Γουλιέλμος Τέλλος (Σίλερ)
.jpg) | |
| Συγγραφέας | Φρίντριχ Σίλερ |
|---|---|
| Τίτλος | Wilhelm Tell |
| Γλώσσα | Γερμανικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 1803 |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1804 |
| Μορφή | θεατρικό έργο |
| Θέμα | Γουλιέλμος Τέλλος |
| Χαρακτήρες | Bertha of Bruneck, Stussi, Albrecht Gessler και Γουλιέλμος Τέλλος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Γουλιέλμος Τέλλος (γερμανικά: Wilhelm Tell ) είναι ο τίτλος κλασικού θεατρικού έργου του Φρίντριχ Σίλερ σε πέντε πράξεις που γράφτηκε το 1803-1804 και ανέβηκε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 1804 στη Βαϊμάρη σε σκηνοθεσία του Γκαίτε. Είναι το τελευταίο ολοκληρωμένο έργο του Σίλερ. Αφηγείται την ιστορία του θρυλικού Ελβετού λαϊκού ήρωα του τέλους του 13ου και αρχών του 14ου αιώνα Γουλιέλμου Τέλλου που πολέμησε για την ανεξαρτησία της χώρας του από την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Τα θέματα που προβάλλονται είναι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ο πόθος για την ελευθερία, ο πατριωτισμός και ο αγώνας του λαού ενάντια σε ξένη κυριαρχία.[1]
Στο έργο συνδυάζονται τρεις ιστορίες που συνδέονται μεταξύ τους: Η εστίαση είναι στον θρύλο του Γουλιέλμου Τέλλου με αποκορύφωμα τη δολοφονία του τυράννου Γκέσλερ, τοποτηρητή των Αψβούργων, ως πράξη αντίστασης. Το ιστορικό υπόβαθρο απεικονίζει τον αγώνα για την απελευθέρωση της Ελβετίας από την αυστριακή κυριαρχία που οδήγησε στη δημιουργία της Παλαιάς Ελβετικής Συνομοσπονδίας. Η τρίτη πλοκή είναι η ιστορία αγάπης ενός ζευγαριού αριστοκρατών, που συσπειρώνονται με τους αγρότες και στο τέλος παραχωρούν ελευθερία στους δουλοπάροικούς τους.
Η γαλλική μετάφραση του έργου αποτέλεσε τη βάση της ομώνυμης όπερας (1829) του Ιταλού συνθέτη Τζοακίνο Ροσσίνι.
Ιστορικό υπόβαθρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Το θεατρικό έργο του Σίλερ αναφέρεται συχνά ως επαναστατικό δράμα. Στην πραγματικότητα, ο συγγραφέας φαίνεται να το σχεδίασε ως αντιπρόταση στη Γαλλική Επανάσταση του 1789, το κάλεσμα της οποίας για ελευθερία, ισότητα και αδελφοσύνη αρχικά υποστήριξε ολόψυχα αλλά στη συνέχεια τρομοκρατήθηκε από τις φρικαλεότητες των επαναστατών στην περίοδο της Τρομοκρατίας. Οι (άκρως εξιδανικευμένοι) Ελβετοί στο έργο προσεγγίζουν την απελευθέρωσή τους πολύ πιο συνετά. Το γεγονός ότι η αριστοκρατία και ο λαός συσπειρώθηκαν και επικράτησαν με επιτυχία εναντίον των Αψβούργων δείχνει το όνειρο του Σίλερ για μια ιδανική επανάσταση.[2]
- Η ιστορική συγκυρία την εποχή της συγγραφής ήταν οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι και η εξάπλωση της κυριαρχίας του Ναπολέοντα στην Ευρώπη. Η Ελβετία είχε πλέον κατακλυστεί από τα γαλλικά στρατεύματα, ο Ναπολέοντας, με τη βοήθεια Ελβετών υποστηρικτών, είχε δημιουργήσει την Ελβετική Δημοκρατία (1798-1803/1815) προκαλώντας αντίσταση από διάφορες ελβετικές ομάδες. Ο Σίλερ έγραψε το έργο μεταξύ 1803 και 1804 και φυσικά παρακολουθούσε τις εξελίξεις. Η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είχε επίσης περιέλθει όλο και περισσότερο υπό την επιρροή του Ναπολέοντα ήδη από το 1800, τα γαλλικά στρατεύματα είχαν προχωρήσει μέχρι το Μόναχο, το 1801 προσαρτήθηκαν στη Γαλλία περιοχές της αυτοκρατορίας στην αριστερή όχθη του Ρήνου και έκτοτε, η δύναμη του Ναπολέοντα συνέχισε να αυξάνεται. Από αυτή την άποψη, στο πλαίσιο των γεγονότων της εποχής, το έργο μπορεί επίσης να γίνει κατανοητό ως μια ελάχιστα συγκαλυμμένη έκκληση προς τους Ελβετούς και τους Γερμανούς να απαλλαγούν από την ξένη κυριαρχία.
Υπόθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα].jpg)
Η μοιραία έχθρα του τοποτηρητή των ελβετικών καντονίων τυρανικού Άλμπρεχτ Γκέσλερ και του τοξοβόλου Γουλιέλμου Τέλλου ξεκινά κατά τη διάρκεια μιας σφοδρής καταιγίδας στη λίμνη της Λουκέρνης, όταν ο ήρωας βοηθάει - με κίνδυνο της ζωής του - έναν χωρικό να διασχίσει τη λίμνη, ο χωρικός καταδιώκονταν από τους ιππείς του κυβερνήτη επειδή σκότωσε έναν Αυστριακό άρχοντα που προσπαθούσε να βιάσει τη γυναίκα του.
Τη γνώμη του για τον αιμοδιψή Γκέσλερ συμμερίζονται όλο και περισσότεροι, καθώς ο καταπιεστής γεμίζει τις παλιές φυλακές, χτίζει μια τεράστια νέα φυλακή στο Άλτντορφ για περισσότερα θύματα και βάζει το καπέλο του σε έναν στύλο μπροστά της, διατάζοντας ότι όλοι όσοι περνούν πρέπει να υποκλίνονται διαφορετικά θα εκτελούνταν. Η δημόσια οργή πυροδοτείται όταν ο Γκέσλερ τυφλώνει έναν ηλικιωμένο άνδρα για ασήμαντο παράπτωμα. Ομάδες εξεγερμένων συγκροτούνται και δίνουν ιερό όρκο στο ξέφωτο του Ρούτλι αλλά ο Τέλλος απέχει από τις συγκεντρώσεις τους, υπόσχεται όμως τη βοήθειά του όταν χρειαστεί.[3]
Φίλος των αγροτών είναι ο τοπικός φεουδάρχης ηλικιωμένος βαρόνος του Άτινγκχαουζεν, αλλά ο ανιψιός και διάδοχός του Ούλριχ φον Ρούντενζ, γοητευμένος από το μεγαλείο της αυλής του Γκέσλερ και τον έρωτα για την Αυστριακή Μπέρτα φον Μπρούνεκ, έχει συμμαχήσει με τον τύραννο. Ο βαρόνος προειδοποιεί τον Ούλριχ ότι η Μπέρτα χρησιμοποιείται μόνο για να τον στρατολογήσει και ότι οι φιλελεύθεροι θα επικρατήσουν στο τέλος, αλλά ο νεαρός πηγαίνει να ενωθεί με τον Γκέσλερ. Ενώ κυνηγούν μαζί, ωστόσο, η Μπέρτα αποκαλύπτει ότι είναι με την πλευρά των αγροτών και θα ανταποκριθεί στον έρωτά του μόνο αν συμμετάσχει στον αγώνα τους κατά του Γκέσλερ.
Ο Τέλλος ετοιμάζεται να κάνει μια επίσκεψη στον πεθερό του, αρχηγό της εξέγερσης, και η σύζυγός του, φοβούμενη ότι ο κυβερνήτης τον θεωρεί πλέον εχθρό, του ζητά μάταια να αναβάλει το ταξίδι για αργότερα. Ο Τέλλος επιμένει ότι δεν έχει τίποτε να φοβηθεί και ξεκινάει με τη βαλλίστρα του, συνοδευόμενος από τον γιο του Βάλτερ. Περνώντας από τη φυλακή, ο Τέλλος δεν υποκλίνεται στο καπέλο του κυβερνήτη και συλλαμβάνεται. Αρκετοί κάτοικοι της περιοχής τον υπερασπίζονται, όταν εμφανίζεται ο Γκέσλερ και απαιτεί εξηγήσεις. Ο Τέλλος δηλώνει ότι δεν υποκλίθηκε από παράβλεψη και ο κυβερνήτης του λέει ότι άκουσε πως είναι ικανότατος τοξότης. Ο μικρός Βάλτερ καυχιέται για τις ικανότητες του πατέρα του λέγοντας ότι μπορεί να χτυπήσει ένα μήλο από μεγάλη απόσταση. Τότε, ο Γκέσλερ του ζητά να το αποδείξει: να πετύχει με το βέλος του ένα μήλο τοποθετημένο πάνω στο κεφάλι του γιου του, αλλιώς θα τον εκτελούσε.
