Γιαννακούλης Μπρουζιώτης (Ραμπαγάς)

Γιαννακούλης Μπρουζιώτης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Γιαννακούλης Μπρουζιώτης (Ελληνικά)
Γέννηση	1913 Ραψάνη Λάρισας
Θάνατος	1945
Πληροφορίες ασχολίας

Ο Γιαννακούλης Μπρουζιώτης (Ραμπαγάς) ο καπετάν Μπουρνόβας του Μηχανικού Ολύμπου (Ραψάνη 1913 – Μεζούρλο 1946)

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στη Ραψάνη, Δευτέρα 10 Μαρτίου του 1913, όπου και τελείωσε το τετρατάξιο δημοτικό σχολείο. 

       Μετά το σχολείο δουλεύει κοντά στον πατέρα του κερατζής (αγωγιάτης) καθώς και στα κτήματα της οικογένειας στη Ραψάνη και στο σταθμό Πυργετού (σήμερα: Ραψάνης). Δουλεύει επίσης με το μεροκάματο σε διάφορες αγροτικές δουλειές και κάπου κάπου στους σιδηροδρομικούς σταθμούς του Πυργετού και της Λάρισας. 

       Υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία στο φρουραρχείο της Λάρισας και στη Δράμα. Στο κίνημα του Μαρτίου 1935 ολόκληρο το Δ’ Σώμα Στρατού προσχωρεί στον Ελευθέριο Βενιζέλο∙ έτσι ο Γιαννακούλης υπηρετώντας στη Μακεδονία παίρνει μέρος στις εμφύλιες συγκρούσεις που έγιναν στον ποταμό Στρυμόνα. Επίσης, σύμφωνα με το δημοσίευμα του Ριζοσπάστη, το 1935 γίνεται μέλος του Κ.Κ.Ε.

       Το 1937 φεύγει για την Αθήνα να δώσει εξετάσεις για πολισμάνος (αστυφύλακας), αλλά αποτυγχάνει.

       Μετά την εισβολή των Ιταλών και την κήρυξη της γενικής επιστράτευσης, παρουσιάζεται ξανά στο στρατό. Στις 21 Ιανουαρίου 1941 τραυματίζεται στο αλβανικό μέτωπο και νοσηλεύεται στην Αθήνα. Μετά την εισβολή των Γερμανών δουλεύει για την ανασυγκρότηση της κομματικής οργάνωσης και για τη συγκέντρωση και απόκρυψη οπλισμού. Ήταν ο δεύτερος γραμματέας της κομματικής οργάνωσης Ραψάνης του ΚΚΕ∙ (πρώτος γραμματέας ήταν ο Γιώργος Δίδυμος). 

       Το φθινόπωρο του 1941 οργανώνεται στο ΕΑΜ και συμμετέχει στην καθοδήγησή του μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου του 1943 που φεύγει για το βουνό. Ήδη, πριν από δύο μήνες, τη νύχτα της 30^ης προς την 31^η Δεκεμβρίου 1942, πραγματοποιείται στη θέση «Καραλή», ανάμεσα από το Παπαπούλι και τον Πλαταμώνα, το πρώτο σαμποτάζ του Μηχανικού Ολύμπου, εκτροχίαση αμαξοστοιχίας χωρίς εκρηκτικές ύλες. Την επόμενη νύχτα οι Γερμανοί βγαίνουν στη Ραψάνη και καίνε δυο σπίτια∙ ο Γιαννακούλης διαφεύγει τη σύλληψη.

