Μετάβαση στο περιεχόμενο

Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας 1912

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1912 ψηφίστηκε από την Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1910, φέρνοντας σημαντικότατες αλλαγές στις τοπικές διοικήσεις. Με το Διάταγμα "περὶ ἐνάρξεως τῆς ἰσχύος τῶν ἄρθρων 1 έως 18,. 200 και 210 τοῦ νόμου ΔΝΖ' (ὑπ' ἀριθ. 4057) 1912 «Περί Δήμων και Κοινοτήτων»" ΦΕΚ 256Α - 28/08/1912[1].

Ειδικότερα, ορίστηκαν ως Δήμοι οι πρωτεύουσες των Νομών και οι πόλεις με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων. Αντίστοιχα κοινότητες ορίστηκαν όλοι οι συνοικισμοί με πληθυσμό πάνω από «300 κατοίκους και σχολείο στοιχειώδους εκπαιδεύσεως», ενώ ακόμη και συνοικισμοί με λιγότερους από 300 κατοίκους με σχολείο στοιχειώδους εκπαίδευσης μπορούσαν να γίνουν κοινότητες αρκεί να το ζητούσαν πάνω από το 50% των εκλογέων κατοίκων και ταυτόχρονα να είχαν περιουσία που να απέδιδε πάνω από 2.000 δραχμές εκείνη την εποχή, ή τέλος αν ήταν ήδη έδρες Δήμων. Αποτέλεσμα της διοικητικής διαίρεσης ήταν η δημιουργία μεγάλου αριθμού δήμων, αλλά και σημαντικότατου αριθμού κοινοτήτων.

"Έτσι, με την εφαρμογή του νόμου ο Βενιζέλος επανέφερε τον θεσμό των κοινοτήτων με την ταυτόχρονη κατάργηση των Δήμων που ίσχυαν από τις βαυαρικές μεταρρυθμίσεις. (Ακαδημία Αθηνών, 2000; Χλέπας, 1999)"[...] Όσον αφορά τις κοινότητες, σύμφωνα με το νόμο προβλέπονταν να λειτουργούν 2.727 Ο.Τ.Α από τους 2.727 οι 2.277 με πληθυσμό μεγαλύτερο από τριακόσιους κατοίκους, [...] Β' βάθμια αυτοδιοίκηση: Αιρετά νομαρχιακά συμβούλια, επίκλητος νομάρχης" (Περιορισμένη εφαρμογή - Β.Δ. 9/10.5.1923 «περί διοικήσεως των νομών»).[2]

Κατά τα έτη 1954-1974: Ν3200/1955 (ΦΕΚ 97/Α/1955), 23-04-1955[3]: Περί διοικητικής αποκεντρώσεως ΝΔ 29-11-1923: Περί τροποποιήσεως της παραγράφου 2 του άρθρου 3 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος περί σχεδίων πόλεων, κ. λ. π.: Καταργήθηκαν οι γενικές διοικήσεις Βορείου Ελλάδος, Θράκης, Ηπείρου, Κρήτης και Δωδεκανήσου και δημιουργήθηκαν νομαρχίες στο νομό που είχαν την έδρα τους οι γενικές αυτές διοικήσεις.

"ο νομάρχης ασκεί «αποκλειστικώς» τις αρμοδιότητες που, σύμφωνα με τις διατάξεις που ισχύουν κάθε φορά, έχουν οι υπουργοί εσωτερικών, εθνικής παιδείας και θρησκευμάτων, οικονομικών, εμπορίου, βιομηχανίας, συγκοινωνιών και δημοσίων έργων, γεωργίας, κοινωνικής πρόνοιας και εργασίας, εκτός από τις αρμοδιότητες που ο ίδιος ο νόμος εξαιρούσε".[4]

"Σε κάθε νομαρχία συστάθηκε νομαρχιακό συμβούλιο με πρόεδρο τον νομάρχη και μέλη αφενός τους προϊσταμένους των δημοσίων υπηρεσιών του νομού και αφετέρου εκλεγμένους εκπροσώπους των επαρχιών του νομού (ένας ή δύο αιρετοί εκπρόσωποι από κάθε επαρχία)."[5]

Οι κοινότητες ως μονάδες τοπικής αυτοδιοίκησης καταργήθηκαν 98 χρόνια αργότερα με το Πρόγραμμα Καλλικράτης και τη διοικητική διαίρεση του 2011.

Στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στοιχεία για τη διοικητική διαίρεση δεν υπάρχουν στον νόμο ΔΝΖ του 1912, γιατί εκεί απλά περιγράφονται οι όροι ίδρυσης κοινοτήτων και δήμων. Οι κοινότητες και οι Δήμοι αναγνωρίστηκαν σταδιακά στα επόμενα χρόνια. Το 1920 εκδόθηκαν πίνακες των δήμων και κοινοτήτων του κράτους από τη Διεύθυνση κοινοτικής και δημοτικής διοικήσεως του υπουργείου εσωτερικών που περιείχαν:

  • για τους 16 παλαιούς νομούς: 21 δήμους και 2743 κοινότητες
  • για τις «νέες χώρες»: 16 δήμους, 1400 κοινότητες, 3 αστικούς δήμους και 602 αγροτικούς δήμους

σύμφωνα με όσα αναφέρονται σε έκθεση της Διεύθυνσης Στατιστικής του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας του 1922[6].

Στην έκδοση του 1923 «Λεξικόν των Δήμων, Κοινοτήτων και Συνοικισμών της Ελλάδος επί τη βάση της απογραφής του πληθυσμού του έτους 1920» της Στατιστικής Υπηρεσίας αναφέρονται αναλυτικά 40 δήμοι και 4.757 κοινότητες (χωρίς σε αυτές να περιλαμβάνεται η Θράκη που δεν είχε ακόμη αποκτήσει την ίδια δομή τοπικής αυτοδιοίκησης με την υπόλοιπη Ελλάδα)[7].

Επίσημα στοιχεία για τη διοικητική διαίρεση που προέκυψε μετά το 1912 φαίνονται στην απογραφή του 1920[8].

Στην απογραφή του 1928, αναφέρεται ότι στις 15-16 Μαΐου 1928, η Ελλάδα διαιρούνταν σε 38 νομούς, 141 επαρχίες, 53 δήμους και 4.990 κοινότητες, με συνολικό αριθμό πόλεων και χωριών 10.952[9].

Διοικητική διαίρεση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι πρώτοι 16 νομοί και οι επαρχίες της διοικητικής διαίρεσης που δημιουργήθηκαν με τη Διοικητική Διαίρεση του 1909 ήταν οι εξής:

# Νομός Πρωτεύουσα Νομού Επαρχίες
1 Νομός Αττικής & Βοιωτίας Αθήνα Επαρχία Αττικής
Επαρχία Αίγινας
Επαρχία Μεγαρίδας
Επαρχία Λιβαδειάς
Επαρχία Θηβών
2 Νομός Φθιώτιδος & Φωκίδος Λαμία Επαρχία Φθιώτιδας
Επαρχία Λοκρίδας
Επαρχία Παρνασσίδας
Επαρχία Δωρίδας
3 Νομός Αιτωλίας & Ακαρνανίας Μεσολόγγι Επαρχία Μεσολογγίου
Επαρχία Τριχωνίας
Επαρχία Ναυπακτίας
Επαρχία Βονίτσης και Ξηρομέρου
Επαρχία Βάλτου
Επαρχία Ευρυτανίας
4 Νομός Άρτης Άρτα Επαρχία Άρτης
Επαρχία Τζουμέρκων
5 Νομός Τρικάλων Τρίκαλα Επαρχία Τρικάλων
Επαρχία Καλαμπάκας
Επαρχία Καρδίτσας
6 Νομός Λαρίσσης Λάρισα Επαρχία Λαρίσης
Επαρχία Τυρνάβου
Επαρχία Αγιάς
Επαρχία Φαρσάλων
Επαρχία Βόλου
Επαρχία Αλμυρού
Επαρχία Δομοκού
7 Νομός Ευβοίας Χαλκίς Επαρχία Χαλκίδας
Επαρχία Ξηροχωρίου
Επαρχία Καρυστίας
Επαρχία Σκοπέλου
8 Νομός Αργολίδος & Κορινθίας Ναύπλιο Επαρχία Ναυπλίας
Επαρχία Άργους
Επαρχία Σπετσών και Ερμιονίδος
Επαρχία Ύδρας
Επαρχία Τροιζηνίας
Επαρχία Κορινθίας
Επαρχία Κυθήρων
9 Νομός Αρκαδίας Τρίπολις Επαρχία Μαντινείας
Επαρχία Κυνουρίας
Επαρχία Μεγαλοπόλεως
Επαρχία Γόρτυνος
10 Νομός Αχαΐας & Ήλιδος Πάτρα Επαρχία Πατρών
Επαρχία Καλαβρύτων
Επαρχία Αιγιαλείας
Επαρχία Ηλείας
11 Νομός Μεσσηνίας Καλαμάτα Επαρχία Καλαμών
Επαρχία Μεσσηνίας
Επαρχία Πυλίας
Επαρχία Τριφυλίας
Επαρχία Ολυμπίας
12 Νομός Λακωνίας Σπάρτη Επαρχία Λακεδαίμονος
Επαρχία Επιδαύρου Λιμηράς
Επαρχία Γυθείου
Επαρχία Οιτύλου
13 Νομός Κερκύρας Κέρκυρα Επαρχία Κερκύρας
Επαρχία Παξών
14 Νομός Κεφαλληνίας Αργοστόλιον Επαρχία Κραναίας
Επαρχία Πάλλης
Επαρχία Σάμης
Επαρχία Ιθάκης
Επαρχία Λευκάδος
15 Νομός Ζακύνθου Ζάκυνθος Επαρχία Ζακύνθου
16 Νομός Κυκλάδων Ερμούπολις Επαρχία Σύρου
Επαρχία Κέας
Επαρχία Άνδρου
Επαρχία Τήνου
Επαρχία Νάξου
Επαρχία Θήρας
Επαρχία Μήλου

