Βισιβάνκα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Βασίλι Τροπίνιν, Μια γυναίκα από την Ποδολία, πριν από το 1821. Μια γυναίκα που φορά βισιβάνκα.
Η βασική δομή της βισιβάνκας

Η βισιβάνκα (ουκρανικά: вишиванка‎‎,[1] λευκορωσικά: вышыванка‎‎) είναι η εθνική φορεσιά της Ουκρανίας[2][3][4][5] και της Λευκορωσίας.[6][7][8] Η ουκρανική βισιβάνκα είναι διακριτή από τη λευκορωσική λόγω των κεντημάτων της που είναι ξεχωριστά στην Ουκρανία.[3]

Ουκρανικές βισιβάνκες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κεντητική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κέντημα είναι θεμελιώδες στοιχείο της ουκρανικής λαϊκής ενδυμασίας.[9]: 16  Η ουκρανική βισιβάνκα έχει διάφορες τοπικές παραλλαγές, οι οποίες ποικίλουν ανάλογα με τα κατά τόπους μοτίβα των κεντημάτων που φιλοτεχνούνται στην Ουκρανία.

Στα ουκρανικά κεντήματα, βασικά χρώματα είναι το μαύρο, το κόκκινο και το λευκό. Το κίτρινο, το μπλε και το πράσινο είναι συμπληρωματικά χρώματα.[9]

Στην επικράτεια της Ουκρανίας, οι κάτοικοι άρχισαν να υφαίνουν κεντήματα από τον 5ο αιώνα π.Χ., ως μέρος της Σκυθικής τέχνης.[9] Η Ουκρανία είναι διάσημη σε όλο τον κόσμο για τα κεντά της.[9] Είναι σημαντικό για έναν σημερινό Ουκρανό κεντητή σήμερα να χρησιμοποιεί τη λαϊκή τέχνη ως πηγή έμπνευσης χωρίς να αλλοιώνει τις βελονιές ή τα χρώματα γιατί κάθε αλλαγή απαξιώνει ένα κομμάτι κεντήματος και το παραμορφώνει.[9]

Εξωτερικές επιρροές της βισιβάνκας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η φορεσιά των Ουκρανών αποικιστών που μεταφέρθηκαν από τον 17ο αιώνα και μετά σε διάφορες περιοχές της Ρωσίας επηρέασε την ενδυμασία των νότιων Ρώσων. Τα μανίκια στα ρούχα των κοριτσιών και των νεαρών κοριτσιών άρχισαν να διακοσμούνται με γεωμετρικά κεντήματα σε μαύρο ή κόκκινο. [10]

Επιρροές στη σύγχρονη μόδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη διάρκεια της Εβδομάδας Μόδας του Παρισιού 2015, η Ουκρανή σχεδιάστρια μόδας Βίτα Κιν εμφανίστηκε στα περιοδικά Vogue[11] και Harper's Bazaar προσαρμόζοντας τη βισιβάνκα στο σύγχρονο στυλ μποέμ.[12] Αυτή η παρουσίαση της βισιβάνκας προσέλκυσε το ενδιαφέρον αρκετών μοντέλων.[13] Η ίδια μεταμόρφωσε το πουκάμισο βισιβάνκα σε μια σύγχρονη ενδυμασία. Στην έκδοση της βισιβάνκας που δημιούργησε η Κιν, η ίδια διατήρησε την παραδοσιακή μορφή, αλλά άλλαξε το μοτίβο στο κέντημα δανειζόμενη κάποια στοιχεία από το ουκρανικό ρούσνικ και διάφορα οικιακά κεντήματα.