       Στις 28 Φεβρουαρίου 1943 αναχωρεί μαζί με άλλους για το βουνό και κατατάσσεται στο Μηχανικό Ολύμπου, όπου υπηρετεί ως διοικητής λόχου με το ψευδώνυμο Μπουρνόβας. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες και σαμποτάζ, όπως στο γενικό σαμποτάζ της 21^ης Ιουνίου 1943, στην ανατίναξη των τοίχων αντιστήριξης στα Τέμπη (9 Οκτωβρίου 1943), στην ανατίναξη της ταχείας γερμανικής αμαξοστοιχίας ν. 53 (23 Φεβρουαρίου 1944), το μεγαλύτερο σαμποτάζ του Μηχανικού Ολύμπου και ένα από τα μεγαλύτερα σαμποτάζ εναντίον των Γερμανών στην Ελλάδα, στη μάχη της Σπηλιάς (26 Μαρτίου  1944), στη δεύτερη ανατίναξη της ταχείας γερμανικής αμαξοστοιχίας ν. 53 (31 Μαρτίου 1944), στη μάχη του Καράλακκου (6 Μαΐου 1944), στη μάχη στα Ποταμούλια της Ροδιάς (11 Ιουνίου 1944), στην ανατίναξη των αποθηκών πυρομαχικών στα Δένδρα (23 Ιουλίου 1944), στο δεύτερο γενικό σαμποτάζ (8 Αυγούστου 1944) και σε πολλά άλλα. Όσο πλησίαζε η μέρα της απελευθέρωσης οι ανατινάξεις κι  οι επιθέσεις κατά των Γερμανών πλήθηναν συνεχώς∙ είχαν γίνει πια καθημερινή δράση.      

       Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας και τη διάλυση του ΕΛΑΣ μένει για λίγο στη Ραψάνη και μετά φεύγει κυνηγημένος με καΐκι από τα Μισάγγαλα για τη Θεσσαλονίκη. Κι εκεί στο καΐκι γλυτώνει τη σύλληψη για δεύτερη φορά, χρησιμοποιώντας ως επώνυμο το παρατσούκλι Ραμπαγάς.

       Ένα χρόνο μετά, το 1946, επιστρέφει στη Ραψάνη για να οργανώσει το 2^ο αντάρτικο στην περιοχή του κάτω Ολύμπου και στις 8 Αυγούστου 1946, κατά τη διάρκεια αποστολής, πέφτει σε ενέδρα και τραυματίζεται στη θέση Ανήλιο. Ξεφεύγει, κρύβεται τραυματισμένος σε μια συστάδα θάμνων στη θέση Ανάληψη, όπου και συλλαμβάνεται. Λέγεται, ότι τον είχε δει από μακριά ο μυλωνάς Κουτσιούκης και αναγκάστηκε να τον μαρτυρήσει, μετά από απειλές και ξύλο. Την ίδια μέρα και στην ίδια περιοχή συλλαμβάνουν και τον συναγωνιστή του Στέργιο Φαρμάκα. Βασανίζονται και οδηγούνται στις φυλακές της Λάρισας. Στις 26 Σεπτεμβρίου ο Γιαννακούλης Μπρουζιώτης και ο Στέργιος Φαρμάκας καταδικάζονται σε θάνατο από το έκτακτο στρατοδικείο της Λάρισας. Το συμβούλιο χάριτος του χαρίζει την ποινή, αλλά, παρ’ όλα αυτά, στις 30 Σεπτεμβρίου εκτελείται στο Μεζούρλο.

«Όταν οι δεσμώτες του έφτασαν μαζί με το θύμα τους στην πλατεία της Ιτιάς, μια συγχωριανή συντρόφισσα, η Μαρίκα Μήλια, επηρεασμένη προφανώς από την κακοποιημένη εικόνα που εμφάνιζε ο καπετάνιος, πλησίασε αυτόν και του πρόσφερε στις χούφτες της λίγο δροσερό νεράκι από τη βρυσούλα της Ιτιάς, θέλοντας με την παρέμβασή της αυτή να αμβλύνει τον πόνο του, αλλά παράλληλα να δείξει εμπράκτως τη συμπαράστασή της προς αυτόν, εισπράττοντας για το τόλμημά της αυτό τα γνώριμα μειδιάματα των συνοδών του. Από τη Ραψάνη, με δρακόντεια μέτρα, οι δεσμώτες του τον μετέφεραν οδικώς μέσω του κατσικόδρομου του Σελιού στους Γόννους, για να συνεχισθεί ο μαρτυρικός Γολγοθάς του μέχρι τη Λάρισα» Βασίλης Δούλος: «Κάτω Όλυμπος», (2010), σελ. 45-46. 

