Γέφυρα Σαγγαρίου

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 40°44′24″N 30°22′12″E / 40.74000°N 30.37000°E / 40.74000; 30.37000


Γέφυρα Σαγγαρίου
Χάρτης
Είδοςτοξωτή γέφυρα με επίπεδη επιφάνεια, πέτρινη γέφυρα και Ρωμαϊκή γέφυρα
Γεωγραφικές συντεταγμένες40°44′14″N 30°22′22″E
Διοικητική υπαγωγήΕπαρχία Σαγγάριου και Serdivan
ΧώραΤουρκία
Μήκος429 μέτρα
Ύψος10 μέτρα
Υλικάασβεστόλιθος
Προστασίαενδεικτικός κατάλογος Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς (από 2018)
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Η γέφυρα του Σαγγαρίου ή η γέφυρα του Ιουστινιανού (τουρκικά : Justinianos Köprüsü ή Beşköprü) είναι μια ύστερη ρωμαϊκή γέφυρα πάνω από τον ποταμό Σαγγάριο (λατινικά: Sangarius‎‎, Ελληνικά Σαγγάριος) στην Ανατολία, στη σύγχρονη Τουρκία. Χτίστηκε από τον Ανατολικό Ρωμαϊκό Αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α (527-565 Μ.Χ.) για τη βελτίωση των επικοινωνιών μεταξύ της πρωτεύουσας Κωνσταντινούπολης και των ανατολικών επαρχιών της αυτοκρατορίας του. Με αξιοσημείωτο μήκος 430 μ., η γέφυρα αναφέρθηκε από αρκετούς σύγχρονους συγγραφείς και έχει συσχετιστεί με ένα υποτιθέμενο έργο, που πρότεινε για πρώτη φορά ο Πλίνιος ο Νεότερος στον Αυτοκράτορα Τραϊανό, [1] για την κατασκευή ενός πλεύσιμου καναλιού, που θα παρέκαμπτε τον Βόσπορο. [2]

Τοποθεσία και ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η γέφυρα του Σαγγαρίου βρίσκεται στη βορειοδυτική Ανατολία, στην αρχαία περιοχή της Βιθυνίας, περίπου. 5 χλμ. νοτιοδυτικά της πόλης Ανταπαζαρί. [3] Σήμερα, η γέφυρα εκτείνεται στο μικρό ρέμα Τσαρκ Ντερεσί (που ονομαζόταν Μέλας στην αρχαιότητα), που ρέει από την κοντινή λίμνη Βοάνη ή Σαπάντζα.[4] Η σύγχρονη πορεία του πολύ ευρύτερου Σαγγαρίου βρίσκεται 3 χιλιόμετρα προς την Ανατολή.

Στην αρχαιότητα και μέχρι τον Μεσαίωνα, η γέφυρα εξυπηρετούσε έναν σημαντικό σκοπό: ήταν το σημείο διέλευσης του στρατηγικά σημαντικού στρατιωτικού δρόμου από τον Βόσπορο προς τις ανατολικές επαρχίες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, οι οποίες απειλήθηκαν από την Αυτοκρατορία των Σασσανιδών. [5] Πριν κατασκευαστεί η πέτρινη γέφυρα, υπήρχε μια ξύλινη πλωτή γέφυρα, η οποία, σύμφωνα με τον Προκόπιο, συχνά παρασύρονταν, όταν πλημμύριζε ο ποταμός, κοστίζοντας τη ζωή πολλών ανδρών. [6]

Η ημερομηνία κατασκευής της πέτρινης γέφυρας μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια από τις σύγχρονες πηγές: δύο εγκωμιαστικά ποιήματα του Παύλου του Σιλεντιάριου και του Αγαθία του Σχολαστικού, που χρονολογούνται στο έτος 562, γιορτάζουν την ολοκλήρωσή της και ο χρονογράφος Θεοφάνης καταγράφει ότι το έργο ξεκίνησε στο Anno Mundi 6052, που αντιστοιχεί στο 559–560. [7] Αντίθετα, δεδομένου ότι ο Προκόπιος δηλώνει ότι η γέφυρα ήταν ακόμη υπό κατασκευή όταν έγραψε το έργο του για τα οικοδομικά έργα του Ιουστινιανού (De Aedificiis), αυτό θα σήμαινε ότι γράφτηκε στα χρόνια 560-561 και γιορτάστηκε το 562, πέντε έως έξι χρόνια αργότερα από ό,τι νωρίτερα πιστευόταν. [8] Ωστόσο, δεδομένου ότι η χρονολόγηση του Θεοφάνη είναι κάπως ανακριβής, μάλλον η κατασκευή της γέφυρας είχε αρχικά αρχίσει περίπου το 554. [9]

