Διόσκορος Α΄ Αλεξανδρείας
| Διόσκορος Α΄ Αλεξανδρείας | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 390 (περίπου)[1] Αλεξάνδρεια |
| Θάνατος | 4 Σεπτεμβρίου 454[2][3] Τσανκιρί[4] |
| Τόπος ταφής | Τσανκιρί |
| Κατοικία | Κοπτικός Ορθόδοξος Καθεδρικός Ναός Αγίου Μάρκου |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Μιαφυσιτισμός Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία[5] |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | λατινική γλώσσα Κοπτική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | Πατριάρχης[6] καθολικός ιερέας |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Πατριάρχης |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Διόσκορος Α΄ ήταν Πατριάρχης Αλεξανδρείας, ο οποίος καθαιρέθηκε από την Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας το 451. Η Κοπτική Εκκλησία δεν αναγνωρίζει αυτή την καθαίρεση του Διόσκορου και θεωρεί ότι ο Διόσκορος ήταν ο κανονικός Πατριάρχης Αλεξανδρείας μέχρι το τέλος της ζωής του. Απεβίωσε εξόριστος στο νησί Γάνγρα της Παφλαγονίας, τον Σεπτέμβριο του 454. Θεωρείται άγιος από την Κόπτικη Εκκλησία και άλλες Προχαλκηδόνιες Εκκλησίες.
Πρώιμος βίος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Διόσκορος διατέλεσε δάσκαλος της Κατηχητικής Σχολής της Αλεξάνδρειας και ήταν ο προσωπικός γραμματέας του Κυρίλλου Α΄ της Αλεξάνδρειας, τον οποίο συνόδευσε στην Γ' Οικουμενική Σύνοδο στην Εφέσο το 431. Τελικά ανήλθε στον βαθμό αρχιδιακόνου. [7]
Η αντιπαράθεση με τον Νεστόριο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην αντιπαράθεσή του προς τον Νεστόριο, ο Κύριλλος διατύπωσε την άποψη ότι η ένωση της θεϊκής και ανθρώπινης φύσης στο Χριστό έγινε «μυστικώς και αληθώς, αδιαιρέτως, ατρέπτως και ασυγχίτως». Ο Κύριλλος απέρριψε την Αντιοχειανή Χριστολογία της «σύζευξης», ή «μόνιμης», «στενής συμμετοχής» ως ανεπαρκή. Έτσι, ο Αλεξανδρινός τύπος που υιοθέτησαν ο Κύριλλος Α΄ και ο Διόσκορος ήταν « η μία φύσις του Θεού Λόγου σεσαρκωμένη», με την οποία «μία φύση» ο Κύριλλος εννοούσε ότι, ο Χριστός είναι ένα πρόσωπο, αλλά ταυτόχρονα και Θεός και άνθρωπος. Από την άλλη πλευρά, η Αντιοχειανή Χριστολογία διακήρυττε δύο φύσεις και μετά την ένωση, «εν δύο φύσεσιν», η οποία αναφέρεται και ως δυοφυσιτισμός.
Η Αντιοχειανή Χριστολογία (Νεστοριανισμός) απορρίφθηκε από την Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο στην Έφεσο, η οποία ενέκρινε τη δεύτερη επιστολή του Κύριλλου Α΄ προς Νεστόριον.
