Βοντζίσουαφ Σλόνσκι
Συντεταγμένες: 50°0′N 18°27′E / 50.000°N 18.450°E
| Βοντζίσουαφ Σλόνσκι | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
  Βοντζίσουαφ Σλόνσκι | |||
 | |||
| Χώρα | Πολωνία | ||
| Διοικητική υπαγωγή | Πόβιατ Βοντζίσουαφ | ||
| Ίδρυση | 1257 | ||
| Έκταση | 49,62 km² | ||
| Πληθυσμός | 45.949 (31 Μαρτίου 2021)[1] | ||
| Ζώνη ώρας | UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα) | ||
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | ||
 Σχετικά πολυμέσα | |||
Το Βοντζίσουαφ Σλόνσκι (πολωνικά: Wodzisław Śląski, γερμανικά: Loslau, τσεχικά: Vladislav, λατινικά: Vladislavia, γίντις: וואידסלוב, σιλεσικά: Władźisłůw) είναι πόλη και έδρα του Πόβιατ Βοντζίσουαφ, στο Βοεβοδάτο Σιλεσίας στη νότια Πολωνία. Ο πληθυσμός του είναι 47.073 κατοίκοι (2021).[2]
Προηγουμένως ανήκε στο Βοεβοδάτο Κατοβίτσε (1975–1998). Βρίσκεται κοντά στα σύνορα με την Τσεχία, περίπου 350 χιλιόμετρα νότια της Βαρσοβίας και περίπου 150 χιλιόμετρα δυτικά της Κρακοβίας, στα νότια προάστια της μητροπολιτικής περιοχής που είναι γνωστή ως Λεκανοπέδιο Άνθρακα της Άνω Σιλεσίας.
Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τοποθεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Βοντζίσουαφ Σλόνσκι είναι μία αστική γκμίνα στο νοτιοανατολικό τμήμα της Άνω Σιλεσίας, τώρα στο Βοεβοδάτο Σιλεσίας στη νότια Πολωνία, στο νότιο τμήμα του Λεκανοπεδίου Άνθρακα της Άνω Σιλεσίας. Συνορεύει με τις πόλεις Πσουφ, Ράντλιν και τα χωριά Μαρκλοβίτσε, Μσάνα, Γκόντουφ, Γκοζίτσε και Λουμπόμια. Βρίσκεται μεταξύ των ποταμών Βιστούλα και Όντερ, κοντά στα τσεχικά σύνορα στο πρώτο πλάνο της Πύλης της Μοραβίας. Πολλοί ποταμοί διασχίζουν την πόλη, με τους δύο κυριότερους να είναι οι ποταμοί Λεσνίτσα και Ζαβάντκα. Εντός 500 χλμ. περιφερειακά του Βοντζίσουαφ Σλόνσκι είναι οι πρωτεύουσες έξι χωρών: Βερολίνο, Βιέννη, Πράγα, Μπρατισλάβα, Βουδαπέστη και Βαρσοβία.
Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κλίμα της περιοχής είναι ηπειρωτικό υγρό. Η μέση θερμοκρασία είναι 8 °C (46 °F) (μέσος όρος −1,7 °C (28,9 °F) τον Ιανουάριο και έως το μέσο όρο 17,7 °C (63,9 °F) τον Ιούλιο). Η μέση ετήσια βροχόπτωση είναι 786 mm και ο πιο βροχερός μήνας είναι ο Ιούλιος. Οι χαρακτηριστικοί ασθενείς και μέτριοι άνεμοι της περιοχής πνέουν περίπου 4 μ/δ από τα νοτιοδυτικά (Μοραβική Πύλη).
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όντας μια συνοριακή πόλη, το Βοντζίσουαφ Σλόνσκι είναι ένα κέντρο του Πόβιατ Βοντζίσουαφ, που σχηματίστηκε κατά τη διάρκεια μιας ιστορικής διαδικασίας που διαρκεί πολλούς αιώνες. Τα παλαιότερα ευρήματα σε πλούσιες ανασκαφές που χρονολογούνται στη Λίθινη Εποχή δίνουν στοιχεία για τους αρχαίους κατοίκους της.
Μεσαίωνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το όνομα της πόλης προέρχεται από τον Δούκα του Οίκου των Πιαστ-Σλεσίας, Βλάντισλαφ του Οπόλε. Εντόπισε την πόλη και ίδρυσε το Μοναστήρι του Βοντζίσουαφ περίπου το 1257.
Η προέλευση της πόλης εντοπίζεται στον 10ο και τον 11ο αιώνα, όταν υπήρχαν τρεις σλαβικοί οικισμοί στη σημερινή επικράτεια του Βοντζίσουαφ, οι οποίοι τελικά συγχωνεύτηκαν για να σχηματίσουν μια πόλη. Κατά τη διάρκεια της μεσαιωνικής μετανάστευσης των Φλαμανδών και Γερμανών εποίκων (Όστζιντλουνγκ), στο Βοντζίσουαφ, όπως και σε πολλούς άλλους πολωνικούς οικισμούς, παραχωρήθηκε καθεστώς πόλης σύμφωνα με τα λεγόμενα Δικαιώματα του Μαγδεβούργου κάποια στιγμή πριν από το 1257 (η ακριβής ημερομηνία παραμένει άγνωστη).[3] Αυτό, ωστόσο, δεν πρέπει να συγχέεται με την αλλαγή της εθνικής υπαγωγής. Το Βοντζίσουαφ συνέχισε να είναι μέρος του Βασιλείου της Πολωνίας, έως ότου η Σιλεσία στο σύνολό της έγινε φέουδο του Βασιλείου της Βοημίας το 1327. Εκείνη την εποχή της Δούκισσας Κωνσταντίας, η πόλη αναπτύχθηκε γρήγορα. Το Βοντζίσουαφ ήταν μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες και πλουσιότερες πόλεις της Άνω Σιλεσίας. Τον 14ο και τον 15ο αιώνα η πόλη συνέχισε να αναπτύσσεται και να εξελιχθεί σε περιφερειακό εμπορικό κέντρο. Τον 15ο αιώνα, οι Χουσίτες κατέστρεψαν την πόλη.[4] Από το 1526, η Βοημία, συμπεριλαμβανομένου του φέουδου της Σιλεσίας, μέρος του οποίου ήταν το Βοντζίσουαφ, περιήλθε στην εξουσία του στέμματος των Αψβούργων.
Πρώιμη Σύγχρονη Εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τον 16ο και 17ο αιώνα και κατά τη διάρκεια του Τριακονταετούς Πολέμου, το Βοντζίσουαφ ήταν μέρος της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων. Μετά το τέλος του Τριακονταετούς Πολέμου το Βοντζίσουαφ καταστράφηκε και δεν επέστρεψε ποτέ ξανά σε κατάσταση όπως στην «χρυσή ποχή» του Μεσαίωνα. Στην αρχή του Πολέμου της Αυστριακής Διαδοχής μεταξύ του Βασιλιά Φρειδερίκου Β΄ της Πρωσίας (του Μέγα) και της αυτοκράτειρας των Αψβούργων Μαρία Θηρεσία της Αυστρίας, το μεγαλύτερο μέρος της Σιλεσίας, συμπεριλαμβανομένου του Βοντζίσουαφ, προσαρτήθηκε από το Βασίλειο της Πρωσίας το 1740, το οποίο η Αυστρία αναγνώρισε τελικά το 1763. Το 1815 η πόλη έγινε μέρος της Πρωσικής Επαρχίας της Σιλεσίας και βρισκόταν στην περιοχή Ρίμπνικ. Η εξόρυξη άνθρακα απέκτησε σημασία για την οικονομία του Βοντζίσουαφ ήδη από τον 19ο αιώνα.
