Δουκάτο του Γύλιχ
Το δουκάτο του Γύλιχ (γερμ.: herzogtum Jülich, ολλανδ.: hertogdom Gulik, γαλλ.: duché de Juliers) αποτελούσε ένα κράτος εντός της αυτοκρατορίας της Γερμανίας από τον 11ο έως τον 18ο αi. Το δουκάτο βρισκόταν δυτικά του ποταμού Ρήνου και συνόρευε με το εκλεκτοράτο της Κολωνίας στα ανατολικά και το δουκάτο του Λίμπουργκ στα δυτικά. Είχε εδάφη και στις δύο πλευρές του ποταμού Ρουρ, γύρω από την πρωτεύουσά του Γύλιχ -το πρώην Ρωμαϊκό Ιουλιάκον- στην κάτω Ρηνανία. Το δουκάτο συγχωνεύτηκε με την κομητεία του Μπεργκ πέρα από τον Ρήνο το 1423, και από τότε έγινε γνωστό και ως Γύλιχ-Μπεργκ. Αργότερα έγινε μέρος των ηνωμένων δουκάτων του Γύλιχ-Κλέβης-Μπεργκ.
Η επικράτειά του βρίσκεται εν μέρει στη σημερινή Γερμανία (μέρος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας) και εν μέρει στις σημερινές Κάτω Χώρες (μέρος της επαρχίας του Λίμπουργκ), με τον πληθυσμό της να μοιράζεται την ίδια λιμπουργιανή διάλεκτο.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κομητεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τον 9ο αι. ένας κάποιος Μάτφριντ ήταν κόμης του Γύλιχ (pagus Juliacensis). [1] Η πρώτη αναφορά κόμη στο γκάου του Γύλιχ στην Κάτω Λωρραίνη είναι ο Γκέρχαρντ Α΄, το 1003. Ο εγγονός του, Γκέρχαρντ Γ΄, άρχισε να αυτοαποκαλείται κόμης του Γύλιχ το 1081.
Ο Γουλιέλμος Δ΄ που έγινε κόμης το 1219 διεύρυνε σημαντικά την περιοχή, και το 1234 παραχώρησε στο Γύλιχ προνόμια πόλης. Μέχρι το 1240 η εδαφική του επέκταση δημιούργησε σύγκρουση στην ανατολική πλευρά τής περιοχής του με τον αρχιεπίσκοπο της Κολωνίας Κόνραντ φον Χόχσταντεν, του οποίου τα στρατεύματα κατέστρεψαν την πόλη πέντε χρόνια αργότερα.
Ο γιος του Γουλιέλμου Δ΄, Βάλραμ (κόμης από το 1278 έως το 1297), παρέμεινε σφοδρός αντίπαλος της επισκοπής, υποστηρίζοντας τον Ιωάννη Α΄ δούκα της Βραβάντης στη μάχη του Βόρινγκεν το 1288 εναντίον του αρχιεπισκόπου Ζήγκφρηντ Β΄ του Βέστερμπουργκ. Τον Βάλραμ διαδέχθηκε ο νεότερος αδελφός του, κόμης Γκέρχαρντ Ε΄, ο οποίος είχε ταχθεί με το μέρος του Γερμανού βασιλιά Αδόλφου του Νάσσαου εναντίον τού αντιπάλου του, Αλβέρτου Α΄ των Αψβούργων. Ο Γκέρχαρντ Ε΄ κατάφερε να διατηρήσει τα εδάφη του μετά την ήττα του Αδόλφου του Νάσσαου στη μάχη του Γκέλχαϊμ το 1298, και το 1314 υποστήριξε τη στέψη του Λουδοβίκου Δ΄ τοωνΒίττελσμπαχ στην κοντινή πόλη του Άαχεν, για άλλη μία φορά ενάντια στη θέληση του επισκόπου της Κολωνίας.