Πατριάρχης Αλεξάνδρειας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Διόσκορος διαδέχθηκε τον Κύριλλο Α΄ ως Πατριάρχης της Αλεξάνδρειας το καλοκαίρι του 444. [8] Σύμφωνα με τον διάκονο Ισχυρίωνα, ο Διόσκορος σπαταλούσε την περιουσία του πατριαρχείου, επέβαλε πρόστιμα και εξορίες και πωλούσε σε υψηλή τιμή το σιτάρι, που είχε στείλει η κυβέρνηση στη Λιβύη. Σύμφωνα με τον ανιψιό του Κύριλλου Α΄, έναν ιερέα που ονομάζεται Αθανάσιος, από την αρχή της επισκοπείας του, ο Διόσκορος ενόχλησε τον ίδιο και τον αδελφό του χρησιμοποιώντας επιρροή στο δικαστήριο, έτσι ώστε ο αδελφός πέθανε από την αγωνία, και ο Αθανάσιος, με τις θείες του, την κουνιάδα του και τις ανιψιές του, έχασαν τα σπίτια τους από την κακοήθεια του πατριάρχη. Τέτοιες κατηγορίες διατυπώθηκαν εύκολα και έγιναν κάποιες αποζημιώσεις για λάθη, που έγιναν από τους πράκτορές του, τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις θα μπορούσαν να αποκληθούν άδικα πράξεις του. Ωστόσο είναι πολύ πιθανό, ότι υπήρχε αρκετή αλήθεια, για να αποδείξει την αλλοτρίωση στον χαρακτήρα του λόγω της ανόδου του σε μία θέση σχεδόν απόλυτης δύναμης. [9]
Υποδοχή του Ευτυχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ευτυχής ήταν αρχιμανδρίτης στην Κωνσταντινούπολη. Στην αντίθεσή του στον Νεστοριανισμό, φαίνεται ότι έφτασε στο αντίθετο άκρο. Ο Ευτυχής ισχυρίστηκε ότι ήταν πιστός οπαδός του Κυρίλλου Α΄. Τον Νοέμβριο του 448 ο Φλαβιανός Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης πραγματοποίησε Σύνοδο σχετικά με ένα θέμα πειθαρχίας, που συνδεόταν με την επαρχία των Σάρδεων. Ο Ευτυχής κατηγόρησε διάφορα πρόσωπα ότι είναι κρυφά Νεστοριανοί και στο τέλος αυτής της Συνόδου, ένας από αυτούς που κατηγορήθηκε, ο Eυσέβιος επίσκοπος του Δορυλαίου, έθεσε την ερώτηση -και υπέβαλε αντίθετη κατηγορία- για αίρεση κατά του αρχιμανδρίτη. [8] Ο Ευτυχής κλήθηκε να διευκρινίσει τη θέση του σχετικά με τη φύση του Χριστού. Βρίσκοντας την απάντησή του μη ικανοποιητική, η Σύνοδος καταδίκασε και εξόρισε τον Eυτυχή.
Ο Eυτυχής άσκησε έφεση κατά της απόφασης αυτής, επισημαίνοντας τον Φλαβιανό ως Νεστοριανό και έλαβε την υποστήριξη του Διοσκόρου. Στον διάσημο Τόμο του, ο πάπας Λέων Α΄ επιβεβαίωσε τη θεολογική θέση τού Φλαβιανού, αλλά καθώς κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Ευτυχής είχε κάνει λάθος λόγω άγνοιας, ζήτησε να δεχθούν πίσω τον Ευτυχή εάν μετανοήσει. [10]
Η "ληστρική" Σύνοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μέσω της επιρροής του Αυλικού αξιωματούχου Χρυσάφιου, αναδόχου του Ευτυχή, το 449 ο Αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β´ συγκάλεσε τη (Ληστική) Σύνοδο της Εφέσου. Σε ανάμνηση τού ρόλου τού Κυρίλλου Α΄ κατά τη διάρκεια της Α΄ Συνόδου του 431 εκεί, ο Αυτοκράτορας ζήτησε από τον Διόσκορο να προεδρεύσει των συνεδριάσεων. Στη συνέχεια, η Σύνοδος αποφάσισε να αποκαταστήσει τον Ευτυχή και να αποβάλει τον Φλαβιανό, καθώς και τον Eυσέβιο του Δορυλαίου, τον Θεοδώρητο της Κύρρου, τον Ίβα της Έδεσσας και τον Δόμνο Β΄ της Αντιόχειας. Οι εκπρόσωποι του Λέοντα Α΄ διαμαρτυρήθηκαν, αλλά αγνοήθηκαν. [7] Ο Φλαβιανός υποβλήθηκε σε βάναυση μεταχείριση, όπως κλοτσιές, ξυλοδαρμό, φυλάκιση και σύντομα εξορίστηκε· απεβίωσε από τις επιπτώσεις των τραυματισμών του, τρεις ημέρες μετά την εκτόπισή του. Θεωρήθηκε ως μάρτυρας για το