20ος αιώνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1918, η πολωνική πολιτεία αποκαταστάθηκε. Μέσα σε μια ατμόσφαιρα εθνοτικών αναταραχών, οργανώθηκε δημοψήφισμα για να καθοριστεί η μελλοντική εθνική ένταξη της Άνω Σιλεσίας. Αν και η συνολική πλειοψηφία είχε επιλέξει τη Γερμανία, η περιοχή χωρίστηκε σε μια προσπάθεια να ικανοποιήσει και τα δύο μέρη. Παρόλο που και τα δύο μέρη θεώρησαν ανεπαρκή την περιοχή που τους είχε εκχωρηθεί, η διαίρεση ήταν δικαιολογημένη στο βαθμό που στο γερμανικό και το πολωνικό τμήμα η πλειοψηφία είχε ψηφίσει υπέρ του αντίστοιχου έθνους.
Οι μικρότεροι αριθμοί υπέρ των Γερμανών ψήφων καταγράφηκαν στις περιφέρειες Ρίμπνικ και Πστσίνα (Πλες). Στην πόλη Βοντζίσουαφ (Λόσλαου), από 2.333 ψήφους, οι 1.669 (72%) ήταν υπέρ της Γερμανίας και οι 662 (28%) ήταν υπέρ της Πολωνίας.[5] Ωστόσο, η Περιφέρεια Ρίμπνικ στο σύνολό της ψήφισε υπέρ της Πολωνίας με πλειοψηφία 65%. Η πόλη και το μεγαλύτερο τμήμα της συνοικίας ήταν συνδεδεμένα με το έδαφος της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας. Το Βοντζίσουαφ έγινε έτσι μέρος ενός πολωνικού κράτους για πρώτη φορά από το 1335 όταν η Πολωνία είχε παραχωρήσει τη Σιλεσία στη Βοημία με τη Συνθήκη του Τρέντσιν. Το δημοψήφισμα της Άνω Σιλεσίας και η τελική διαίρεση της Άνω Σιλεσίας συνοδεύτηκαν από τρεις σιλεσικές εξεγέρσεις Πολωνών μαχητών. Εντός της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας του Μεσοπολέμου, το Βοντζίσουαφ ήταν μέρος της Βοεβοδάτου Σιλεσίας (1920-1939), το οποίο απολάμβανε μεγάλης εμβέλειας πολιτική και οικονομική αυτονομία.
Με το ξέσπασμα του Β΄΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1939, η συνοριακή πόλη Βοντζίσουαφ επέστρεψε υπό την κυριαρχία της Γερμανίας, όντας στο τμήμα της Πολωνίας που ενσωματώθηκε άμεσα στο γερμανικό κράτος. Ο πληθυσμός κατηγοριοποιήθηκε εθνοτικά και είτε «επανγερμανοποιήθηκε» ή αποκλείστηκε και εν μέρει απελάθηκε στο Γενικό Κυβερνείο ως Πολωνοί.
Στις 22 Ιανουαρίου 1945, μια πορεία θανάτου από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς των Γερμανών Ναζί, 35 χλμ. μακριά, τελείωσε στο Βοντζίσουαφ Σλόνσκι, όπου οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν σε εμπορευματικά τρένα για άλλα στρατόπεδα. Όταν ο σοβιετικός στρατός προχώρησε στην Πολωνία, εννέα ημέρες πριν φτάσουν οι Σοβιετικοί, η Σούτσσταφφελ είχε βγάλει 60.000 αιχμαλώτους έξω από το στρατόπεδο. Περίπου 15.000 κρατούμενοι πέθαναν στο δρόμο. Υπάρχει ένα μνημείο για τα θύματα του Ολοκαυτώματος από το Βοντζίσουαφ στο Κοιμητήριο Βαρώνου Χιρς στο Στάτεν Άιλαντ στη Νέα Υόρκη, όπου οι Εβραίοι του Βοντζίσουαφ έχουν δικό τους τμήμα.[6]
Τον Μάρτιο του 1945, ο σοβιετικός στρατός έφτασε κοντά στο Βοντζίσουαφ. Περίπου το 80% της πόλης καταστράφηκε στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.[7] Από τις 26 Μαρτίου 1945, το Βοντζίσουαφ ενσωματώθηκε για άλλη μια φορά στην Πολωνία.[8] Η Παλιά Πόλη, συμπεριλαμβανομένης της Πλατείας Αγοράς, ανακαινίστηκε πλήρως μετά τον πόλεμο.
Μεταφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Βοντζίσουαφ Σλόνσκι βρίσκεται στη διασταύρωση πολλών μεγάλων γραμμών οδικής, σιδηροδρομικής και αεροπορικής επικοινωνίας. Μόνο 5 χλμ. από το κέντρο της πόλης διασχίζει ο αυτοκινητόδρομος Α1. Η πόλη διασχίζεται από έναν εθνικό δρόμο (DK78) και περιφερειακούς δρόμους που εκτείνονται από το Γκλιβίτσε προς την Οστράβα και περιφερειακούς δρόμους από το Ζόρι και το Γιαστσέμπιε-Ζντρούι προς το Ρατσίμπους (DW932, DW933 και DW936). Ο σιδηροδρομικός κόμβος στο Βοντζίσουαφ Σλόνσκι είναι ένα σημαντικό σημείο μεταφόρτωσης.
Η πόλη συνδέεται πολύ καλά με τρία διεθνή αεροδρόμια: το Διεθνές Αεροδρόμιο Κατοβίτσε (περίπου 80 χλμ. μακριά), το Διεθνές Αεροδρόμιο Κρακοβίας «Ιωάννης Παύλος Β΄» (περίπου 100 χλμ. μακριά) και το Αεροδρόμιο της Οστράβα «Λέος Γιάνατσεκ» (περίπου 45 χλμ. μακριά).
Αδελφοποιημένες πόλεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Βοντζίσουαφ Σλόνσκι είναι αδελφοποιημένο με τις:[9]
Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
-
Παλιά πόλη του Βοντζίσουαφ Σλόνσκι -
Παλάτι στο Βοντζίσουαφ-Κοκοσίτσε -
Νέο οικιστικό συγκρότημα «Piastów». -
Πάρκο «Τρεις Λόφοι» -
Εκκλησία Κοιμήσεως της Θεοτόκου
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ bdl
.stat .gov .pl /api /v1 /data /localities /by-unit /012414915041-0944853?var-id=1639616&format=jsonapi. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2022. - ↑ «Najwieksze miasta w Polsce pod wzgledem liczby ludnosci» [Οι μεγαλύτερες πόλεις της Πολωνίας από άποψη πληθυσμού]. polskawliczbach.pl (στα Πολωνικά).
- ↑ L. Musioł, Wodzisław 1257–1957, Katowice 1957
- ↑ Mirosław Furmanek, Sławomir Kulpa Zamek wodzisławki i jego właściciele, Wodzisław Śląski 2003
- ↑ «Landsmannschaft der Oberschlesier in Karlsruhe». 4 Μαρτίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2021.
- ↑ «hm/wodzislaw/bh». Museumoffamilyhistory.com. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2009.
- ↑ Piotr Hojka, Wodzisław Śląski i ziemia wodzisławska w czasie II wojny światowej., Wodzisław Śląski 2011
- ↑ P. Hojka, Wodzisław w 1945 roku. [in:] Studia z dziejów ziemi rybnicko wodzisławskiej w latach 1945–1989, Rybnik 2011
- ↑ «Miasta partnerskie». wodzislaw-slaski.pl (στα Πολωνικά). Wodzisław Śląski. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2020.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Επίσημος ιστότοπος
- Εβραϊκή Κοινότητα στο Βοντζίσουαφ Σλόνσκι στο Virtual Shtetl
|