Στο τεύχος του Μαΐου στις ΗΠΑ, η Βογκ ανέφερε ότι η βισιβάνκα έχει γίνει γνωστή πολύ πιο πέρα από την Ουκρανία.[14] Οι Τάιμς του Λονδίνου, αλλά και οι Νιου Γιορκ Τάιμς, συμβούλεψαν τους αναγνώστες τους να αγοράσουν την βισιβάνκα, θεωρώντας την ως ένδυμα που ταιριάζει άριστα με την εποχή.[14] Η Γαλλίδα ηθοποιός Μελανί Τιερί εμφανίστηκε με μια βισιβάνκα στο φεστιβάλ των Καννών το 2016,[14] ενώ η Βασίλισσα Μαξίμη της Ολλανδίας φόρεσε μια βισιβάνκα όταν συμμετείχε στην τελετή έναρξης για τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016.[14]

Σημασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραδοσιακή ερμηνεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η βισιβάνκα χρησιμοποιείται από τους Ουκρανούς ως φυλαχτό για την προστασία του ατόμου που το φοράει αλλά και για να αφηγηθεί μια ιστορία.[15] Ένα γεωμετρικό σχέδιο, το οποίο δημιουργείται προσθέτοντας κόκκινες ή μαύρες κλωστές στο ανοιχτό νήμα, θεωρείται ότι έχει αρκετή δύναμη για να προστατέψει αυτόν που φοράει τη βισιβάνκα από κάθε κακό.[9] Υπάρχει ένα ρητό στα ουκρανικά, το "Народився у вишиванці" (ναρόντιβσια ου βισιβάντσι) το οποίο σημαίνει "γεννήθηκε φορώντας βισιβάνκα". Η κυριολεκτική σημασία του ρητού είναι η τύχη ενός ανθρώπου και η δυνατότητα του να ξεπεράσει κάθε κακουχία.

Σύνδεση με τον ουκρανικό πατριωτισμό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο αρχιδούκας Γουλιέλμος της Αυστρίας φορώντας βισιβάνκα.

Ο Αρχιδούκας Γουλιέλμος της Αυστρίας ήταν ένας Ουκρανός πατριώτης. Αυτός προτιμούσε να φοράει βισιβάνκα και έχει μείνει γνωστός με την ονομασία Βασίλ Βισιβάνι (Βασίλ ο Κεντημένος). Η πλατεία Βισιβάνοχο στο Λβιβ έχει πάρει το όνομα του.

Μετά την επανάσταση στο Μαϊντάν, οι ΛΟΑΤ+ και η ουκρανική κοινωνία έχουν αγκαλιάσει την βισιβάνκα και τα υπόλοιπα εθνικά σύμβολα, προκειμένου να δείξουν ότι θεωρούν τους εαυτούς τους Ουκρανούς/ές.

Ημέρα της Βισιβάνκας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ημέρα της Βισιβάνκας ξεκίνησε το 2006 στο Εθνικό Πανεπιστήμιο του Τσερνίβτσι με πρωτοβουλία της Λέσια Βορόνιουκ[16] που φοιτούσε σε αυτό. Η ημέρα της Βισιβάνκας γρήγορα επεκτάθηκε σε όλη την Ουκρανία και εκτός αυτής.[17][18] Γιορτάζεται την τρίτη Πέμπτη του Μαΐου.[19][17] Σκοπός της εορτής αυτής είναι να ενώσει τους απανταχού Ουκρανούς, ανεξαρτήτως κατοικίας, γλώσσας, ή θρησκείας.[20] Δεν συνδέεται με καμία επίσημη αργία ή εορτή.[21] Την ημέρα αυτή, πολλοί Ουκρανοί φορούν βισιβάνκες για να δείξουν την αφοσίωση τους στην ιδέα της εθνικής ταυτότητας και ενότητας αλλά και για να δείξουν τον πατριωτισμό τους. Οι κρατικοί αξιωματούχοι, όλων των βαθμίδων (από τους δημοτικούς αξιωματούχους έως τον πρόεδρο της Ουκρανίας)[22] κάποιες φορές συμμετέχουν και εκείνοι.

