Βασιλιάς της Θεσσαλονίκης

Ο βασιλιάς της Θεσσαλονίκης, λατιν.: rex Thessalonica, ήταν ο ηγεμόνας του βασιλείου της Θεσσαλονίκης, ενός από τα σταυροφορικά κράτη που ιδρύθηκαν στην Ελλάδα στον απόηχο της Δ΄ Σταυροφορίας (1202–1204). Ο βασιλιάς της Θεσσαλονίκης δεν ήταν ανεξάρτητος ηγεμόνας: το βασίλειο της Θεσσαλονίκης ήταν ένα από τα πολλά υποτελή κράτη, που δημιουργήθηκαν από τους σταυροφόρους, υποτελή στη νέα Λατινική αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης, η οποία είχε υποκαταστήσει ένα μέρος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Το βασίλειο αποδείχθηκε βραχύβιο, με τη Θεσσαλονίκη να καταλαμβάνεται από τον Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα της Ηπείρου το 1224, μόλις είκοσι χρόνια μετά την ίδρυση του βασιλείου. Ο τελευταίος βασιλιάς, ο Δημήτριος του Μομφερράτου, διέφυγε στην εξορία και μετά το τέλος του παραχώρησε τον τίτλο στον Φρειδερίκο Β΄ της Γερμανίας, ο οποίος μερικά χρόνια αργότερα τον παραχώρησε πίσω στην οικογένεια του Δημητρίου. Η σειρά των τιτουλάρων βασιλέων της Θεσσαλονίκης έληξε με το γάμο της Γιολάντας του Μομφερράτου με τον Αυτοκράτορα των Ρωμαίων Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο το 1284, οπότε η τιτουλάρια ιδιοκτησία της Θεσσαλονίκης περιήλθε στους Βυζαντινούς Αυτοκράτορες.

Άλλες σειρές τιτουλάρων βασιλέων της Θεσσαλονίκης προήλθαν, από το ότι ο Βαλδουίνος Β΄ τιτουλάριος Λατίνος αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης θεώρησε τη χρήση του τίτλου από τον Φρειδερίκο Β΄ ως άκυρη, καθώς εκείνος είχε αφοριστεί και είχε καταδικαστεί ως αιρετικός. Δύο φορές ο Βαλδουίνος Β΄ παραχώρησε τον τίτλο σε ευγενείς της Δυτικής Ευρώπης, πρώτα στον Ούγο Δ΄ δούκα της Βουργουνδίας και στη συνέχεια στον Φίλιππο των Καπετιδώ-Ανζού, γιο του Καρόλου Α΄ της Σικελίας. Οι διεκδικήσεις για τον τίτλο δεν σταμάτησαν μέχρι τη δεκαετία του 1330, περισσότερο από έναν αιώνα μετά την πτώση του βασιλείου.

Βασιλείς της Θεσσαλονίκης, 1204–1224[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οίκος των Αλεράμιτσι (1204–1224)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εικόνα	Όνομα	Βασιλεία	Θυρεός	Διαδοχή και Σημειώσεις	Παραπομπές
	Βονιφάτιος Α΄ του Μομφερράτου	16 Μαΐου 1204 – 4 Σεπτεμβρίου 1207		Αρχηγός της Δ΄ Σταυροφορίας. Επειδή ήταν ήδη προσωπικότητα επιρροής, η Δημοκρατία της Βενετίας αντιτάχθηκε ο Βονιφάτιος να γίνει Λατίνος αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης. Παρά τη σύγκρουση με τον εκλεγμένο αυτοκράτορα Βαλδουίνο Α΄, ο Βονιφάτιος Α΄ έγινε βασιλιάς της Θεσσαλονίκης το 1204. Σκοτώθηκε σε μάχη από τον Καλογιάν της Βουλγαρίας το 1207.	^[1]
	Δημήτριος του Μομφερράτου	4 Σεπτεμβρίου 1207 – Δεκεμβρίου 1224		Γιος και κληρονόμος του Βονιφάτιου Α΄ του Μομφερράτου. Το βασίλειο της Θεσσαλονίκης έπεσε το 1224, όταν η Θεσσαλονίκη κατελήφθη από τον Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα της Ηπείρου.	^[2] ^[3]

