Γυναίκες του Σαλέρνο
Ως Γυναίκες του Σαλέρνο (λατινικά: Mulieres Salernitanae) ονομάστηκαν συλλογικά οι γυναίκες που σπούδασαν και δίδαξαν στην Ιατρική Σχολή του Σαλέρνο κατά τον Μεσαίωνα. Η ιδιαιτερότητά τους έγκειται στο γεγονός ότι το πανεπιστήμιο του Σαλέρνο ήταν το μοναδικό μεσαιωνικό πανεπιστήμιο που δεχόταν από την ίδρυσή του γυναίκες ως φοιτήτριες αλλά και ως καθηγήτριες αλλά και στο γεγονός ότι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της επιστήμης και συγκεκριμένα της χειρουργικής.[1][2][3][4][5][6] Από την Ιατρική Σχολή του Σαλέρνο αποφοίτησαν και δίδαξαν σε αυτή πολλές αξιόλογες ιατροί, με πιο γνωστή ίσως την Τρότα[1], και συνέγραψαν ομαδικά ένα γυναικολογικό εγχειρίδιο που αποτελούσε το βασικό εκπαιδευτικό εγχειρίδιο στην γυναικολογία στην Ευρώπη μέχρι περίπου το 1600.[7]
Η ίδρυση της ιατρικής Σχολής του Σαλέρνο και η θέση των γυναικών σε αυτή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ιατρική Σχολή του Σαλέρνο ιδρύθηκε περίπου το 900 μ.Χ. ίσως από Βενδικτίνους μοναχούς και από την πρώτη στιγμή, αντίθετα από κάθε άλλο πανεπιστήμιο της εποχής, έκανε δεκτές τις γυναίκες ως φοιτήτριες και καθηγήτριες (όπως επίσης και τους Εβραίους και τους Άραβες).[7] Αυτό οφειλόταν στο ότι είχε ιδρυθεί με δύο εντελώς διαφορετικές αρχές από εκείνες που είχαν υιοθετήσει όλα τα υπόλοιπα μεσαιωνικά πανεπιστήμια. Η πρώτη ήταν ότι δεν τέθηκε ποτέ υπό εκκλησιαστικό έλεγχο καθώς δεν ήταν μετεξέλιξη κάποιας εκκλησιαστικής σχολής[8] με αποτέλεσμα να μην δεχτεί ποτέ τους περιορισμούς του σχολαστικισμού σχετικά με την θέση και τον ρόλο των γυναικών.[5] Η άλλη ήταν ότι έδινε πάντα μεγαλύτερη σημασία στην πρακτική από ότι στην θεωρία[9], γεγονός που ευνοούσε και υποστήριζε την γυναικεία μάθηση καθώς επί αιώνες η γυναικεία ιατρική στηρίζονταν στην πρακτική και την εμπειρία ενώ η αντρική ιατρική ήταν θεωρητική/φιλοσοφική και αποκτούνταν μέσα από τα βιβλία και την πανεπιστημιακή μόρφωση[8][9][10][11]. Οι ιδιαιτερότητες αυτές στην λειτουργία του πανεπιστημίου μπορεί να οφείλονται στο ότι το Σαλέρνο υπήρξε από την αρχαιότητα ελληνική αποικία και δέχτηκε ισχυρές ελληνικές, ελληνιστικές, ρωμαϊκές, εβραϊκές και αραβικές επιρροές, γεγονός που υποστήριξε την ανάπτυξη πνευματικών και ακαδημαϊκών επιτευγμάτων, ιδιαίτερα στον τομέα της ιατρικής, από την εποχή που για την υπόλοιπη Ευρώπη ονομάστηκε «Σκοτεινή Εποχή».[7]
Η συνεισφορά των γυναικών του Σαλέρνο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι γιατροί που αποφοίτησαν από το πανεπιστήμιο του Σαλέρνο απέκτησαν μεγάλη φήμη κατά τον 10ο και 11ο αιώνα αλλά η μεγάλη άνθιση του πανεπιστημίου σημειώθηκε κατά τον 12ο αιώνα οπότε και παρήγαγε πρωτότυπα κείμενα ανατομίας και τεράστιες φαρμακευτικές συλλογές που στηρίζονταν στην αραβική φαρμακοποιία και χρησιμοποιούνταν σε όλη την Ευρώπη μέχρι την Αναγέννηση[7] και χαρακτηρίζονταν από την αραβική τάση να προσεγγίζουν την ιατρική από επιστημονική και όχι από θεολογική ή ηθική πλευρά.[12]