Μεταβολή του 1912

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1912 κι ενώ ήταν σε εξέλιξη οι Βαλκανικοί πόλεμοι τα απελευθερωμένα εδάφη διαιρέθηκαν προσωρινά με τη διαταγή 587 της 26 Νοεμβρίου 1912 του Κωνσταντίνου Ρακτιβάν[10], σύμφωνα με αυτήν:

Μεταβολή του 1913

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με τη μεταβολή του 1913 ρυθμίστηκε η διοίκηση των εδαφών που προσαρτήθηκαν στο Ελληνικό κράτος μετά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-1913 και με τον νόμο Ν.ΔΡΔΑ' της 28 Φεβρουαρίου / 2 Μαρτίου 1913 περί "Διοικήσεως των στρατιωτικά κατεχομένων χωρών"[11]. Έτσι δημιουργήθηκαν οι [11]: Γενική διοίκηση Μακεδονίας, Γενική διοίκηση Ηπείρου, Γενική διοίκηση Κρήτης, Γενική διοίκηση νησιών Αιγαίου, ιδιαιτερότητα αποτέλεσε η Σάμος η οποία παρέμεινε ηγεμονία με προσωρινή κυβέρνηση έως τον Ιούλιο του 1914 όταν και δημιουργήθηκε η Γενική διοίκηση Σάμου[12].

Μεταβολή του 1915

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ήπειρος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Νομός Πρεβέζης
    • Επαρχία Πρεβέζης (έδρα: Πρέβεζα), αρχικά περιελάμβανε και το σημερινό δυτικό τμήμα του Νομού Άρτης