Τιτουλάριοι Βασιλείς της Θεσσαλονίκης, 1224–1331[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οίκος των Αλεράμιτσι (1224–1230)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εικόνα	Όνομα	Βασιλεία	Θυρεός	Διαδοχή και Σημειώσεις	Παραπομπές
	Δημήτριος του Μομφερράτου	Δεκέμβριος 1224 – 1230 (προηγουμένως βασιλιάς 1207–1224)		Παλαιότερα ο βασιλιάς της Θεσσαλονίκης. Διέφυγε στην εξορία, αφού έχασε τη Θεσσαλονίκη και κατέφυγε στην Αυλή του Φρειδερίκου Β΄ της Α. Ρ. Α. της Γερμανίας, στην Ιταλία.	^[3]

Μετά το τέλος του Δημητρίου, η διαδοχή του εκλιπόντος βασιλείου αμφισβητήθηκε με τρεις ξεχωριστές, αντικρουόμενες σειρές τιτουλάριων «βασιλέων της Θεσσαλονίκης», που σχηματίστηκαν τον 13ο αι. ^[4] Ο Δημήτριος επέλεξε διάδοχό του τον Φρειδερίκο Β΄ της Γερμανίας, στον οποίο παραχώρησε τους τίτλους του. ^[3]

Γραμμή Mομφερράτου (1230–1284)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οίκος των Χοενστάουφεν (1230–1239)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εικόνα	Όνομα	Βασιλεία	Θυρεός	Διαδοχή και Σημειώσεις	Παραπομπές
	Φρειδερίκος του Hohenstaufen	1230 – 1239		αυτοκράτορας της Α.Ρ.Α. της Γερμανίας (βασ. 1220–1250). Ο Δημήτριος δεν είχε δικούς του κληρονόμους και παραχώρησε τον τίτλο «βασιλιάς της Θεσσαλονίκης» στον Φρειδερίκο Β΄. Ο λόγος για το ενδιαφέρον του Φρειδερίκου Β΄ για τον τίτλο είναι ασαφής· η απόκτησή του μπορεί να ήταν μέρος ευρύτερων φιλοδοξιών στον Λεβάντες.	^[5]

Οίκος των Αλεράμιτσι (1239–1284)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εικόνα	Όνομα	Βασιλεία	Θυρεός	Διαδοχή και Σημειώσεις	Παραπομπές
	Βονιφάτιος Β΄ του Μομφερράτου	1239 – 12 Ιουνίου 1253		Μαρκήσιος του Μομφερράτου (κυβ. 1225–1253). Γιος του Γουλιέλμου ΣΤ΄ του Μομφερράτου και εγγονός του Βονιφάτιου Α΄. Έλαβε τον τίτλο από τον Φρειδερίκο (Β΄).	^[4]
	Γουλιέλμος του Μονφεράτ	12 Ιουνίου 1253 – 1284		Μαρκήσιος του Μομφερράτου (κυβ. 1253–1292). Γιος του Βονιφάτιου Β΄.	^[4]

Η κόρη του Γουλιέλμου, η Γιολάντα παντρεύτηκε το 1284 τον Αυτοκράτορα των Ρωμαίων Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο (βασ. 1282–1328). Ο Γουλιέλμος εγκατέλειψε τον τίτλο «βασιλιάς της Θεσσαλονίκης» και της τον έδωσε ως προίκα, έτσι ο τίτλος του για την πόλη και την περιοχή γύρω από αυτήν επέστρεψε στους πραγματικούς ιδιοκτήτες της, τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. ^[4]

Οίκος της Βουργουνδίας (1266–1320/1321)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1266 ο Βαλδουίνος Β΄ τιτουλάριος Λατίνος αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης πώλησε τον τίτλο «βασιλιάς της Θεσσαλονίκης» στον Ούγο Δ΄ δούκα της Βουργουνδίας. Ο Βαλδουίνος Β΄ θεώρησε, ότι τα δικαιώματα της γραμμής των τιτουλάρων βασιλέων του Μομφερράτου ήταν άκυρα: ο τίτλος τους είχε παραχωρηθεί από τον Φρειδερίκο Β΄, ο οποίος είχε αφοριστεί και καταδικαστεί ως αιρετικός. ^[4]