δόγμα των «δύο φύσεων στο ένα πρόσωπο» του Χριστού. Ο Ανατόλιος, ο οποίος ήταν ο εκπρόσωπος του Διοσκόρου στην Κωνσταντινούπολη, διορίστηκε διάδοχός του στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Διόσκορος και η Σύνοδός του προχώρησαν στην εκτόπιση του Θεοδώρητου και πολλών άλλων επισκόπων. Ο πάπας Λέων Α΄ χαρακτήρισε τη Σύνοδο «ληστρική» και κήρυξε τις αποφάσεις της άκυρες. Την άνοιξη του 450 στη Νίκαια ο Διόσκορος, ενώ πήγαινε στη Σύνοδο, έκανε δέκα επισκόπους -που είχε φέρει από την Αίγυπτο- να υπογράψουν ένα έγγραφο, που αφόριζε τον πάπα Λέοντα Α΄. [9]
Ο Θεοδόσιος Β΄ υποστήριζε τις αποφάσεις της Συνόδου, μέχρι που απεβίωσε στις 28 Ιουλίου 450. Η αδελφή του Πουλχερία επέστρεψε στην εξουσία και έκανε τον αξιωματικό Mαρκιανό σύζυγό της και Αυτοκράτορα. Διαβουλεύτηκε με τον πάπα Λέοντα Α΄ για τη σύγκληση μίας νέας Συνόδου, συγκεντρώνοντας υπογραφές για την εισαγωγή του Τόμου ως βασικού εγγράφου για τη νέα Σύνοδο, αλλά επέμεινε επίσης -ενάντια στις επιθυμίες του Λέοντα Α΄- ότι δεν πρέπει να διεξαχθεί αυτή στην Ιταλία, αλλά στην Ανατολή. Εν τω μεταξύ το νέο Αυτοκρατορικό ζεύγος έφερε τα λείψανα του Φλαβιανού στην Κωνσταντινούπολη και εξόρισε τον Ευτυχή στη Συρία.
Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος στη Χαλκηδόνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος στη Χαλκηδόνας τον Οκτώβριο του 451 ασχολήθηκε με τις Χριστολογικές απόψεις του Ευτυχούς, αλλά και με τις απόψεις του Διοσκόρου και την προηγούμενη συμπεριφορά του. Συγκεκριμένα αμφισβητήθηκε η καταδίκη του για τον Πατριάρχη Φλαβιανό στη (ληστική) Σύνοδο της Εφέσου. Όταν στη Σύνοδο της Χαλκηδόνας, ρωτήθηκε γιατί είχε εκτοπίσει τον Φλαβιανό· αυτός, σύμφωνα με τα πρακτικά της Χαλκηδόνας, απάντησε: "Αλλά έχω αποσπάσματα από τους ιερούς πατέρες Αθανάσιο, Γρηγόριο και Κύριλλο, που λένε σε πολλά μέρη ότι δεν πρέπει να μιλάμε για δύο φύσεις μετά την ένωση". [11]
Στη Σύνοδο ο Διόσκορος εξέφρασε την προθυμία του να καταδικάσει τον Eυτυχή. Σύμφωνα με τα πρακτικά της Συνόδου της Χαλκηδόνας, ο Διόσκορος δήλωσε: «Εάν ο Ευτυχής έχει απόψεις αντίθετες με τα δόγματα της Εκκλησίας, αξίζει όχι μόνο τιμωρία, αλλά και φωτιά. Για μένα η ανησυχία μου είναι για την ορθόδοξη και αποστολική πίστη και όχι για κάποιον άνθρωπο" [9].
Η Σύνοδος εκτόπισε τον Διόσκορο και άλλους επισκόπους, που ήταν υπεύθυνοι για τις αποφάσεις του 449, για παραβιάσεις του κανονικού δικαίου παρά για αίρεση. Ο Διόσκορος δεν είχε παρευρεθεί στη Σύνοδο της Χαλκηδόνας από την 3η συνεδρίαση και μετά, παρά την Αυτοκρατορική έκκληση να το πράξει, κάτι που ήταν καταδικαστέο αδίκημα. Σύμφωνα με τα πρακτικά της Συνόδου της Χαλκηδόνας ο Διόσκορος είπε ότι είχε κακή υγεία και δεν παρακολούθησε την 3η συνεδρίαση. Ωστόσο οι ανατολικές πηγές δηλώνουν ότι αυτό ήταν υπεκφυγή. Όποιος και αν είναι ο πραγματικός λόγος, το ότι ο Διόσκορος δεν ήταν εκεί, είχε ως αποτέλεσμα να εξοριστεί στο νησί Γάγγρα. [7] [10]
Εξορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετά την εκτόπιση και την εξορία του Διοσκόρου, ένας ιερέας από την Αλεξάνδρεια με το όνομα Πρωτέριος διορίστηκε Πατριάρχης στη θέση του, με την έγκριση του Αυτοκράτορα. Δεν υπήρχε δημόσια αντίθεση στον Πρωτέριο. Παρ' όλα αυτά, ορισμένοι Χριστιανοί συνέχισαν να υποστηρίζουν κρυφά τον Διόσκορο, θεωρώντας τον νόμιμο Πατριάρχη.