Οι γυναίκες ιατροί που αποφοίτησαν από την Ιατρική Σχολή του Σαλέρνο, η πιο γνωστή από τις οποίες μπορεί να είναι η Τρότα[1], συνέγραψαν ένα εκπαιδευτικό γυναικολογικό εγχειρίδιο με τίτλο «Περί των Γυναικείων Ασθενειών» (De Passionibus Mulierium) που δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά περίπου το 1.100 μ.Χ. και έγινε το βασικό εκπαιδευτικό εγχειρίδιο στην γυναικολογία σε όλα τα πανεπιστήμια της Ευρώπης μέχρι περίπου το 1600.[7] Οι παρατηρήσεις και οι γνώσεις που κατέγραψαν, δίδαξαν και εφάρμοσαν οι γυναίκες του Σαλέρνο αποτέλεσαν σημαντικό κομμάτι των βάσεων της σύγχρονης χειρουργικής. Η πρώιμη μεσαιωνική χειρουργική υπέφερε από την έλλειψη ικανοποιητικών μεθόδων για την διαχείριση και τον περιορισμό του πόνου, της αιμορραγίας και των μολύνσεων αλλά οι γυναίκες του Σαλέρνο, απασχολούμενες κατά κύριο λόγο με την μαιευτική και την γυναικολογία, συναντούσαν συχνά ευκαιρίες να μελετήσουν κοινά τραύματα όπως ρήξεις του περιναίου και της μήτρας και να αναπτύξουν τεχνικές αντιμετώπισής τους που στηρίζονταν σε διάφορες φυτικές και ζωικές ουσίες που καταπολεμούσαν τις μολύνσεις και βελτίωναν την επούλωση των πληγών.[7] Η Τρότα μάλιστα ανέπτυξε διάφορα οπιούχα φάρμακα με σκοπό την αντιμετώπιση των πόνων της γέννας η χρήση των οποίων επεκτάθηκε και στην αντιμετώπιση γενικά των μετεγχειρητικών πόνων.[13]
Οι ιδιαίτερες επιδόσεις του πανεπιστημίου του Σαλέρνο στην χειρουργική οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό στις Σταυροφορίες. Η ίδρυση της Ιατρικής Σχολής συνέπεσε με την έναρξη της Α΄ Σταυροφορίας στα τέλη του 11ου αιώνα. Κατά τους επόμενους δύο αιώνες πολυάριθμοι τραυματίες άρχισαν να φτάνουν στο λιμάνι του Σαλέρνο, ένα σημαντικό εμπορικό και επικοινωνιακό κέντρο στη Μεσόγειο, με αποτέλεσμα οι γιατροί της περιοχής να βρίσκουν την ευκαιρία αλλά και να αντιμετωπίζουν την πίεση να αναπτύξουν καινοτόμες χειρουργικές τεχνικές.[7]
Η ιδιαίτερη συνεισφορά των γυναικών του Σαλέρνο, αλλά και του πανεπιστημίου του Σαλέρνο γενικά, στην εξέλιξη της χειρουργικής οφείλονταν επίσης και στο γεγονός ότι από τον 12ο αιώνα στο Σαλέρνο γίνονταν μαθήματα ανατομίας.[7] Αν και μαθήματα ανατομίας γίνονταν και αλλού στην Ευρώπη, η ανατομία του αναπαραγωγικού συστήματος ήταν σε μεγάλο βαθμό άγνωστη λόγω ηθικών και θρησκευτικών περιορισμών που καθιστούσαν δυσχερή αν όχι και αδύνατη την μελέτη του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Και σε αυτόν τον τομέα οι γυναίκες του Σαλέρνο προσέφεραν τεράστιας σημασίας έργο καθώς, αντίθετα από τους άντρες συναδέλφους τους, ήταν σε θέση να μελετήσουν και να παρατηρήσουν το γυναικείο σώμα ελεύθερα.[7]
Πολλές από τις χειρουργικές μεθόδους, τεχνικές και γνώσεις που ανέπτυξαν οι ιατροί της Ιατρικής Σχολής του Σαλέρνο, ανάμεσα στους οποίους οι περίφημες γυναίκες του Σαλέρνο, έχουν διαμορφώσει την σύγχρονη χειρουργική.[7]
Εκτός από την Τρότα, ανάμεσα στις γυναίκες του Σαλέρνο σημαντικές υπήρξαν η Ρεμπέκα Γκουάρνα, η Αμπέλα του Σαλέρνο, η Κοστάντζα Καλέντα, η Μερκουριάδα, η Σιγκελγκάϊντα του Σαλέρνο, κ.α..