Κατασκευή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η γέφυρα είναι κατασκευασμένη από κυβόλιθους από ασβεστόλιθο και, συμπεριλαμβανομένων των αντερεισμάτων σε κάθε άκρο, ανέρχεται σε 429 μέτρα σε μήκος, με πλάτος 9,85 μέτρα και ύψος έως 10 μέτρα. [10] Η γέφυρα στηρίζεται σε επτά κύριες καμάρες. Το κεντρικό εύρος των πέντε καμαρών κυμαίνεται από 23 έως 24,5 μέτρα, με τα βάθρα μεταξύ τους περίπου  6 μέτρα πάχος. Συμπληρώνονται και στις δύο πλευρές από ένα μικρότερο τόξο με έκταση περίπου 20 μέτρα. [3] Το ρέμα Τσαρκ Ντερεσί ρέει σήμερα από μια από τις δυτικές καμάρες. Επιπλέον, υπάρχουν επιπλέον πέντε καμάρες (δύο στα δυτικά και τρεις στα ανατολικά άκρα) μεταξύ 3 και 9 μέτρων στις όχθες της κοίτης του ποταμού, που χρησίμευε ως υπερχειλιστής σε περίπτωση, που ο ποταμός υπερχείλιζε. [11] Το ανατολικό τμήμα της γέφυρας έχει καταστραφεί εν μέρει από την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής κατά μήκος της πορείας του ποταμού. Τα επτά κύρια βάθρα ήταν προφανώς διακοσμημένα με μικρούς χριστιανικούς σταυρούς, οι οποίοι, με εξαίρεση δύο, φαίνεται να έχουν καταστραφεί. [12]

Αναλυτικά, το πλάτος των κύριων αρχιτεκτονικών στοιχείων (τα ανοίγματα με έντονα γράμματα, τα βάθρα σε παρένθεση) είναι, σε μέτρα: [12]

3 (NA) 7 (9.5) 19.5 (6) 23 (6) 24.5 (6) 24.5 (6) 24 (6) 24.5 (6) 20 (9.5) 9 (NA) 6 (NA) 3
Σκίτσο των επιζώντων τμημάτων της γέφυρας, συμπεριλαμβανομένου του τώρα εξαφανισμένου θριαμβικού τόξου στο δυτικό άκρο, και της αψίδας στο ανατολικό άκρο (1838)

Τα βάθρα είναι διαμορφωμένα έτσι ώστε να λειτουργούν έτσι ώστε να ανακόπτουν την ορμή του νερού, στρογγυλεμένα στην κατεύθυνση αντίθετα στο ρεύμα και στραμμένα στη φορά του ρεύματος. Η μόνη εξαίρεση είναι το ευρύτερο βάθρο στη δυτική ακτή, η οποία έχει σχήμα σφήνας και στις δύο πλευρές. Αυτό το χαρακτηριστικό της γέφυρας του Σαγγαρίου το ξεχωρίζει από τις πιο γνωστές ρωμαϊκές γέφυρες, οι οποίες συνήθως διαθέτουν αιχμηρά νερά αντίθετα στο ρεύμα, και - εάν υπάρχουν - επίσης στα κατάντη. [12]

Στη δυτική είσοδο βρισκόταν μια θριαμβευτική αψίδα, ενώ στην ανατολική πλευρά υπάρχουν τα ερείπια μιας αψίδας, της οποίας η λειτουργία είναι ασαφής, αλλά πιθανώς χρησίμευε ως θρησκευτικό ιερό. [3] Η αψίδα διαθέτει ανατολικό προσανατολισμένο ημιθόλιο και είναι 11 μέτρα ύψος και 9 μέτρα πλάτος. [13] Τα ερείπια της αψίδας, που τώρα εξαφανίστηκαν, απεικονίζονται στα σκίτσα, που έκανε το 1838 ο Λεόν ντε Λαμπόρντ.[14] Απεικονίζουν μια τοξωτή πόρτα, κατασκευασμένη από πέτρινη τοιχοποιία, που βρίσκεται αμέσως στην είσοδο της γέφυρας. [15] Το επόμενο σκίτσο παρέχει μερικές μετρημένες διαστάσεις: η πόρτα ήταν 10,37 μέτρα ύψος και 6,19 μέτρα πλάτος, ενώ οι κολώνες και στις δύο πλευρές ήταν 4,35 μέτρα πάχος. [16]

