Πολωνία το 1939. Στη μακρά ιστορία της, η Εθνική Δημοκρατία πέρασε από διάφορα στάδια ανάπτυξης.^[4] Δημιουργημένη με την πρόθεση να προωθήσει τον αγώνα για την κυριαρχία της Πολωνίας ενάντια στα καταπιεστικά αυτοκρατορικά καθεστώτα, το κίνημα απέκτησε τον δεξιό εθνικιστικό του χαρακτήρα μετά την επιστροφή στην ανεξαρτησία.^[4] Ιδρυτής και κύριος ιδεολόγος ήταν ο Ρόμαν Ντμόφσκι. Άλλοι ιδεολογικοί πατέρες του κινήματος ήταν οι Ζίγκμουντ Μπαλίτσκι και Γιαν Λούντβικ Ποπουάφσκι.

Το κύριο προπύργιο της Εθνικής Δημοκρατίας ήταν η Μείζων Πολωνία (δυτική Πολωνία), όπου μεγάλο μέρος της πρώιμης ώθησης του κινήματος προήλθε από τις προσπάθειες να αντιμετωπιστεί η πολιτική της Αυτοκρατορικής Γερμανίας να γερμανοποιήσει τις πολωνικές εδαφικές της κατοχές. Αργότερα, η εστίαση της ΕΔ θα στραφεί στην αντιμετώπιση αυτού που θεωρούσε ως Πολωνο-Εβραϊκό οικονομικό ανταγωνισμό με τους Καθολικούς Πολωνούς. Η υποστήριξη του κόμματος αποτελούταν από την εθνοτικά πολωνική διανόηση, την αστική κατώτερη-μεσαία τάξη, ορισμένα στοιχεία της ευρύτερης μεσαίας τάξης και το εκτεταμένο κίνημα νεολαίας της.

Κατά τη διάρκεια της μεσοπολεμικής Δεύτερης Δημοκρατίας, η ΕΔ ήταν ένας ισχυρός υποστηρικτής για την πολωνοποίηση της γερμανικής μειονότητας της χώρας και άλλων μη πολωνικών πληθυσμών (Λευκορώσους, Λιθουανούς και Ουκρανούς) στις ανατολικές συνοριακές περιοχές της Πολωνίας (Κρέσι). Με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την κατοχή της χώρας από τη Σοβιετική Ένωση και το κομμουνιστικό καθεστώς-μαριονέτα, το κίνημα της Εθνικής Δημοκρατίας ουσιαστικά έπαψε να υπάρχει.

Προέλευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι απαρχές της ΕΔ εντοπίζονται στην αποτυχία του 1864 της Ιανουαριανής Εξέγερσης του 1863 και στην εποχή του Θετικισμού στην Πολωνία. Αφού αυτή η Εξέγερση – η τελευταία από μια σειρά πολωνικών εξεγέρσεων του 19ου αιώνα – είχε καταπνιγεί αιματηρά από τους διαμελιστές της Πολωνίας, μια νέα γενιά Πολωνών πατριωτών και πολιτικών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ανεξαρτησία της Πολωνίας δεν θα κερδιζόταν με τη βία στο πεδίο της μάχης, αλλά μέσω της εκπαίδευσης και του πολιτισμού.

Το 1886 ιδρύθηκε η μυστική Πολωνική Ένωση (Liga Polska). Το 1893 μετονομάστηκε σε Εθνική Ένωση (Liga Narodowa). Από το 1895, η Ένωση εξέδιδε μια εφημερίδα, την Przegląd Wszechpolski («Πανπολωνική Επιθεώρηση»), και από το 1897 είχε ένα επίσημο πολιτικό κόμμα, το Εθνικοδημοκρατικό Κόμμα (Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne). Σε αντίθεση με το Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (ΠΣΚ), η ΕΔ υποστήριζε ειρηνικές διαπραγματεύσεις και όχι ένοπλη αντίσταση. Επηρεασμένοι από τις ριζοσπαστικές εθνικιστικές και σοσιαλδαρβινιστικές ιδέες του Ρόμαν Ντμόφσκι, οι εθνικοδημοκράτες στράφηκαν σύντομα εναντίον άλλων εθνικοτήτων στα πολωνικά εδάφη, κυρίως των Εβραίων. Ο αντισημιτισμός έγινε στοιχείο της ιδεολογίας της ΕΔ.

Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ το ΠΣΚ υπό τον Γιούζεφ Πιουσούτσκι υποστήριξε τις Κεντρικές Δυνάμεις εναντίον της Ρωσίας (μέσω των Πολωνικών Λεγεώνων), η ΕΔ αρχικά συμμάχησε με τη Ρωσική Αυτοκρατορία (υποστηρίζοντας τη δημιουργία της Λεγεώνας του Πουουάβι) και αργότερα με τις Δυτικές Δυνάμεις (υποστηρίζοντας τον Πολωνικό Μπλε Στρατό στη Γαλλία). Στο τέλος του πολέμου, πολλοί πολιτικοί της ΕΔ απολάμβαναν μεγαλύτερη επιρροή στο εξωτερικό παρά στην Πολωνία. Αυτό τους επέτρεψε να χρησιμοποιήσουν τη μόχλευση τους για να μοιραστούν την εξουσία με τον Πιουσούτσκι, ο οποίος είχε πολύ μεγαλύτερη υποστήριξη στον στρατό και στην ίδια τη χώρα από ότι αυτοί. Λόγω της υποστήριξής τους στο εξωτερικό, πολιτικοί της ΕΔ όπως ο Ντμόφσκι και ο Ιγκνάτσι Γιαν Παντερέφσκι μπόρεσαν να κερδίσουν υποστήριξη για τα αιτήματά τους στη Σύνοδο Ειρήνης του Παρισιού το 1919 και στη Συνθήκη των Βερσαλλιών.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ Bohler, Jochen (2019). Civil War in Central Europe, 1918–1921: The Reconstruction of Poland. Oxford University Press. σελ. 99.
↑ Stachura, Peter D. (2004). Poland, 1918–1945: An Interpretive and Documentary History of the Second Republic. Routledge, σελ. viii. https://archive.org/details/poland19181945in0000stac.
↑ Chodakiewicz, Marek Jan (2004). Between Nazis and Soviets: Occupation Politics in Poland, 1939–1947. Lexington Books, σελ. 41.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Michał Szukała interview with Aleksander Hall (5 Αυγούστου 2014). «Dziedzictwo Narodowej Demokracji. W 150. rocznicę urodzin Romana Dmowskiego – rozmowa z Aleksandrem Hallem» (στα Πολωνικά). 2013 © Muzeum Historii Polski (Museum of Poland's History). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2014. Podzielam pogląd Wiesława Chrzanowskiego, który był moim zdaniem najwybitniejszym kontynuatorem endecji, który uważał, że Narodowa Demokracja należy do przeszłości, ponieważ wypełniła z powodzeniem swoje najważniejsze zadanie polegające na stworzeniu nowoczesnego narodu obejmującego wszystkie warstwy społeczne. Podobnie jak swoje misje wypełniły kształtujące się w tej samej epoce ruch ludowy, czy patriotyczny nurt PPS nadający świadomość narodową warstwie robotniczej. — Aleksander Hall, αντιφρονών υπό τον κομμουνισμό, υπουργός στα χρόνια της αλληλεγγύης, βουλευτής του Σέιμ, αποδέκτης του Τάγματος του Λευκού Αετού.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ντέιβις, Νόρμαν (2005). God's Playground: A History of Poland in Two Volumes, vol. II (2nd έκδοση). Οξφόρδη: Oxford University Press. ISBN 0-19-925340-4.