.jpg)
Οι θεατές είναι τρομοκρατημένοι. Ο Τέλλος πέφτει στα γόνατα εκλιπαρώντας τον Γκέσλερ να αποσύρει τη βάρβαρη διαταγή, αλλά ο κυβερνήτης γελώντας επιμένει. Ο γιος του τον ενθαρρύνει: «Ρίξε, πατέρα! Μη φοβάσαι. Υπόσχομαι να μείνω ακίνητος». Ο Τέλλος αφαιρεί δύο βέλη από τη φαρέτρα του, βάζει το ένα στη ζώνη του, και με το άλλο στοχεύει. Το αγόρι παραμένει σώο και τρέχει στον πατέρα του, κλαίγοντας. Ο Τέλλος πέφτει στα γόνατα και αγκαλιάζει τον γιο του, αλλά ο Γκέσλερ δεν έχει τελειώσει μαζί του. «Σε είδα να τοποθετείς ένα δεύτερο βέλος στη ζώνη σου... για ποιο λόγο;» ρωτάει και παίρνει την απάντηση: «Αν το πρώτο βέλος είχε χτυπήσει το παιδί μου, το δεύτερο θα πέρναγε από την καρδιά σου».
Για αυτή την απάντηση που εξέλαβε ως απειλή, ο Γκέσλερ διατάζει να τον δέσουν και να τον οδηγήσουν στη φυλακή στο Κύσναχτ, βόρεια της λίμνης της Λουκέρνης. Αλλά, διασχίζοντας τη λίμνη, έρχεται μια μεγάλη καταιγίδα που αποδεικνύεται σωτήρια για τον τοξοβόλο. Δεδομένου ότι είναι ο μόνος ικανός να περάσει τη βάρκα μέσα από τη θύελλα, οι φρουροί τον ελευθερώνουν από τα δεσμά και ο Τέλλος οδηγεί σε μια όχθη, πετάγεται στη στεριά και σπρώχνει τη βάρκα των φρουρών πίσω στα κύματα. Τώρα, λέει σε έναν ψαρά, σχεδιάζει «μια πράξη που όλοι θα μιλούν γι' αυτήν!»
Εν τω μεταξύ, η Μπέρτα έχει συλληφθεί από τους άνδρες του Γκέσλερ. Ο Ούλριχ, ο οποίος νωρίτερα είχε καταδικάσει τον Γκέσλερ για τη δοκιμασία του Τέλλου και είχε δηλώσει ότι το να σιωπά περισσότερο θα ήταν προδοσία προς τη χώρα του, έχει πάει ολοκληρωτικά στο πλευρό του λαού. Αλλά όταν επιστρέφει, ο βαρόνος του Ατινγκχάουζεν δεν ζει πια. Ο θείος του πέθανε ανάμεσα στους υπηρέτες και φίλους δηλώνοντας ότι τα προνόμια των ευγενών τελειώνουν και τα τελευταία του λόγια ήταν «Να είστε ενωμένοι!»