Το δουκάτο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Γκέρχαρντ απεβίωσε το 1328. Ο μεγαλύτερος γιος του τον διαδέχθηκε ως κόμης Γουλιέλμος Ε΄. Ο νεότερος γιος τού Γκέρχαρντ, Βάλραμ, έγινε αρχιεπίσκοπος της Κολωνίας το 1332. Το 1336 ο κόμης Γουλιέλμος Ε΄ έλαβε τον τίτλο του μαργράβου από τον αυτοκράτορα Λουδοβίκο Δ΄, και το 1356 ο αυτοκράτορας Κάρολος Δ΄ του Λουξεμβούργου ανέδειξε τον Γουλιέλμο Ε΄ στο βαθμό του δούκα. Ο γιος του, δούκας Γουλιέλμος Β΄, ωστόσο, ενεπλάκη σε μία σφοδρή διαμάχη με τον ετεροθαλή αδελφό τού αυτοκράτορα, Βεγκέσλαο Α΄ του Λουξεμβούργου, δούκα της Βραβάντης, τον οποίο νίκησε στη μάχη του Μπέσβαϊλερ το 1371. [2]
Στη συνέχεια, η ιστορία του Γύλιχ συνδέθηκε στενά με αυτή των γειτονικών του δουκάτων: των δουκάτων της Κλέβης και του Μπεργκ, καθώς και του Χέλρε και της κομητείας του Λα Μαρκ: ο δούκας Γουλιέλμος Β΄ είχε νυμφευτεί τη Μαρία, κόρη του Ρέτζιναλντ Β΄ δούκα του Χέλρε, και έγινε η ίδια δούκισσα μετά το τέλος του ετεροθαλή αδελφού της, Ρέγκιναλντ Γ΄ του Χέλρε, το 1371. Ο Γουλιέλμος Β΄ διευθέτησε τη σύγκρουση με τον αυτοκρατορικό Οίκο του Λουξεμβούργου, και ο γιος του Γουλιέλμος Γ΄ κληρονόμησε και τα δύο δουκάτα, καθιστώντας τον έτσι Γουλιέλμο Α΄ δούκα του Χέλρε και του Γύλιχ.
Το 1402 ο δούκας Γουλιέλμος Α΄ του Χέλρε και του Γύλιχ απεβίωσε χωρίς νόμιμους απογόνους. Τον διαδέχθηκε ο νεότερος αδελφός του Ράιναλντ Δ΄ δούκας του Χέλρε και του Γύλιχ, ο οποίος επίσης απεβίωσε χωρίς κληρονόμους το 1423. Οι τάξεις του Χέλντερλαντ επέλεξαν τον Άρνολντ του Έχμοντ ως δούκα, ενώ το Γύλιχ συγχωνεύτηκε με το Μπεργκ και πέρασε στον Αδόλφο δούκα του Γύλιχ-Μπεργκ, ο οποίος ανήκε σε νεότερο κλάδο, και ο οποίος είχε αποκτήσει το Μπεργκ δυνάμει τού γάμου ενός από τους προγόνους του. [1]
Το 1511 ο Ιωάννης Γ΄ δούκας της Κλέβης κληρονόμησε το Γύλιχ-Μπεργκ μέσω γάμου με τη Μαρία του Γύλιχ-Μπεργκ, κόρη του τελευταίου δούκα Γουλιέλμου Δ΄. Κληρονόμησε τα κτήματα τού πατέρα της: το Γύλιχ και το Μπεργκ, με την κομητεία του Ράβενσμπεργκ. Από το 1521 το Γύλιχ-Μπεργκ και η Κλέβη σχημάτισαν τα ηνωμένα δουκάτα του Γύλιχ-Κλέβης-Μπεργκ σε προσωπική ένωση υπό τον δούκα Ιωάννη Γ΄. [3]
Όταν ο τελευταίος δούκας του Γύλιχ-Κλέβης-Μπεργκ απεβίωσε χωρίς άμεσους κληρονόμους το 1609, ξεκίνησε ο Πόλεμος της Διαδοχής του Γύλιχ. Τελείωσε με τη συνθήκη του Ξάντεν του 1614, η οποία διαχώρισε τα δουκάτα μεταξύ του Παλατινάτου-Νόιμπουργκ και του μαργραβάτου του Βρανδεμβούργου. Το Γύλιχ-Μπεργκ περιήλθε στον Βόλφγκανγκ Γουλιέλμο κόμη του Παλατινάτου-Νόιμπουργκ και μετά το τέλος τού τελευταίου δούκα του Παλατινάτου-Νόιμπουργκ (επίσης εκλέκτορα του Παλατινάτου από το 1685) Κάρολου Γ΄ Φίλιππου χωρίς απογόνους το 1742, ο κόμης Κάρολος Δ΄ Θεόδωρος του Παλατινάτου-Ζούλτσμπαχ (μετά το 1777 επίσης δούκας της Βαυαρίας ) κληρονόμησε το Γύλιχ-Μπεργκ.