Βλέπε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Campbell Hurd-Mead, K. (1930). «Trotula». Isis (14): 349–366. doi:. https://www.journals.uchicago.edu/doi/abs/10.1086/346512?journalCode=isis.
- ↑ Dronke, Peter (1988). «Aristotelian thought in Salerno». A History of Twelfth-Century Western Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780511597916. 776966735.
- ↑ Garrison, Fielding Hudson (2010). An Introduction to the History of Medicine. Nabu Press. ISBN 1174042931.
- ↑ HASTINGS., RASHDALL, (2016). UNIVERSITIES OF EUROPE IN THE MIDDLE AGES : salerno bologna paris (classic reprint). FORGOTTEN Books. ISBN 1333918429. 980437948.
- ↑ 5,0 5,1 Walsh, James (2014). Medieval Medicine. CreateSpace Independent Publishing Platform. ISBN 150090712X.
- ↑ Anderson, Bonnie S. (2000). A history of their own : women in Europe from prehistory to the present (Αναθεωρημένη έκδοση). New York: Oxford University Press. ISBN 0195128389. 40126700.
- ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 Ferraris, Victor A.; Ferraris, Zoë Alaina (1997-12-01). «The Women of Salerno: Contribution to the Origins of Surgery From Medieval Italy» (στα αγγλικά). The Annals of Thoracic Surgery 64 (6): 1855–1857. doi:. ISSN 0003-4975. https://www.annalsthoracicsurgery.org/article/S0003-4975(97)01079-5/abstract.
- ↑ 8,0 8,1 Green, Monica (Χειμώνας 1989). «Women's Medical Practice and Health Care in Medieval Europe». Signs 14 (2): 434-473. http://www.jstor.org/stable/3174557.
- ↑ 9,0 9,1 Casey, Abigail I. (2016-10-19). «Magic and Medicine in a Man’s World: The Medieval Woman as both Healer and Witch» (στα αγγλικά). 2016 NCUR 0 (0). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-02-26. https://web.archive.org/web/20190226001147/http://www.ncurproceedings.org/ojs/index.php/NCUR2016/article/view/1937. Ανακτήθηκε στις 2019-02-03.
- ↑ Ray, Meredith K. Daughters of alchemy : women and scientific culture in early modern Italy. Cambridge, Massachusetts. ISBN 9780674425873. 905902839.
- ↑ Whaley, Leigh Ann (2010). Women and the practice of medical care in early modern Europe, 1400-1800. Basingstoke, Hampshire: Palgrave Macmillan. ISBN 9780230295179. 708738007.
- ↑ Siraisi, Nancy G. (1990). Medieval & early Renaissance medicine : an introduction to knowledge and practice. Chicago. σελίδες 13–5, 84–90, 162, 169. ISBN 0226761290. 20417664.
- ↑ Brooke, Elisabeth (1996). Women healers : portraits of herbalists, physicians, and midwives. Rochester, Vt.: Healing Arts Press. ISBN 0892815485. 32780390.