«Πιάνουν και τον ΕΠΟΝίτη Γιώργο Παπαθανασίου απ’ την Κρανιά, τον Γιάννη τον Ραμπαγά ή Μπρουζιώτη απ’ τη Ραψάνη. Ο Γιάννης ήταν διοικητής λόχου του Μηχανικού του Ε.Λ.Α.Σ. Τον τραυμάτισαν, κάπου κρύφτηκε. Κάποιος τον είδε, το είπε στον στρατό και τον πιάσανε. Τους πάνε στην Ανάληψη. Είναι ένα εξωκλήσι ανάμεσα Κρανιά και Ραψάνη. Τους έχουν δέσει σε κάτι μικρά δεντράκια. Τους έχουν δείρει, δεν τους δίνουν καθόλου νερό. Και να τους ψήνει ο ήλιος κατακαλόκαιρο. Τη νύχτα, όμως, πάει κρυφά ένας φαντάρος με δυο παγούρια γεμάτα νερό και τους δίνει να πιουν, κι αυτό τους έσωσε. Αφού τους κράτησαν λίγες μέρες εκεί, τους κατέβασαν στη Λάρισα. Τον Γιάννη Μπρουζιώτη τον κράτησαν φυλακή υπόδικο. Μετά τον πέρασαν στρατοδικείο, τον καταδίκασαν σε θάνατο και τον εκτέλεσαν στο Μεζούρλο. Έπρεπε να πληρώσει ο Γιάννης με τη ζωή του για τα γερμανικά τρένα που ανατίναζαν στα Τέμπη».                                                                                                         

      Νίτσα Τάσου: «Με τον ασύρματο της 123^ης Ταξιαρχίας του Δημοκρατικού 

      Στρατού στον Όλυμπο», (2010), σελ. 23-24.

≈

Η ημερομηνία αναγράφεται σύμφωνα με το ημερολόγιο του Γιώργου Μπρουζιώτη. Όμως, η 10^η Μαρτ. 1913 (με το παληό ημερολόγιο) έπεφτε ημέρα Κυριακή κι όχι Δευτέρα. Δευτέρα ήταν η 10^η Μαρτ. του 1914. Επίσης, η Ευγενία Μπουρνόβα στο βιβλίο της (σελ.124) αναφέρει ως έτος γέννησης του Γιαννακούλη το 1912 που είναι κι αυτό προφανώς λάθος.

 Η Ευγενία Μπουρνόβα στο βιβλίο της (σελ. 122), μεταφέροντας φυσικά πληροφορίες που είχε από  διηγήσεις του Δημητράκη, αναφέρει ότι ο Γιαννακούλης, εκτός από το τετρατάξιο δημοτικό, τελείωσε και το τριτάξιο σχολαρχείο. Αυτό όμως δεν προκύπτει από την εργασία του Νίκου Ζδάνη: «Το ελληνικό σχολείο της Ραψάνης» (Πρακτικά Α΄ ιστορικού συνεδρίου Ραψάνης, 24 Νοε. 1996).  

 Ο χρόνος ένταξης του Γιαννακούλη στο Κ.Κ.Ε. δεν επιβεβαιώνεται από άλλη πηγή.

 Στην περιοχή του Ανήλιου είχε ορισθεί παράνομη συνάντηση μεταξύ των Γιάννη Μπρουζιώτη, Στέργιου Φαρμάκα και Ζησού Ζώκα. Ο Ζησός ο Ζώκας γλύτωσε, γιατί δεν πήγε στο ραντεβού. 

 Δεν ήταν ο στρατός που τον συνέλαβε, αλλά η χωροφυλακή (Θεόφιλος Μπρουζιώτης).

 Το έτος εκτέλεσης (1949) στη σελ. 248 είναι λάθος.

 Η ημερομηνία εκτέλεσης (το πρώτο δεκαήμερο του Οχτώβρη 1947) είναι επίσης λάθος.