Λευκορωσική βισιβάνκα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η λευκορωσική κυβέρνηση, αλλά και η αντιπολίτευση, με τον υπουργό Εξωτερικών θεωρούν την βισιβάνκα εθνικό σύμβολο. Ο πρώην υπουργός εξωτερικών της Λευκορωσίας Βλαντιμίρ Μακέι το 2017 υποστήριξε ότι «Τα σχέδια που χρησιμοποιούνται για το κέντημα αυτών των πουκάμισων δεν προώθησαν ποτέ τη βία ή το κακό. Αντίθετα, προάγουν την καλοσύνη και την ειρήνη. Αντικατοπτρίζουν τη νοοτροπία του λευκορωσικού λαού, το πνεύμα μας».[23] Σε αντίθεση με την Ουκρανία, όπου τα χαρακτηριστικά του κεντήματος καθορίζονται κατά κύριο λόγο με βάση τοπικά στοιχεία, η λευκορωσική βισιβάνκα είναι κεντημένη σύμφωνα με την εθνική και προσωπική ιστορία και χρησιμοποιείται επίσης συχνά για την καταγραφή πληροφοριών. Επίσης, συνήθως υποστηρίζεται ότι η χρήση μιας βισιβάνκας βοηθά στην εκδίωξη των κακών πνευμάτων.[24][25]

Κατά τη διάρκεια των λευκορωσικών διαδηλώσεων το 2020 και 2021, η βισιβάνκα έγινε σύμβολο της λευκορωσικής αντιπολίτευσης, καθώς και της υπεράσπισης της λευκορωσικής εθνικής ταυτότητας γενικότερα.[26]

Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ουκρανικές βισιβάνκες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ουκρανοί μετανάστες στον Καναδά με παραδοσιακές ενδυμασίες, 1911.
Ουκρανοί μετανάστες στον Καναδά με παραδοσιακές ενδυμασίες, 1911. 
Ταχυδρομική κάρτα του 1916 με μια Ουκρανή που φορά βισιβάνκα.
Ταχυδρομική κάρτα του 1916 με μια Ουκρανή που φορά βισιβάνκα. 
Στιγμιότυπο από μια παρέλαση βισιβάνκας, μια δημοφιλής εκδήλωση στην Ουκρανία.
Στιγμιότυπο από μια παρέλαση βισιβάνκας, μια δημοφιλής εκδήλωση στην Ουκρανία. 
Βισιβάνκα της Μπουκοβίνας.
Βισιβάνκα της Μπουκοβίνας. 