Οίκος της Βουργουνδίας (1266–1320)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όνομα	Βασιλεία	Διαδοχή και Σημειώσεις	Παραπομπές
Ούγος Α΄ της Βουργουνδίας	1266 – 27/30 Οκτωβρίου 1272	Δούκας της Βουργουνδίας (κυβ. 1218–1272). Αγόρασε τον τίτλο «βασιλιάς της Θεσσαλονίκης» από τον Βαλδουίνο Β΄, τιτουλάριο αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης, το 1266.	^[4]
Ροβέρτος της Βουργουνδίας	27/30 Οκτωβρίου 1272 – 21 Μαρτίου 1306	Δούκας της Βουργουνδίας (κυβ. 1272–1306). Γιος και κληρονόμος του Ούγου Α΄.	^[4]
Ούγος Β΄ της Βουργουνδίας	21 Μαρτίου 1306 – 1313	Δούκας της Βουργουνδίας (κυβ. 1306–1315). 1ος γιος και κληρονόμος του Ροβέρτου.	^[4]
Λουδοβίκος Α΄ της Βουργουνδίας	1313 – 2 Αυγούστου 1316	Πρίγκιπας της Αχαΐας (κυβ. 1313–1316). 3ος γιος του Ροβέρτου. Έλαβε τον τίτλο από τον αδελφό του Ούγο Β΄ σε αντάλλαγμα για τα δικά του δικαιώματα στη Βουργουνδία.	^[4]
Εύδης της Βουργουνδίας	2 Αυγούστου 1316 – 14 Απριλίου 1320	Δούκας της Βουργουνδίας (κυβ. 1315–1349). 2ος γιος του Ροβέρτου. Κληρονόμησε τον τίτλο μετά το τέλος του αδελφού του Λουδοβίκου Α΄. Καταγράφεται ως παραπονούμενος στον πάπα Ιωάννη XXII για τον «σφετερισμό» από τους Καπετίδες-Ανζού του πριγκιπάτου της Αχαΐας.	^[6]

Οίκος των Βουρβόνων (1320–1320/1321)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πορτρέτο	Ονομα	Βασιλεία	Οπλα	Διαδοχή και Σημειώσεις	Αναφ
	Λουδοβίκος Β΄ των Bourbon	14 Απριλίου 1320 – 1320/1321		Κόμης του Κλερμόν-αν-Μποβέζ (κυβ. 1317–1342) και δούκας του Μπουρρμπόν (κυβ. 1327–1342). Ο Εύδης πώλησε τη αξίωσή του για τον τίτλο «βασιλιάς της Θεσσαλονίκης» και «πρίγκιπας της Αχαΐας» στον Λουδοβίκο το 1320.	^[6]

Κατά τη διάρκεια της αγοράς του τίτλου (αξίωση της Βουργουνδίας) από τον Λουδοβίκο Β΄ των Βουρβόνων, ^[6] ο Φίλιππος Α΄ πρίγκιπας του Τάραντα, διεκδικητής του τίτλου από τη μεριά των Καπετιδών-Ανζού, ^[7] παρενέβη και πρόσφερε το ίδιο ποσό για να τον αγοράσει. Μέσω της αγοράς του τίτλου από τον Φίλιππο Α΄, ο Φίλιππος Α΄ απέκτησε και τη Βουργουνδική αξίωση για τους τίτλους, διασφαλίζοντας ότι πλέον υπήρχε μόνο μία σειρά διεκδικητών. Ο Λουδοβίκος των Βουρβόνων συμφώνησε να πωλήσει τους τίτλους λόγω τού αρραβώνα το 1321 μεταξύ του Φιλίππου, γιου του Φίλιππου Α΄ και της Βεατρίκης, κόρης του Λουδοβίκου. ^[8]

Κλάδος Καπετιδών-Ανζού (1274–1331)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη Συνθήκη του Βιτέρμπο (1267) του 1267 που υπογράφηκε από τον Βαλδουίνο Β΄, τον Κάρολο Α' της Σικελίας και τον Γουλιέλμο Β΄ Βιλλεαρδουίνο, πρίγκιπα της Αχαΐας, συμφωνήθηκε ότι η πώληση του τίτλου «βασιλιάς της Θεσσαλονίκης» από τον Βαλδουίνο Β΄ στον Ούγο Δ΄ της Βουργουνδίας θα θεωρούνταν έγκυρη, αν ο Ούγος Δ΄ υποστήριζε τον Βαλδουίνο Β΄ (και τον διάδοχό του Φίλιππο Α΄) στη ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Εάν αυτό δεν συνέβαινε, συμφωνήθηκε μεταξύ των υπογραφόντων, ότι ο τίτλος έπρεπε να μεταφερθεί στον Κάρολο Α΄ και στους κληρονόμους του. ^[9]

