Καρδερίνα

Καρδερίνα
Κατάσταση διατήρησης
Ελαχίστης Ανησυχίας (IUCN 3.1)
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia) Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata) Ομοταξία: Πτηνά (Aves) Τάξη: Στρουθιόμορφα (Passeriformes) Οικογένεια: Σπιζίδες (Fringillidae) Γένος: Καρδουέλις (Carduelis) Είδος: C. carduelis
Διώνυμο
Carduelis carduelis Λινναίος, 1758

Η καρδερίνα είναι στρουθιόμορφο πτηνό, του γένους Carduelis και ανήκει στην οικογένεια των σπιζιδών. Είναι ωδικό πτηνό και ζει κατά σμήνη σε δάση και σε λιβάδια, όπως επίσης σε κήπους και σε αγρούς. Απαντάται σε ολόκληρη την Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και τη Δυτική Ασία. Είναι αποδημητικό πουλί και το φθινόπωρο μεταναστεύει σε τόπους με πιο γλυκό κλίμα. Τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με σπόρους αγκαθιών και με σκουλήκια. Αξιοσημείωτη είναι η αλληλεγγύη και η αγάπη που τρέφουν τα πουλιά αυτά μεταξύ τους.

Περιγραφή

Το μήκος του πτηνού φθάνει τα 19 εκατοστά και υπάρχει μεγάλη ποικιλία σε χρωματικούς συνδυασμούς. Κυρίαρχα χρώματα είναι το κίτρινο, το κόκκινο και το μαύρο. Το κεφάλι της έχει χρώμα κόκκινο και σε αυτό το χαρακτηριστικό οφείλεται η ονομασία "τουρκοπούλα" που της έδωσε ο λαός, επειδή το κόκκινο χρώμα στο κεφάλι της μοιάζει σαν το πτηνό να φορά φέσι.

Οι αρσενικές καρδερίνες έχουν πιο έντονα χρώματα πιο σκούρα τα μαύρα σημεία τους. Θα πρέπει ένας νέος εκτροφέας να προσέξει την φτερούγα του αρσενικού πτηνού να είναι όλη μαύρη ,η κόκκινη μάσκα στο κεφάλι να φτάνει μέχρι πίσω από τα μάτια της, τα μουστάκια ή τρίχες δηλαδή γύρω από το ράμφος της να είναι μαύρα και αυτά. Στο κεφάλι της το μαύρο τμήμα είναι ομοιόμορφο δίχως άσπρες τρίχες.

Στα μικρά πτηνά τα οποία δεν έχουν ντυθεί ακόμα μπορούμε και εκεί να τα ξεχωρίζουμε από την μαύρη φτερούγα και από το μαύρο μουστάκι. Όμως πολλές φορές μπορεί να γελαστούμε στα νεαρά πτηνά διότι υπάρχουν μερικές καρδερίνες που δεν μπορούμε να της ξεχωρίσουμε απόλυτα.

Οι θηλυκές καρδερίνες έχουν πιο ξεθωριασμένα χρώματα η κόκκινη μάσκα δεν καλύπτει το μάτι αλλά μέχρι την μέση του περίπου . Η φτερούγα της είναι καφέ, στο κεφάλι της στο μαύρο τμήμα έχει άσπρα φτερά, στο μουστάκι της έχει καφέ τρίχες και γενικότερα είναι μικρότερη σε μέγεθος από την αρσενική.

Οι μικρές θηλυκές καρδερίνες έχουν και αυτές καφέ φτερούγες και καφέ φτερά γύρω από το ράμφος τους.[1]

Αναπαραγωγή

Carduelis carduelis carduelis

Η καρδερίνα ζευγαρώνει την άνοιξη και κτίζει φωλιά σε κορυφές των δέντρων, Στο χώρο αυτό γεννά 4-5 αυγά χρώματος γαλαζοπράσινου με καστανά στίγματα και τα επωάζει επί 14 ημέρες περίπου, ενώ το αρσενικό επιμελείται τη διασκέδασή της με το κελάηδημά του. Γενικά, είναι πολύ στοργικό πουλί απέναντι στα μικρά του.