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «Ukrainian Language Dictionary» (στα Ουκρανικά). Potebnia Institute of Linguistics. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2019. 
  2. ↑ Karolina Koziura (Άνοιξη 2014). «Everyday Ethnicity in Chernivtsi, Western Ukraine.». Anthropology of East Europe Review (Poland: Maria Curie-Sklodowska University) 32 (1). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-06-04. https://web.archive.org/web/20140604222301/https://scholarworks.iu.edu/journals/index.php/aeer/article/download/12772/19147. Ανακτήθηκε στις 2016-01-30. 
  3. ↑ 3,0 3,1 J.J. Gurga. Echoes of the Past: Ukrainian Poetic Cinema and the Experiential Ethnographic Mode (PDF) (Διδακτορική διατριβή). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 22 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2023. 
  4. ↑ «Gender Assignment to Loanwords in Ukrainian». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-10-12. https://web.archive.org/web/20191012192541/http://homes.chass.utoronto.ca/~cla-acl/actes2013/Filonik-2013.pdf. 
  5. ↑ Pereltsvaig, Asya (2017). «Languages of Northern Eurasia». Languages of the World: An Introduction. Κέιμπριτζ: Cambridge University Press. σελ. 86. ISBN 9781316758854. 
  6. ↑ Elena Gapova (2017). «Things to Have for a Belarusian: Rebranding the Nation via Online Participation». Studies in Russian, Eurasian and Central European New Media (Digitalicons.org) (Western Michigan University) (17): 47–71. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-10-16. https://web.archive.org/web/20181016111005/http://www.digitalicons.org/wp-content/uploads/2017/06/DI17_4_Gapova.pdf. Ανακτήθηκε στις 2019-02-25. 
  7. ↑ «Makei: Vyshyvanka is a national symbol for Belarusians». Belarusian Telegraph Agency (BelTA). 23 Ιουνίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2019. 
  8. ↑ «Vyshyvanka to be artistic centerpiece of Independence Day celebrations in Belarus». Belarusian Telegraph Agency (BelTA). 1 Ιουλίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2019. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 Odarchenko, επιμ. (1992). Ukrainian Folk Costumes (PDF) (στα Ουκρανικά και Αγγλικά). Toronto — Philadelphia: the World Federation of Ukrainian Women's Organizations. Folk Art Committee. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 14 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2023. 
  10. ↑ Condra, Jill (2013). Encyclopedia of National Dress: Traditional Clothing Around the World. ABC-CLIO. σελ. 624. ISBN 978-0-313-37636-8. 
  11. ↑ Liana Satenstein (28 Απριλίου 2015). «Your Favorite Bohemian Garb Is Actually Traditional Ukrainian Costume». Vogue. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2015. 
  12. ↑ Tara Lamont-Djite (14 Απριλίου 2015). «We're Obsessed:Vita Kin Introduces The Perfect Bohemia». Harper's Bazaar. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2015. 
  13. ↑ «DESIGNERS TO WATCH: Vyshyvankas by Vita Kin – Traditional Ukrainian Chic». Fashion For Fashionlovers. 14 Μαΐου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2015. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 «Vyshyvanka: Ukraine's national costume conquers the catwalk». Yahoo! News. 23 Αυγούστου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαΐου 2022. 
  15. ↑ «У Києві відкрилася виставка вишиванок з усієї України (Vyshyvanka exhibition in Kyiv)». 1TV. 11 Σεπτεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2016. 
  16. ↑ «Vyshyvanka Day: 20 facts that will surprise you». 
  17. ↑ 17,0 17,1 «Ukraine marks Vyshyvanka Day on May 18 (Video)». Ukrainian Independent Information Agency (UNIAN). 18 Μαΐου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2019. 
  18. ↑ Ivanova, Natalia (18 Μαΐου 2019). «Multicolored Vyshyvanka Parade in Kharkiv». Kharkiv Observer. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2019. 
  19. ↑ Rena Darsania (4 Ιουνίου 2015). «Poltava celebrated the Day of vyshyvanka». PoltNTU press. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2016. 
  20. ↑ Information and Communication Department of the Secretariat of the CMU (21 Μαΐου 2015). «Cabinet of Ministers Secretariat celebrates Vyshyvanka Day». Government portal. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2016. 
  21. ↑ «Deputy Minister of Information Policy Tetiana Popova Participates in Press Conference Dedicated to Vyshyvanka Day». Ministry of Information Policy of Ukraine. 21 Απριλίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2016. 
  22. ↑ «Our vyshyvanka unites the country - President during the flashmob on Vyshyvanka Day in Dnipro». Official website of the President of Ukraine. 17 Μαΐου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2018. 
  23. ↑ «Makei: Vyshyvanka is a national symbol for Belarusians». Belarusian Telegraph Agency. 2017-06-26. https://eng.belta.by/society/view/makei-vyshyvanka-is-a-national-symbol-for-belarusians-102745-2017. Ανακτήθηκε στις 2022-06-20. 
  24. ↑ Bazlova, Rufina. «The History of Belarusian Vyzhyvanka». vyzyvanka.com. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2022. 
  25. ↑ McEnchroe, Tom (2020-08-14). «Belarusian artist in Prague embroiders anti-Lukashenko protests "to ward off bad spirits"». Radio Prague. https://english.radio.cz/belarusian-artist-prague-embroiders-anti-lukashenko-protests-ward-bad-spirits-8689198. Ανακτήθηκε στις 2022-06-20. 
  26. ↑ LaVey, A. M. (2021-10-29). «Reading Belarus: The Evolving Semiosis of Belarusian Textiles». Journal of Belarusian Studies 11 (2): 175–205. doi:10.30965/20526512-12350011. https://brill.com/view/journals/bela/11/2/article-p175_5.xml?language=en. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βισιβάνκα&oldid=10223642"