Το 1794 η Επαναστατική Γαλλία κατέλαβε το δύουκάτο του Γλιχ (Duché de Juliers), το οποίο έγινε μέρος του γαλλικού διαμερίσματος του Ρερ. Η συνθήκη του Λυνεβίλ το 1801 αναγνώρισε επίσημα την παραχώρηση του Γύλιχ στη Γαλλία. Το 1815, μετά την ήττα του Ναπολέοντα Α΄, το δουκάτο έγινε μέρος της Πρωσικής [1] επαρχίας Γύλιχ-Κλέβης-Μπεργκ (μετά το 1822 μέρος της Πρωσικής επαρχίας του Ρήνου), εκτός από τις πόλεις Σίταρντ και Τέγκελεν, οι οποίες έγιναν μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου των Κάτω Χωρών.
Οι ηγεμόνες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κόμητες του Γύλιχ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- 1003–1029 Γέρχαρντ Α΄, κόμης στο Γύλιχγκαου
- 1029–1081 Γεράρδος Β΄
- 1081–1128 Γκέρχαρντ Γ΄, κόμης του Γύλιχ
- 1128–1142 Γκέρχαρντ Δ΄
- 1142–1176 Γουλιέλμος Α΄
- 1176–1207 Γουλιέλμος Β΄
- 1207–1219 Γουλιέλμος Γ΄
- 1219–1278 Γουλιέλμος Δ΄
- 1278–1297 Βάλραμ
- 1297–1328 Γκέρχαρντ Ε΄
- 1328–1356 Γουλιέλμος Ε΄, μάργραβος από το 1336, δούκας από το 1356 ως Γουλιέλμος Α΄
Δούκες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]— 1393–1423 στην Ένωση με το Χέλρε, από το 1423 με το Μπεργ, από το 1437 με το Ράβενσμπεργκ —
- 1356–1361 Γουλιέλμος Α΄ (πρώην Ε΄ κόμης του Γύλιχ)
- 1362–1393 Γουλιέλμος Β΄
- 1393–1402 Γουλιέλμος Γ΄, επίσης Α΄ δούκας του Χέλρε από το 1377
- 1402–1423 Ράιναλντ Δ΄
- 1423–1437 Αδόλφος
- 1437–1475 Γκέρχαρντ
- 1475–1511 Γουλιέλμος Δ΄
Οίκος Λα Μαρκ, Ντιουκς
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]– από το 1521 μέρος των ηνωμένων δουκάτων του Γύλιχ-Κλέβης-Μπεργκ –
- 1511–1539 Ιωάννης
- 1539–1592 Γουλιέλμος Ε΄
- 1592–1609 Ιωάννης Γουλιέλμος Α΄
Οίκος των Βίτελσμπαχ, δούκες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]– σε ένωση με το Μπεργκ και το Παλατινάτο-Νόιμπουργκ, μετά το 1690 και με το Εκλεκτοράτο του Παλατινάτου, από το 1777 και με τη Βαυαρία –
- 1614–1653 Βόλφγκανγκ Γουλιέλμος
- 1653–1679 Φίλιππος Γουλιέλμος
- 1679–1716 Ιωάννης Γουλιέλμος Β΄
- 1716–1742 Κάρολος Γ΄ Φίλιππος
- 1742–1794 Κάρολος Δ΄ Θεόδωρος
Πόλεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αρκετές πόλεις και δήμοι ανήκαν στο Δουκάτο του Γύλιχ: - Γύλιχ •Ντύρεν •Μίνστεραϊφελ •Όισκιρχεν •Νίντεγκεν •Μπέργκχαϊμ •Κάστερ •Γρέβενμπροϊχ •Μενχενγκλάντμπαχ •Ντάλεν •Ντούλκεν •Λίνιχ •Ράντεραθ •Μπρίγκεν •Σούχτελν •Άλντενχοβεν •Χάιμπαχ •Μονσάου •Βάσενμπεργκ •Χάινσμπεργκ •Γκάνγκελτ •Γκάιλενκίρχεν •Βάλντφευχτ •Σιτάρντ •Σούστερεν •Σίντσιγκ •Τέγκελεν •Ρεμάγεν .