Οίκος των Καπετιδών-Ανζού (1274–1331)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Name	Reign	Succession and Notes	Ref
Φίλιππος Α΄ του Ανζού	1274 – 1277	Γιος του Καρόλου Α΄ της Σικελίας. Έλαβε τον τίτλο από τον Βαλδουίνο Β΄, λόγω της Συμφωνίας του Βιτέρμπο.	^[5]
Κάρολος Α΄ του Ανζού	1277 – 7 Ιανουαρίου 1285	Βασιλιάς της Σικελίας (βασ. 1266–1285) και πρίγκιπας της Αχαΐας (βασ. 1278–1285). Πατέρας του Φιλίππου του Ανζού, έλαβε τον τίτλο μετά από το πρόωρο τέλος του Φιλίππου.	^[5]
Κάρολος Β΄ της Νάπολης	7 Ιανουαρίου 1285 – 5 Μαΐου 1309	βασιλιάς της Νάπολης (βασ. 1285–1309) και πρίγκιπας της Αχαΐας (βασ. 1285–1289). 1ος γιος του Καρόλου Α΄.	^[7]^[5]
Φίλιππος Β΄ του Τάραντα	5 Mαΐου 1309 – 26 Δεκεμβρίου 1331	πρίγκιπας του Τάραντα (βασ. 1294–1331), πρίγκιπας της Αχαΐας (βασ. 1307–1313) και τιτουλάριος αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης (βασ. 1313–1331). 2ος γιος του Καρόλου Β΄ και κληρονόμος των διεκδικήσεών του στην Ελλάδα. Επίσης αγόρασε τη διεκδίκηση της Βουργουνδικής γραμμής το 1320/1321. Αν και είχε κληρονόμους, που μεταξύ άλλων διεκδίκησαν τον αυτοκρατορικό τίτλο, ο Φίλιππος ήταν ο τελευταίος που διεκδίκησε τον τίτλο "βασιλιάς της Θεσσαλονίκης.	^[7]^[8]

Πίνακας αντιπάλων διαδοχών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Μομφερράτου	Βουργουνδίας	Καπετιδών-Ανζού
Βονιφάτιος Α΄ (1204–1207)	—
Δημήτριος (1207–1230)
Φρειδερίκος (1230–1239)
Βονιφάτιος Β' (1239-1253)
Γουλιέλμος (1253-1284)	Ούγος Α΄ (1266-1272)	—
—	Ροβέρτος (1272–1306)	Φίλιππος Α΄ (1274–1277)
	Ούγος Β΄ (1306-1313)	Κάρολος Α΄ (1277-1285)
	Λουδοβίκος Α΄ (1313–1316)	Κάρολος Α΄ (1277-1285)
	Εύδης (1316–1320)	Κάρολος Β΄ (1285-1309)
	Λουδοβίκος Β΄ (1320–1320/21)	Κάρολος Β΄ (1285-1309)
	Φίλιππος Α΄ ή Β΄ (1309/20/21–1331)

Βιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Burkhardt, Stefan (2017). «Intoxication with Virtuality: French Princes and Aegean Titles». Στο: Scholl, Christian. Transcultural Approaches to the Concept of Imperial Rule in the Middle Ages. Peter Lang AG. σελίδες 295–320. ISBN 978-3631706244.
Nishimura, Michiya (2006). «Propaganda and Denominations of the Byzantine Successor States and the Crusader States (1204-1261): An Essay on the Political History of the Empire in Exile». Mediterranean World 3: 197–209. http://hermes-ir.lib.hit-u.ac.jp/hermes/ir/re/14905/chichukai0001801970.pdf.

Πηγές Ιστού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Mariani, Ornella (2005). «The Angevins in the South». Italia Medievale. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2020.

↑ Nishimura 2006.
↑ Nishimura 2006, σελ. 200.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Burkhardt 2017, σελ. 304.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Burkhardt 2017, σελ. 316.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Burkhardt 2017.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Topping 1975, σελ. 115.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Mariani 2005.
↑ ^8,0 ^8,1 Topping 1975.
↑ Burkhardt 2017, σελ. 317.

[FOOTNOTENishimura2006-1] Nishimura 2006.

[FOOTNOTENishimura2006200-2] Nishimura 2006, σελ. 200.

[FOOTNOTEBurkhardt2017304-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Burkhardt 2017, σελ. 304.

[FOOTNOTEBurkhardt2017316-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Burkhardt 2017, σελ. 316.

[FOOTNOTEBurkhardt2017-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Burkhardt 2017.

[FOOTNOTETopping1975115-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Topping 1975, σελ. 115.

[FOOTNOTEMariani2005-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Mariani 2005.

[FOOTNOTETopping1975-8] 8,0 ^8,1 Topping 1975.

[FOOTNOTEBurkhardt2017317-9] Burkhardt 2017, σελ. 317.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]