Ο Ούλριχ συσπειρώνει τους αγρότες και ανακηρύσσεται αρχηγός τους. Τους καθοδηγεί να οπλιστούν και να περιμένουν το σήμα της εξέγερσης κατά του τυράννου. Ένας άνδρας, ωστόσο, είναι κρυμμένος στην κορυφή ενός λόφου με θέα τον δρόμο. Ο Τέλλος, με τη βαλλίστρα του έτοιμη, περιμένει τον Γκέσλερ που θα περάσει από κάτω. Ο Γκέσλερ εμφανίζεται με τη συνοδεία του και εμποδίζεται από μια χωρική με τα επτά παιδιά της που στέκεται απελπισμένη και θαρραλέα στο δρόμο του με τα πεινασμένα παιδιά της και ζητά την απελευθέρωση του άδικα φυλακισμένου συζύγου της.[4]
Ο Γκέσλερ της φωνάζει να απομακρυνθεί ή θα τη σκοτώσει. Η γυναίκα ρίχνεται μαζί με τα παιδιά της μπροστά στα άλογα, φωνάζοντας: «Πολύ καλά, τότε σκότωσέ μας». Ο Γκέσλερ αναφωνεί: «Ήμουν πολύ ήπιος ηγεμόνας..... Από εδώ και πέρα, πρέπει να αλλάξω. Θα διακηρύξω νέο νόμο σε όλη τη χώρα. Θα....» Η πρόταση δεν τελειώνει ποτέ, ένα βέλος διαπερνά το σώμα του. Κρατώντας το στήθος του, ο Γκέσλερ φωνάζει: «Είναι έργο του Γουλιέλμου Τέλλου!... Ω Κύριε, ελέησε την ψυχή μου!». Η χωρική ζητωκραυγάζει: «Νεκρός, νεκρός! ....Κοιτάξτε, παιδιά! Έτσι πεθαίνει ένας τύραννος!»
Η είδηση του θανάτου του Γκέσλερ έδωσε το σήμα της εξέγερσης και τα ξημερώματα αγρότες και εργάτες γκρεμίζουν τις φυλακές. Σε ένα κελί βρίσκουν τη Μπέρτα και τη σώζουν από τη φωτιά. Οι απελευθερωμένοι αγρότες, με τον Ούλριχ και τη Μπέρτα ανάμεσά τους, συνωστίζονται τώρα στο σπίτι του Τέλλου ζητωκραυγάζοντας: «Ζήτω ο Γουλιέλμος Τέλλος, η ασπίδα και ο σωτήρας μας!» Η Μπέρτα, χαιρετώντας τους αγρότες, ζητά να γίνει δεκτή στην Ένωση της Ελευθερίας τους. Το αίτημά της ικανοποιείται και δίνοντας το χέρι της στον Ούλριχ, μαζί διακηρύσσουν την απελευθέρωση των δουλοπαροίκων τους.[5]
Σύντομα έρχεται η είδηση ότι ο δούκας της Αυστρίας Αλβέρτος δολοφονήθηκε από τον ανιψιό του Ιωάννη που του είχε στερήσει την κληρονομιά του. Μια μέρα, ένας μοναχός εμφανίζεται στο σπίτι του Τέλλου, αλλά αυτός τον αναγνωρίζει ως τον Ιωάννη μεταμφιεσμένο, που έχει ξεφύγει από τους διώκτες του. Ο Ιωάννης, γνωρίζοντας ότι ο Τέλλος σκότωσε τον Γκέσλερ, περιμένει επιδοκιμασία από τον τοξότη, ο οποίος, αντ' αυτού, καταγγέλλει το έγκλημα του Ιωάννη. Παρόλα αυτά, τον βοηθά να τραπεί σε φυγή, δείχνοντάς του τον δρόμο μέσω των Άλπεων προς την Ιταλία, να πάει στον Πάπα για να εξιλεωθεί για το έγκλημά του.[6]
Μεταφράσεις στα ελληνικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Γουλιέλμος Τέλλος, μετάφραση: Δημήτριος Λάμψας, 1936 [7]
- Γουλιέλμος Τέλλος, μετάφραση: Μπάρμπαρα Κίντερμαν, εκδόσεις Ερευνητές, στη σειρά Εικονογραφημένη Κλασική Λογοτεχνία, 2004 [8]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ . «studysmarter.de/schule/deutsch/drama/wilhelm-tell/».
- ↑ . «getabstract.com/de/zusammenfassung/wilhelm-tell».
- ↑ . «studyflix.de/deutsch/wilhelm-tell-zusammenfassung».
- ↑ . «lyrik.antikoerperchen.de/wilhelm-tell--schiller».
- ↑ . «stark-verlag.de/blog/wilhelm-tell».
- ↑ . «friedrich-schiller-archiv.de/inhaltsangaben/zusammenfassung-wilhelm-tell/».
- ↑ . «protoporia.gr/siller-frintrix-goulielmos-tellos».
- ↑ . «politeianet.gr/books/schiller-friedrich-von-ereunites-goulielmos-telos».