Αξιοσημείωτες προσωπικότητες από το ουδκάτο του Γύλιχ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ραβίνος Isaac ben Meir of Duren, ραβίνος, συγγραφέας του Shaarei Dura (13ος αιώνας)
- Καρλ Γιόζεφ Μπέγκας, ζωγράφος, πατέρας του Γερμανού γλύπτη Ράινχολντ Μπέγκας (1794–1854)
- Γκότφριντ Λούντολφ Καμπχάουζεν, τραπεζίτης και πολιτικός, πρωθυπουργός της Πρωσίας (1803–1890)
- Άννα του Κλιβ, ευγενής, βασίλισσα της Αγγλίας, τέταρτη σύζυγος του Ερρίκου Η΄ (1515–1557)
- Πέτερ Γκούσταβ Λεζέν Ντιρικλέ, μαθηματικός (1805–1859)
- Statius von Düren, γλύπτης από τερακότα (1520–1570)
- Χέντρικ Γκόλτσιους, χαράκτης, σχεδιαστής και ζωγράφος (1558–1617)
- Hermann Heinrich Gossen, οικονομολόγος (1810-1858)
- Herman op den Graeff, ηγέτης της κοινότητας των Μενονιτών (1585–1642)
- Φρίντριχ Γιόζεφ Χάας, γιατρός, «ιερέας της Μόσχας» (1780–1853)
- Άρνολντ φον Χαρφ, ταξιδιώτης και συγγραφέας (1471–1505)
- Καρλ Χάιντσεν, επαναστατικός συγγραφέας (1809–1880)
- Ενριέτ Γιούγκελ, ζωγράφος (1778–1850)
- Μαρία του Jülich-Berg, αρχόντισσα, Δούκισσα του Jülich-Berg, μητέρα της Σίβυλλας, της Άννας και της Αμαλίας (1491–1543)
- Χέρμαν Λόχερ, συγγραφέας (1595–1678)
- Νικόλαος φον Μαγιότ ντε λα Τρέγ, στρατιωτικός με τον βαθμό του Αντιστράτηγου, Υπουργός Πολέμου του Βασιλείου της Βαυαρίας (1774–1834)
- Χάινριχ φον ντερ Μαρκ, στρατιωτικός με τον βαθμό του Αντιστράτηγου, Υπουργός Πολέμου του Βασιλείου της Βαυαρίας (1782–1865)
- Γιάκομπ Μάσεν, Ιησουίτης ιερέας, ιστορικός, δραματουργός και θεολόγος (1606–1681)
- Γεράρδος Μερκάτορ, γεωγράφος, κοσμογράφος και χαρτογράφος, του οποίου οι γονείς καταγόταν από το Γκάνγκελτ στο Δουκάτο του Γύλιχ (1512–1594)
- Jean-François Oeben, επιπλοποιός, ένας από τους πιο διάσημους ébénistes, συγγραφέας του Bureau du Roi και παππούς από τη μητέρα του Eugène Delacroix
- Γκόσβιν Νίκελ, Ιησουίτης ιερέας, δέκατος Γενικός Ηγούμενος της Εταιρείας του Ιησού (1582–1664)
- Άγιος Ιρμγκάρντις, άγιος (1000–1065 ή 1082/1089)
- Γιόχαν Βίλχελμ Σίρμερ, ζωγράφος (1807–1863)
- Ο Καρλ Κάσπαρ φον Ζίμπολντ, ανατόμος, χειρουργός, μαιευτήρας και καθηγητής, θεωρείται ο ιδρυτής της σύγχρονης ακαδημαϊκής χειρουργικής (1736–1807)
- Φρίντριχ Σπέε, Ιησουίτης ιερέας, καθηγητής και ποιητής (1591–1635)
- Πίτερ Στουμπ, αγρότης και φερόμενος ως κατά συρροή δολοφόνος κατηγορούμενος για λυκάνθρωπο (περίπου 1535–1589)
- Κρετιέν Ουράν, βιολιστής, βιολιστής, οργανίστας και συνθέτης (1790–1845)
- Γιόχαν φον Βερθ, στρατηγός του ιππικού στον Τριακονταετή Πόλεμο (1591–1652)
- Johann Weyer, γιατρός και αποκρυφιστής (1515-1588)
- Γουλιέλμος Α΄ του Χέλρε και του Γύλιχ, δούκας του Χέλρε και του Γύλιχ, γνωστός για τις στρατιωτικές του δραστηριότητες και την πολεμοχαρή του στάση (1364–1402)
Αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- 1 2 3
Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Jülich, Duchy of» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 15 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σσ. 549–550 - ↑ Vaughan, Richard (2009). Philip the Bold. The Boydell Press. σελ. 209.
- ↑ Haude, Sigrun (2000). In the Shadow of "Savage Wolves": Anabaptist Münster and the German Reformation During the 1530s. Brill. σελ. 72.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Duchy of Jülich στο Wikimedia Commons