Ο Διόσκορος απεβίωσε στην εξορία το 454. Όταν τα νέα έφτασαν στην Αίγυπτο, οι υποστηρικτές του συγκέντρωσαν και εξέλεξαν τον μαθητή του Τιμόθεο ως νέο Πατριάρχη. Ο Τιμόθεος αμέσως κρύφτηκε, αλλά αναγνωρίστηκε μεταξύ των Κοπτών κατοίκων της υπαίθρου, δημιουργώντας τη διάσπαση μεταξύ της Κοπτικής και της Μελχιτικής (δηλαδή των υποστηρικτών του Αυτοκράτορα) Εκκλησίας.
Υστεροφημία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Προχαλκηδόνιες Εκκλησίες παραμένουν σε διαφωνία με την Ορθόδοξη και την Καθολική Εκκλησία σχετικά με τον χαρακτήρα και τις θέσεις του Διοσκόρου. Θεωρείται άγιος από τους Κόπτες, τους Σύριους και άλλες Προχαλκηδόνιες Εκκλησίες, ενώ η Ορθόδοξη και η Καθολική Εκκλησία συχνά τον θεωρούσαν αιρετικό.
Ορισμένοι σύγχρονοι θεολόγοι προτείνουν, ότι τόσο ο Λέων Α΄ όσο και ο Διόσκορος ήταν ορθόδοξοι με τη συμφωνία τους στα Δώδεκα Κεφάλαια του Αγίου Κύριλλου Α΄, παρόλο που και οι δύο θεωρήθηκαν (και εξακολουθούν να θεωρούνται) αιρετικοί από ορισμένους. Ορισμένοι σχολιαστές, όπως ο Ανατόλιος και ο Ιωάννης Σ. Ρωμανίδης, υποστηρίζουν ότι ο Διόσκορος δεν εκτοπίστηκε για αίρεση, αλλά για «σοβαρά διοικητικά λάθη» στην Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο της Εφέσου, μεταξύ των οποίων αναφέρουν την αποκατάσταση του Ευτυχή, την επίθεσή του στον Φλαβιανό και στη συνέχεια τον αφορισμό τού πάπα Λέοντα Α΄. Όμως οι υπερασπιστές του Διοσκόρου υποστηρίζουν ότι ο Ευτυχής ήταν ορθόδοξος τη στιγμή της αποκατάστασής του και μόνο αργότερα περιήλθε σε αίρεση, ότι ο Φλαβιανός ήταν Νεστοριανός και ότι ο πάπας Λέων Α΄ είχε υποστηρίξει τον Νεστοριανισμό. [12] [13]
Μία άλλη αμφιλεγόμενη πτυχή της κληρονομιάς του Διοσκόρου είναι η κατηγορία, που συχνά αποτυπώνεται από τις Χαλκηδόνιες Εκκλησίες (πιστές στη Δ΄ Οικουμενική), ότι οι Προχαλκηδόνιες Εκκλησίες δέχονται τον Ευτυχιανισμό. Οι Προχαλκηδόνιες αρνούνται αυτή την κατηγορία, υποστηρίζοντας ότι απορρίπτουν τόσο τον Μονοφυσισμό του Ευτυχή, τον οποίο θεωρούν αιρετικό, όσο και τον Δυοφυσιστισμό που υποστήριξε η Δ΄ Σύνοδος στη Χαλκηδόνα, τον οποίο εξομοιώνουν με τον Νεστοριανισμό, για ένα δόγμα που ονομάζουν Μιαφυσιτισμό, ότι δηλ. στον Ιησού Χριστό η θεότητα και η ανθρωπότητα υπάρχουν ως «μια ενσαρκωμένη φύση», σε αντίθεση με την Ορθόδοξη διδασκαλία της Χαλκηδόνας. για μία θεϊκή και ανθρώπινη φύση ενωμένη στο ένα πρόσωπο (υπόσταση) του Ιησού Χριστού, πλήρως Θεού και πλήρως ανθρώπου, ένα δόγμα που ονομάζεται η «υποστατική ένωση». [14]
Τα τελευταία χρόνια οι Προχαλκηδόνιες Εκκλησίες της Ανατολής έχουν ξεκινήσει οικουμενικό διάλογο με την Καθολική και την Ορθόδοξη Εκκλησία για τα θέματα της εποχής του Διοσκόρου. Τον Μάιο του 1973 ο Κόπτης πάπας Σενούδα Γ΄ της Αλεξάνδρειας επισκέφθηκε τον πάπα Παύλο ΣΤ΄ στη Ρώμη και δήλωσε μία κοινή πίστη στη φύση του Χριστού, το ζήτημα που προκάλεσε το σχίσμα της Εκκλησίας στην Οικουμενική Σύνοδο στη Χαλκηδόνα. [15] Παρόμοια δήλωση επιτεύχθηκε μεταξύ της Κοπτικής και της Ορθόδοξης Εκκλησίας το 1990 στη Γενεύη, στην οποία και οι δύο συμφώνησαν να καταδικάσουν τις «αιρέσεις» του Νεστορίου και του Ευτυχή