Μακεδονία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Νομός Κοζάνης
    • Επαρχία Κοζάνης (έδρα: Κοζάνη), αρχικά περιελάμβανε περίπου την ίδια έκταση του σημερινού Δήμου Κοζάνης, ενώ αργότερα επεκτάθηκε, με την απορρόφηση της Επαρχίας Σερβίων, μέχρι τα όρια της Επαρχίας Ελασσόνας.
    • Επαρχία Γρεβενών (έδρα: Γρεβενά), αρχικά περιελάμβανε περίπου την ίδια έκταση του σημερινού Δήμου Γρεβενών, ενώ το 1964, έγινε ανεξάρτητος νομός, μετά από απόσπαση της Επαρχίας, από τον Νομό Κοζάνης, και τμήματα του Νομού Λαρίσσης.
    • Επαρχία Καϊλαρίων (έδρα: Πτολεμαΐδα), αρχικά περιελάμβανε και ορισμένα χωριά της περιοχής του Αμυνταίου, τα οποία αργότερα υπάχθηκαν, στον Νομό Φλώρινας, μετέπειτα έγινε η Επαρχία Εορδαίας, έχοντας περίπου την ίδια έκταση του σημερινού Δήμου Εορδαίας.
    • Επαρχία Σερβίων (έδρα: Σέρβια), αρχικά δημιουρήθηκε για να εξυπηρετήσει τις περιοχές των Σερβίων και του Βελβεντού, αργότερα απορροφήθηκε από την Επαρχία Κοζάνης.
    • Επαρχία Ανασελίτσης (έδρα: Σιάτιστα), μετέπειτα Επαρχία Βοΐου
  • Νομός Λαρίσσης
    • Επαρχία Ελασσόνος (έδρα: Ελασσόνα), η νέα επιπλέον Επαρχία, που συστάθηκε στο Νομό, αρχικά περιελάμβανε και την περιοχή της Δεσκάτης, η οποία το 1964, δόθηκε στον Νομό Γρεβενών.
  • Νομός Φλωρίνης
    • Επαρχία Φλωρίνης (έδρα: Φλώρινα), αρχικά περιελάμβανε και χωριά δυτικά της λίμνης Μικρή Πρέσπα, τα οποία το 1914, δόθηκαν στην Αλβανία, μετέπειτα έγινε η Επαρχία Φλώρινας, η οποία το 1942, έγινε ανεξάρτητος Νομός, και το 1985, πήρε την έκταση που είχε ο σημερινός Νομός Φλώρινας.
    • Επαρχία Καστορίας (έδρα: Καστοριά), αρχικά περιελάμβανε και την κωμόπολη Βίγλιστα και λίγα χωριά στην περιοχή της, τα οποία το 1914, δόθηκαν στην Αλβανία, μετέπειτα έγινε η Επαρχία Καστοριάς, η οποία το 1942, έγινε ανεξάρτητος Νομός, και το 1985, πήρε την έκταση που είχε ο σημερινός Νομός Καστοριάς.

Νησιά Αιγαίου Πελάγους

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κρήτη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Νομός Πρωτεύουσα Νομού Επαρχίες
Νομός Ηρακλείου Ηράκλειο
Νομός Λασηθίου Άγιος Νικόλαος
Νομός Ρεθύμνου Ρέθυμνο
Νομός Χανίων Χανιά

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Εθνικό Τυπογραφείο». 
  2. ↑ Χλέπας, Ν. Κ. (1999) Η τοπική αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα : ο διαλεκτικός ανταγωνισμός της αποκέντρωσης με την αυτοδιοίκηση. Αθήνα: Σάκκουλα
  3. ↑ «Εθνικό Τυπογραφείο». 
  4. ↑ «Νομαρχιακό σύστημα, σελ. 139 έως 141» (PDF). 
  5. ↑ Ibid.
  6. ↑ Ιωάννης Μιχαλόπουλος, Διευθυντής της Στατιστικής (1922). «Έκθεσις περί του τρόπου επεξεργασίας των δελτίων της απογραφής του πληθυσμού της 18ης Δεκεμβρίου 1920» (PDF). Εθνικό Τυπογραφείο (από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής). σελίδες σελ. 15. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2011. 
  7. ↑ Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής (1923). «Λεξικόν των Δήμων, Κοινοτήτων και Συνοικισμών της Ελλάδος επί τη βάση της απογραφής του πληθυσμού του έτους 1920» (PDF). Εθνικό Τυπογραφείο. σελίδες ι'. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2011. 
  8. ↑ «Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Δεκεμβρίου 1920» (PDF). Εθνικό Τυπογραφείο. 1921. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2011. 
  9. ↑ «Στατιστική επετηρίς της Ελλάδος 1930». Εθνική Στατιστική Υπηρεσία. σελ. 12. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2011. 
  10. ↑ «Γεώργιος Π. Νάκος, "Όψεις εκατό ετών", σελ. 116» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2019. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Μπαμπαλιούτας, σελ. 124
  12. ↑ Μπαμπαλιούτας, σελ. 125

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Διοικητική_διαίρεση_της_Ελλάδας_1912&oldid=10622142"