 Η πληροφορία του Ριζοσπάστη ότι ο Γιαννακούλης την πρωτοχρονιά του 1943 συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς, αλλά κατορθώνει να διαφύγει δεν ευσταθεί. Είναι επίσης λανθασμένη η ημερομηνία (20/9/1946) που καταδικάστηκε σε θάνατο. Ήδη, στο φύλλο της 27^ης  Σεπτ. 1946, ο «Ριζοσπάστης» είχε δημοσιεύσει ανταπόκριση της προηγούμενης μέρας, 26 Σεπτ.1946: «ΛΑΡΙΣΑ 26. – Το εδώ έκτακτο στρατοδικείο κατεδίκασε σε θάνατο τους δημοκρατικούς Ιω. Μπρουζιώτη και Αστ. Φαρμάκη με την κατηγορία ότι “κατήρτισαν ενόπλους συμμορίας”».   

 Οι πληροφορίες που μας δίνει η Ευγενία Μπουρνόβα στο βιβλίο της προκύπτουν από αφηγήσεις του Δημητράκη Μπρουζιώτη∙ πολλές όμως από αυτές είναι λανθασμένες, όπως το έτος γέννησης (1912) και το ότι πήγε τρία χρόνια σχολαρχείο.

 Η ημερομηνία σύλληψης (15 Αυγούστου) είναι λάθος.

Βιβλιογραφικές πηγές

• Αρσενίου Λάζαρος: «Η Θεσσαλία στην αντίσταση», εκδόσεις: p.a.press, Λάρισα 1977, (τόμος Β’, σελ.161)
• Αρσενίου Λάζαρος: «Γένεση του εμφυλίου και συνέπειες αυτού», Περιφερειακές Εκδόσεις ΕΛΛΑ, Λάρισα 2001, (σελ. 87, 248)
• Δούλος Χ. Βασίλης: «Κάτω Όλυμπος», Λάρισα 2010, (κείμενα: σελ. 44-46, 48, 85, 111, & φωτογραφίες: εξώφυλλο, σελ. 81, 154)
• «Ήρωες και Μάρτυρες (του αγώνα)», εκδόσεις Παναγ. Παπακωνστντίνου, Αθήνα, σελ. 187 (ανατύπωση από την ελληνική έκδοση που έγινε στις Λαϊκές Δημοκρατίες τον Αύγουστο του 1952)
• «Θεσσαλία, Ιστορία και Πολιτισμός», Περιφέρεια Θεσσαλίας, εκδόσεις ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, Θεσσαλονίκη 2009, (σελ. 256, 258, φωτογραφίες)
• «Μορφές αγωνιστών»: Δημοσίευμα της εφημερίδας «Ριζοσπάστης» στο φύλλο της 27/8/1978
• Μπουρνόβα Ευγενία: «Ιστορική δημογραφία και ιστορία της καθημερινότητας – Στη Ραψάνη από το 1900 έως το 1950», εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ, Αθήνα 1995, (σελ. 121-122, 124, 137-138)
• Μπρουζιώτης Γιώργος: «Τα ημερολόγια του Γιώργου Μπρουζιώτη», επιμέλεια Γιάννη Φασούλα, εκδόσεις Θράκα, Λάρισα 2016
• Τάσου Νίτσα: «Με τον ασύρματο της 123ης Ταξιαρχίας του Δημοκρατικού Στρατού στον Όλυμπο», εκδόσεις Σοκολή-Κουλεδάκη, Αθήνα 2010, (σελ. 23-24)
• Ψύρρας Θωμάς: «Ημερολόγιο 2008, Θεσσαλία», εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, Αθήνα 2007, (σελ. 236, φωτογραφία)
• Ψύρρας Θωμάς: «Ημερολόγιο 2009, Θεσσαλία», εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, Αθήνα 2008, (σελ. 238, φωτογραφία)
• Ψύρρας Θωμάς: «Θεσσαλία, ο τόπος και οι άνθρωποι», εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, Αθήνα 2008, (σελ. 172, 173, φωτογραφίες)