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Friszke, Andrzej (1989). O kształt niepodległej. Βαρσοβία: Biblioteka "Więzi". ISBN 83-7006-014-5.
Grott, Bogumił (1993). Religia, kościół, etyka w ideach i koncepcjach prawicy polskiej: Narodowa Demokracja. Κρακοβία: Nomos.
Holzer, Jerzy (July 1977). «The Political Right in Poland, 1918–39». Journal of Contemporary History 12 (3): 395–412. doi:10.1177/002200947701200301.
Kawalec, Krzysztof (1989). Narodowa Demokracja wobec faszyzmu 1922–1939: Ze studiów nad dziejami myśli politycznej obozu narodowego. Βαρσοβία: Państwowy Instytut Wydawniczy. ISBN 83-06-01728-5.
Maj, Ewa (2000). Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928: Studium z dziejów myśli politycznej. Λούμπλιν: Πανεπιστήμιο Μαρία Κιουρί-Σκουοντόφσκα. ISBN 83-227-1585-4.
Michlic, Joanna Beata (2006). Poland's Threatening Other – The Image of the Jew from 1880 to the Present. Λίνκολν και Λονδίνο: University of Nebraska Press. σελίδες 386. ISBN 978-0-8032-2079-9.
Porter, Brian A. (Winter 1992). «Who is a Pole and Where is Poland? Territory and Nation in the Rhetoric of Polish National Democracy before 1905». Slavic Review (Slavic Review, Vol. 51, No. 4) 51 (4): 639–53. doi:10.2307/2500129. https://archive.org/details/sim_slavic-review_winter-1992_51_4/page/639.
Rudnicki, Szymon (1985). Obóz Narodowo-Radykalny: Geneza i działalność. Βαρσοβία: Czytelnik. ISBN 83-07-01221-X.
Terej, Jerzy Janusz (1979). Rzeczywistość i polityka: Ze studiów nad dziejami najnowszymi Narodowej Demokracji (2η έκδοση). Βαρσοβία: Książka i Wiedza.
Wapiński, Roman (1980). Narodowa Demokracja 1893–1939. Βρότσουαφ: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich. ISBN 83-04-00008-3.
Wapiński, Roman (1989). Roman Dmowski (2nd έκδοση). Λούμπλιν: Wydawnictwo Lubelskie. ISBN 83-222-0480-9.
Wapiński, Roman (1991). Pokolenia Drugiej Rzeczypospolitej. Βρότσουαφ: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich. ISBN 83-04-03711-4.
Wizerunek endeka ratującego Żydów był komunistom nie na rękę^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[1] Bohler, Jochen (2019). Civil War in Central Europe, 1918–1921: The Reconstruction of Poland. Oxford University Press. σελ. 99.

[Stachura-2] Stachura, Peter D. (2004). Poland, 1918–1945: An Interpretive and Documentary History of the Second Republic. Routledge, σελ. viii. https://archive.org/details/poland19181945in0000stac.

[Between_Nazis_and_Soviets:_Occupation_Politics_in_Poland,_1939-1947-3] Chodakiewicz, Marek Jan (2004). Between Nazis and Soviets: Occupation Politics in Poland, 1939–1947. Lexington Books, σελ. 41.

[Szukała/Hall-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Michał Szukała interview with Aleksander Hall (5 Αυγούστου 2014). «Dziedzictwo Narodowej Demokracji. W 150. rocznicę urodzin Romana Dmowskiego – rozmowa z Aleksandrem Hallem» (στα Πολωνικά). 2013 © Muzeum Historii Polski (Museum of Poland's History). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2014. Podzielam pogląd Wiesława Chrzanowskiego, który był moim zdaniem najwybitniejszym kontynuatorem endecji, który uważał, że Narodowa Demokracja należy do przeszłości, ponieważ wypełniła z powodzeniem swoje najważniejsze zadanie polegające na stworzeniu nowoczesnego narodu obejmującego wszystkie warstwy społeczne. Podobnie jak swoje misje wypełniły kształtujące się w tej samej epoce ruch ludowy, czy patriotyczny nurt PPS nadający świadomość narodową warstwie robotniczej. — Aleksander Hall, αντιφρονών υπό τον κομμουνισμό, υπουργός στα χρόνια της αλληλεγγύης, βουλευτής του Σέιμ, αποδέκτης του Τάγματος του Λευκού Αετού.

[1]

[2]

[3]

[4]