και να απορρίψουν εκείνες τις ερμηνείες των Οικουμενικών Συνόδων, που δεν συμφωνούν πλήρως με τους Όρους της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου και την επιστολή (433) του Κύριλλου Α΄ της Αλεξάνδρειας προς τον Ιωάννη της Αντιόχειας. [16] Συμφώνησαν επίσης να αρθούν τα αναθέματα και οι καταδίκες του παρελθόντος. [17] Το καλοκαίρι του 2001 το Κοπτικό και το Ορθόδοξο Πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας συμφώνησαν να αναγνωρίσει το καθένα αμοιβαία τα βαπτίσματα, που έγιναν στις εκκλησίες του άλλου. [18]
Βιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 809.
- ↑ Άντριου Μπελ: «Encyclopædia Britannica» (Βρετανικά αγγλικά) Encyclopædia Britannica Inc.. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2020.
- ↑ www
.britannica .com /biography /Dioscorus-patriarch-of-Alexandria. - ↑ www
.newadvent .org /cathen /05019a .htm. - ↑ «Catholic-Hierarchy.org» (Αγγλικά) Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. diosc. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ Άντριου Μπελ: «Encyclopædia Britannica» (Βρετανικά αγγλικά) Encyclopædia Britannica Inc..
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Encyclopædia Britannica, Micropædia v. 4, p. 112.
- ↑ 8,0 8,1 Chapman, John.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Bright, W., "Dioscorus (1), patriarch of Alexandria", Dictionary of Christian Biography, (Henry Wace, ed.
- ↑ 10,0 10,1 «Coptic interpretations of the Fourth Ecumenical Council» (PDF). Our Lady of Zeitun Online. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2013.
- ↑ Richard Price & Michael Gaddis, The Acts of the Council of Chalcedon, vol. 1 (Liverpool University Press, 2005; (ISBN 0-85323-039-0)), p. 190
- ↑ Romanides, John S. (1994). «Orthodox and Oriental Orthodox Consultation». Romanity.org. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ Bishop Angaelos, H.G. «The Altar in the Midst of Egypt». Coptichymns.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2012.
- ↑ Davis, SJ, Leo Donald (1990). The First Seven Ecumenical Councils (325–787): Their History and Theology (Theology and Life Series 21). Collegeville, MN: Michael Glazier/Liturgical Press. σελίδες 342. ISBN 978-0-8146-5616-7.
- ↑ Mikhail, Mikhail E. (2012). «His Holiness Pope Shenouda III». Coptic Orthodox Church Network. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2013.
- ↑ «Second Agreed Statement». Orthodox Unity. 1990. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Φεβρουαρίου 2012.
- ↑ «Notes» (PDF). Our Lady of Zeitun Online. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2013.
- ↑ «Church of Alexandria (Coptic)». Orthodox Wiki. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2013.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Meyendorff, John (1989). Imperial unity and Christian divisions: The Church 450-680 A.D. The Church in history. 2. Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminary Press. ISBN 978-0-88-141056-3.978-0-88-141056-3
- Άγιος Διοσκώρος, 25ος Πάπας της Αλεξάνδρειας.
|