Βουνάσα

Βουνάσα
H κορυφή Πρίονος της Βουνάσας. (1616μ.)
Χώρες	Ελλάδα
wikidata ()

Η Βουνάσα (ή Μπουνάσια) είναι βουνό των Καμβουνίων και υψώνεται έναντι της κωμόπολης της Δεσκάτης στο νομό Γρεβενών. Στους βόρειους πρόποδες της, διασχίζεται από τον ποταμό Αλιάκμονα δημιουργώντας το φαράγγι της Ζάβορδας κοντά στο χωριό Ελάτη. Η κορυφή Πρίονος είναι η ψηλότερη κορυφή της Βουνάσας και των Καμβουνίων με υψόμετρο 1616 μέτρα. Η ετυμολογία του ονόματος Βουνάσα αποδίδεται ως η βασίλισσα των βουνών.

Μορφολογία - Γεωλογία

Η γεωλογική ιστορία της Βουνάσας ξεκινάει περίπου 350 εκατομμύρια χρονιά πριν, κατά την Λιθανθρακοφόρο περίοδο, όταν τα πρώιμα πετρώματα που συγκροτούν το βουνό σήμερα, σχηματίζονται από τον μανδύα της γης. Αργότερα κατά την διάλυση της Παγγαίας ηπείρου, η Βουνάσα υπήρξε το σημείο γέννησης του Ωκεανού της Τηθύος καθώς αφότου αποσχίστηκε η Ευρώπη από την Αφρική λάβες από το εσωτερικό της γης γέμισαν τα κενά των ρηγμάτων που δημιουργήθηκαν από την διάσπαση της υπερηπείρου. Στο αποκαλούμενο Ουράνιο Τόξο Πετρωμάτων της περιοχής Σκάλας λίγο έξω από το χωριό Παρασκευή στα δυτικά του βουνού, μπορεί να παρατηρηθούν ακόμη και σήμερα πετρώματα από την ηφαιστειακή τέφρα από την διάσπαση της Παγγαίας καθώς και την πετρωμένη λάσπη από τον πυθμένα της Τηθύος. Το βουνό υψώθηκε πριν από 10 εκατομμύρια χρόνια πριν, κατά το Μειόκαινο. Μέχρι και πριν από 4 εκατομμύρια χρόνια η Βουνάσα είχε την μορφή νησιού καθώς περιβάλλονταν από υπολείμματα ρηχής θάλασσας. Αφού τελικά τα υπολείμματα αυτά εξατμίζονται, το βουνό αρχίζει να παίρνει την σημερινή μορφή του. Κατά την λεγόμενη Εποχή των παγετώνων του Πλειστοκαίνου (70.000 χιλ.- 10.000 χιλ. χρόνια πριν) η Βουνάσα καταβάλλεται από παγετώνα. Οι ''χαρακιές'' που είναι ορατές σήμερα στο βουνό είναι αποτέλεσμα των κινήσεων αυτού του παγετώνα και πλέον έχουν αντικατασταθεί από ρεματιές. Αυτά καθιστούν την Βουνάσα ένα ενδιαφέρον γεωλογικό παρατηρητήριο και πόλος έλξης γεωτουρισμού και επιστημονικού τουρισμού.

Χλωρίδα - Πανίδα

Το αλπικό λιβάδι στο οροπέδιο Τσιόλικα της Βουνάσας.

Η Βουνάσα ξεχωρίζει στο νομό Γρεβενών από τα μεσογειακά είδη φυτών, όπως πουρνάρι, αγριοτσικουδιά, τσάι του βουνού, ρίγανη, βάλσαμο, ασφάκια, κρόκος κ.α. Είναι διαπιστωμένο ότι η καλλιέργεια του κρόκου στην περιοχή της Παλιουριάς και της Δεσκάτης είχε παράδοση από τις αρχές του 19ου αιώνα. Ονομαστό προϊόν είναι το τσάι του βουνού, (το ήμερο όπως λέγεται) κίτρινου χρώματος και το φλαμούρι σε μικρότερες ποσότητες.

Η νότια πλευρά της καλύπτεται από Πεύκη και Πουρνάρια ενώ η βόρεια από μεγάλα δάση Ελάτης. Το οροπέδιο Τσιόλικα αποτελείται από ένα μικρό σε έκταση αλπικό λιβάδι εντάσσοντας το στην υποαλπική ζώνη βλάστησης όπου περιλαμβάνει πληθώρα αγριολούλουδων και χαμηλών φυτών. Το οροπέδιο Τσιόλικα είναι από τις χαμηλότερες υψομετρικά αλπικές περιοχές της Ελλάδας και του κόσμου.

Κιτρινομπομπίνα (Bombina variegata) σε νερόλακκο στο ελατόδασος της Βουνάσας.

