Διοσκορέα η κοινή
| Διοσκορέα η κοινή | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Συνώνυμα | ||||||||||||||
|
Η διοσκορέα η κοινή (Dioscorea communis) ή βρυωνία η κοινή (Tamus communis), γνωστή στην Ελλάδα με την κοινή ονομασία αβρωνιά[1], είναι είδος αναρριχητικού φυτού.
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Είναι ποώδες φυτό, που φθάνει σε ύψος τα 2 έως 4 μέτρα, με στελέχη που συστρέφονται αριστερόστροφα (δηλαδή αντίθετα με τη φορά των δεικτών του ρολογιού όπως τα βλέπουμε από επάνω).[2]:102 Τα φύλλα του είναι διατεταγμένα σπειροειδώς, καρδιόσχημα, με μήκος έως 10 cm και πλάτος 8 cm, ενώ ο μίσχος τους φθάνει σε μήκος μέχρι 5 cm. Είναι δίοικο φυτό. Τα άνθη σχεδόν δεν ξεχωρίζουν το ένα από το άλλο, είναι πρασινοκίτρινα και έχουν 6 πέταλα και διάμετρο 3 έως 6 mm. Από τα αρσενικά άνθη σχηματίζονται λεπτούς βότρεις μήκους 5 έως 10 cm, ενώ τα θηλυκά μικρότερα συσσωματώματα. Ο καρπός είναι ράγα με έντονο κόκκινο χρώμα και διάμετρο 1 cm. Τα μέρη του φυτού είναι όλα δηλητηριώδη.
Γεωγραφική κατανομή και ενδιαίτημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η βρυωνία η κοινή βρίσκεται στη φύση σε όλη την κεντρική Ευρώπη, τις Βρετανικές Νήσους, την Ελλάδα και την υπόλοιπη νότια Ευρώπη, τη βορειοδυτική Αφρική και τη δυτική Ασία. Απαντάται από τα Κανάρια Νησιά μέχρι το Ιράν και την Κριμαία.[3][4][5][6][7][8]
Το φυτό είναι τυπικό δασικό είδος, από τα παραθαλάσσια μέχρι τα ορεινά δάση, αλλά μπορεί να φύεται και σε λιβάδια και φράκτες.
Χρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η διοσκορέα η κοινή είναι δηλητηριώδες φυτό, ακόμα και οι βολβοί της, εξαιτίας της σαπωνίνης που περιέχει. Για τον λόγο αυτόν δεν πρέπει να τρώγεται ωμή από τον άνθρωπο ή να χρησιμοποιείται εσωτερικά ως φάρμακο. Ωστόσο, οι νεαροί βλαστοί του τρώγονται καλά μαγειρευμένοι στη νότια Γαλλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία και την Κροατία. Χρησιμεύει επίσης ως κατάπλασμα για μώλωπες και φλεγμονές αρθρώσεων. Πάντως έχει υποστηριχθεί ότι πρέπει να εφαρμόζεται με προσοχή στο δέρμα, επειδή έχει την τάση να προκαλεί οδυνηρούς πομφούς (προσωρινές φουσκάλες). Στον χυμό των καρπών και τα ριζώματα έχουν απομονωθεί οξαλικό ασβέστιο και ισταμίνη, που ερμηνεύουν τον δερματικό ερεθισμό και τη δερματίτιδα που προκαλεί η επαφή με το φυτό.[9]
Χημεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ρίζωμα του φυτού περιέχει φαινανθρενοειδή, συγκεκριμένα τα εξής[10]:
- 7-υδροξυ-2,3,4,8-τετραμεθοξυφαινανθρένιο
- 2,3,4-τριμεθοξυ-7,8-μεθυλενοδιοξυφαινανθρένιο
- 3-υδροξυ-2,4,-διμεθοξυ-7,8-μεθυλενοδιοξυφαινανθρένιο
- 2-υδροξυ-3,5,7-τριμεθοξυφαινανθρένιο
- 2-υδροξυ-3,5,7-τριμεθοξυ-9,10-διυδροφαινανθρένιο
Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
-
Εικονογράφηση από το Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz (1885) -
Φυτό του είδους Dioscorea communis -
Καρποί της διοσκορέας της κοινής -
Αποξηραμένοι καρποί και σπόροι -
Νεαρά βλαστάρια: το εδώδιμο μέρος της αβρωνιάς
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Λ. «αβρωνιά» στην Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Larousse-Britannica, έκδ. 2006, τόμ. 1, σελ. 145
- ↑ Blamey, M.· Fitter, R.· Fitter, A. (2003). Wild flowers of Britain and Ireland: The Complete Guide to the British and Irish Flora. Λονδίνο: A & C Black. ISBN 978-1408179505.
- ↑ Kew World Checklist of Selected Plant Families
- ↑ Altervista Flora Italiana, Tamaro, Dioscorea communis (L.) Caddick & Wilkin, με εικόνες και χάρτη της ευρωπαϊκής κατανομής
- ↑ Govaerts, R., Wilkin, P. & Saunders, R.M.K. (2007): World Checklist of Dioscoreales (Yams and their allies, 1-65), The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew.
- ↑ Dobignard, D. & Chatelain, C.: Index synonymique de la flore d'Afrique du nord 1: 1-455, Éditions des conservatoire et jardin botaniques, Γενεύη 2010
- ↑ Blamey, M. & Grey-Wilson, C.: Flora of Britain and Northern Europe. Hodder & Stoughton, 1989, ISBN 0-340-40170-2}}
- ↑ Flora Europaea: Tamus communis distribution Royal Botanic Garden Edinburgh, Inverleith Row, Edinburgh, EH3 5LR, United Kingdom(2008).
- ↑ «Black bryony (Tamus communis, Dioscorea communis) - Mango's Market».
- ↑ Kovács, Adriána; Forgo, Peter; Zupkó, István; Réthy, Borbála; Falkay, György; Szabó, Pál; Hohmann, Judit (Μάρτιος 2007). «Phenanthrenes and a dihydrophenanthrene from Tamus communis and their cytotoxic activity». Phytochemistry 68 (5): 687-691. doi:. PMID 17166530.