Η γέφυρα διακοσμήθηκε επίσης με μία επιγραφή, που φέρει ένα επίγραμμα στα ελληνικά από τον Αγαθία. Η επιγραφή δεν έχει επιζήσει, αλλά το περιεχόμενό της έχει διατηρηθεί στα γραπτά του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ζ' του Πορφυρογέννητου:

«Καὶ σὺ μεθ' Ἑσπερίην ὑψαύχενα καὶ μετὰ Μήδων ἔθνεα καὶ πᾶσαν βαρβαρικὴν ἀγέλην, Σαγγάριε, κρατερῇσι ῥοὰς ἁψῖσι πεδηθεὶς οὕτως ἐδουλώθης κοιρανικῇ παλάμῃ· ὁ πρὶν γὰρ σκαφέεσσιν ἀνέμβατος, ὁ πρὶν ἀτειρὴς κεῖσαι λαϊνέῃ σφιγκτὸς ἀλυκτοπέδῃ.»

Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

 

  1. ↑ Pliny 10.41-42, 61-62
  2. ↑ Moore 1950
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Whitby 1985
  4. ↑ «Άποψη της γέφυρας του Ιουστινιανού ή του Σαγγαρίου στον Σαγγάριο ποταμό,κοντά στη λίμνη Σαμπάντζα (Βοάνη), στα περίχωρα της πόλης Ανταπαζαρί, από τον δρόμο από τη Νικομήδεια προς τη Νίκαια. Η σημερινή κοίτη του Σαγγαρίου βρίσκεται ανατολικότερα της γέφυρας, η οποία καλύπτει μόνο τον μικρότερο παραπόταμο Σαρκ Ντερεζί (αρχ. Μέλας). Σε πρώτο επίπεδο, η θριαμβική αψίδα στο δυτικό άκρο της γέφυρας, μνημείο που δεν σώζεται πλέον. - LABORDE, Léon Emmanuel - ME TO BΛΕΜΜΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ - Τόποι - Μνημεία - Άνθρωποι - Νοτιοανατολική Ευρώπη - Ανατολική Μεσόγειος - Ελλάδα - Μικρά Ασία - Νότιος Ιταλία, 15ος - 20ός αιώνας». el.travelogues.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021. 
  5. ↑ Whitby 1985
  6. ↑ Procopius, De Aedificiis, 5.3.8-11
  7. ↑ Whitby 1985
  8. ↑ Whitby 1985
  9. ↑ PLRE, Vol. III, pp. 1064-1065
  10. ↑ Whitby 1985
  11. ↑ Whitby 1985
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Whitby 1985
  13. ↑ Whitby 1985
  14. ↑ «Όψη, τομές, λεπτομέρειες και κάτοψη της γέφυρας του Ιουστινιανού ή του Σαγγαρίου στον Σαγγάριο ποταμό,κοντά στη λίμνη Σαμπάντζα (Βοάνη), στα περίχωρα της πόλης Ανταπαζαρί. Η σημερινή κοίτη του Σαγγαρίου βρίσκεται ανατολικότερα της γέφυρας, η οποία καλύπτει μόνο τον μικρότερο παραπόταμο Σαρκ Ντερεζί (αρχ. Μέλας). Στα σχέδια διακρίνεται και η θριαμβική αψίδα στο δυτικό άκρο της γέφυρας, μνημείο που δεν σώζεται πλέον. - LABORDE, Léon Emmanuel - ME TO BΛΕΜΜΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ - Τόποι - Μνημεία - Άνθρωποι - Νοτιοανατολική Ευρώπη - Ανατολική Μεσόγειος - Ελλάδα - Μικρά Ασία - Νότιος Ιταλία, 15ος - 20ός αιώνας». el.travelogues.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021. 
  15. ↑ Laborde (1838), Table XIV, Nr. 30
  16. ↑ Laborde (1838), Table XIV, Nr. 31

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Froriep, Siegfried (1986), «Ein Wasserweg in Bithynien. Bemühungen der Römer, Byzantiner und Osmanen», Antike Welt, 2nd Special Edition: 39–50 
  • de Laborde, Léon (1838), Voyage de l’Asie Mineure, Paris, σελ. 32–34 & Table XIV, Nrs. 30–31 
  • Moore, Frank Gardner (1950), «Three Canal Projects, Roman and Byzantine», American Journal of Archaeology (Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αμερικής) 54 (2): 97–111, doi:10.2307/500198 
  • Whitby, Michael (1985), «Justinian's Bridge over the Sangarius and the Date of Procopius' de Aedificiis», The Journal of Hellenic Studies (Εταιρεία για την Προαγωγή των Ελληνικών Σπουδών) 105: 129–148, doi:10.2307/631526 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γέφυρα_Σαγγαρίου&oldid=9791041"