Η άγρια πανίδα της Βουνάσας διαθέτει τα περισσότερα από τα κοινά ορεινά είδη θηλαστικών της Ελλάδας, ανάμεσα τους οι μεγάλοι θηρευτές όπως ο Γκρίζος Λύκος και η Καφέ Αρκούδα, οπληφόρα φυτοφάγα και παμφάγα όπως το Ζαρκάδι και το Αγριογούρουνο, μικρά θηλαστικά όπως η Νυφίτσα, ο Ασβός, το Κουνάβι, η Αλεπού, ο Σκίουρος, ο Σκαντζόχοιρος, η Αγριόγατα, ο Λαγός κ.α. Η Ερπετοπανίδα της είναι πλούσια με αρκετά είδη αμφιβίων: Σαλαμάνδρες της φωτιάς, Τρίτωνες, Κιτρινομπομπίνες, Φρύνους, Γραικοβάτραχους, Βαλκανοβάτραχους και Δενδροβάτραχους, και ερπετών: Στεφανοφόρους, Έφιους, Λαφιάτες, Νερόφιδα, Σαΐτες, Οχιές, Τρανόσαυρες, Γουστέρες του Ταύρου, Κονάκια, Πρασινόσαυρες, Τυφλίτες, Σπιτόφιδα, Αιγαιόσαυρες, Σαπίτες, Έρυξ, Μεσογειακές Χελώνες και Νεροχελώνες. Η Ορνιθοπανίδα είναι εξίσου πλούσια από αρπακτικά πουλιά και ωδικά πτηνά: Xρυσαετό, Γερακίνα, Φιδαετό, Σπουργίτι, Κότσυφας, Κίσσα, Τρυγόνι, Φάσα, Κόρακας, Καρακάξα, Κοκκινολαίμης, Χελιδόνι, Κούκος, Κουκουβάγια, Μπούφος, Τσιτσίλιαντρος, Τσίχλα, Σιταρήθρα και Μελισσοφάγος. Τέλος υπάρχουν και πολλά αραχνίδια, αρθρόποδα και έντομα με πιο σημαντικά: την καραβίδα γλυκού νερού, την αράχνη πασχαλίτσα, γαλεώδη, αρκετά είδη σκορπιών και σκαθαριών όπως ο κίτρινος σκορπιός και το σκαθάρι κλόουν, υδρόβια έντομα όπως οι νωνονήκτες, οι λιβελούλες, οι αράχνες του νερού, οι δυτίσκοι και οι σκορπιοί του νερού, και η πολύ κοινή οικογένεια σκαθαριών οι σκαραβαίοι.

Κλίμα

Μελανόστρωμα και ομίχλη στα μέσα του καλοκαιριού στην Βουνάσα.

Το κλίμα της Βουνάσας είναι αρκετά ιδιαίτερο λόγω του υψομέτρου της και της υποαλπικής της ζώνης. Κατά τους χειμερινούς μήνες αρκετό χιόνι και παγετός καταβάλουν το βουνό και τις πλαγιές του. Μέχρι περίπου τον Μάρτιο ακόμη και οι τελευταίες χιονούρες έχουν λιώσει. Το καλοκαίρι είναι δροσερό με αρκετούς ανέμους. Υπάρχουν αρκετές βροχές και πολλές φορές καταιγίδες ακόμη και στα μέσα του καλοκαιριού. Το κλίμα μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένας συνδυασμός αλπικού και μεσογειακού κλίματος με επικρατέστερο το μεσογειακό.

Δραστηριότητες

Στο βουνό κάθε εποχή του χρόνου μπορούν να πραγματοποιηθούν διάφορες δραστηριότητες. Στο αλπικό λιβάδι υπάρχει ένα μικρό χιονοδρομικό κέντρο όπου μπορούν να πραγματοποιηθούν σπορ όπως σκι και snowboard. Το καταφύγιο της Δεσκάτης στην Βουνάσα είναι ανοιχτό όλο το χρόνο και μπορεί να φιλοξενήσει έως και 50 επισκέπτες - ορειβάτες. Ορειβασία και πεζοπορία πραγματοποιείται την άνοιξη και το καλοκαίρι στα ορειβατικά μονοπάτια του βουνού μέσα στο ελατόδασος και στις κορυφές του. Επίσης δραστηριότητες όπως η φωτογράφιση φύσης και άγριας ζωής είναι εφικτές. Τέλος κάθε χρόνο λαμβάνει χώρα στην Βουνάσα το Πανελλήνιο Κύπελλο Αλεξίπτωτου Πλαγιάς όπου δεκάδες αλεξιπτωτιστές πετούν από τις πλαγιές της με αφετηρία την Δεσκάτη.