Φυλές - υποείδη

Οι καρδερίνες λόγω της ευρείας ποικιλίας χρωμάτων και ιδίως φωνών τράβηξαν την προσοχή εκατοντάδων εκτροφέων εκ των οποίων άλλοι ασχολήθηκαν με χρωματικές μεταλλάξεις ενώ ορισμένοι με βελτιώσεις των φωνών. Έτσι οι πιο γνώστες ράτσες καρδερινών οι οποίες υπαρχουν στην φύση είναι:

• Η αρχέγονη καρδερινα (Carduelis carduelis) ,στα Βαλκάνια ενα ιδιαίτερο υποείδος της είναι η γνώστη σε όλους μας ελληνική καρδερίνα η όποια εκτείνεται σε όλα τα Βαλκάνια γνωστη και ως carduelis carduelis balcanica

Ωστόσο υπάρχουν και αξιόλογες μεταλλάξεις καρδερινων οι οποίες δημιουργήθηκαν με την ελεγχόμενη και επιλεκτική διασταύρωση καρδερινων οι πιο διαδεδομένες είναι οι:

• Καρδερίνα Major (Carduelis carduelis Major) ή καρδερίνα Σιβηρίας η όποια ωστόσο υστερεί φωνητικά ,
• καρδερίνα Αχάτης ,
• καρδερίνα Ασπροκέφαλη καθώς και *ιζαμπελα.

Άλλες ονομασίες

Υπάρχουν διάφορα ονόματα για την καρδερίνα. Η επιστημονική της ονομασία είναι σπίζα η ακανθοφάγος ή ακανθυλίδα η γνήσια.

• Αστραγαλίνος ή Στραγαλιάνος ή Στραγαλίνι
• Γαρδέλι.
• Γραμματικούλα.
• Τουρκοπούλα: (ή Τουρκάκι στην Λακωνία) από το κόκκινο στο κεφάλι της, που μοιάζει με φέσι.
• Σγαρτήλι (Κυπριακή διάλεκτος)

Βιβλιογραφία

• Συλλογικό έργο, Εγκυκλοπαίδεια 2002, τ. 9. σελ. 32, εκδ. 1983.
• African Bird Club list (Passerines). https://web.archive.org/web/20110709185238/http://www.africanbirdclub.org/resources/passerines_2006.doc
• Alcover, J. A.; Florit, F. 1987. Una nueva especie de Carduelis (Fringillidae) de La Palma. Vieraea 17 : 75-86
• Arnaiz-Villena, A.; Álvarez-Tejado, M.; Ruiz-del-Valle, V.; García-de-la-Torre, C.; Varela, P.; Recio, M. J.; Ferre. S. & Martínez-Laso, J. (1998): Phylogeny and rapid Northern and Southern Hemisphere speciation of goldfinches during the Miocene and Pliocene Epochs. Cellular and Molecular Life Sciences 54(9): 1031–1041. doi:10.1007/s000180050230 PDF fulltext. Erratum, Cellular and Molecular Life Sciences 55(1): 148. doi:10.1007/s000180050280 PDF fulltext
• Arnaiz-Villena, A., Ruiz-del-Valle, V., Moscoso, J., Serrano-Vela, J., & Zamora, J. 2007. mtDNA phylogeny of North American Carduelis pinus group. Ardeola, 54(1): p. 1-14.
• Fry, H.; Keith, S.; Urban, E. & Woodcock, M. 2004. The Birds of Africa, Volume 7. Christopher Helm
• Grimmett, R.; Inskipp,C. & Inskipp, T. 1999. Birds of the Indian Subcontinent . Princeton University Press
• Martins, R.P. 1987. The Golden-winged Grosbeak in North Yemen. Sandgrouse 9: 106-110
• Ryan, P.G.; Wright, D.; Oatley, G.; Wakeling, J.; Cohen, C.; Nowell, T.L.; Bowie, R.C.K.; Ward, V. & Crowe, T.M. 2004. Systematics of Serinus canaries and the status of Cape and Yellow-crowned Canaries inferred from mtDNA and morphology. Ostrich 75:288-294.
• Zamora, Jorge; Lowy, Ernesto; Ruiz-del-Valle, Valentin; Moscoso, Juan; Serrano-Vela, Juan Ignacio; Rivero-de-Aguilar, Juan & Arnaiz-Villena, Antonio (2006): Rhodopechys obsoleta (desert finch): a pale ancestor of greenfinches (Carduelis spp.) according to molecular phylogeny. Journal of Ornithology 147(3): 448–456. (HTML abstract). Erratum, Journal of Ornithology 147(3): 511–512
• Van der Meij, M.A.A.; de Bakker, M.A.G. & Bout, R.G. A phylogeny of finches and their relatives based on nuclear and mitochondrial DNA.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Βίντεο με καρδερίνες στην Internet Bird Collection
• Καρδερίνα Carduelis Carduelis
• [2]