Βασίλειο της Σωφηνής
| Βασίλειο της Σωφηνής
Σωφηνή | |
|---|---|
 Χάρτης της Σωφηνής ως υποτελές κράτος του Βασιλείου της Αρμενίας | |
| Αρκαθιόκερτα Αρσαμόσατα | |
| Αυτοκρατορική αραμαϊκή(κυβέρνηση, αυλή)[1][2] αρμενική (λίνγκουα φράνκα)[2] | |
Θρησκεία | Ζωροαστρισμός[3] |
| Μοναρχία | Ελληνιστική περίοδος: 3ος αιώνας π.Χ. - 95 π.Χ. (κατάκτηση από τον Τιγράνη τον Μέγα) |
Το Βασίλειο της Σωφηνής (αρμενικά: Cop'kh)[4] ήταν μια ελληνιστική πολιτική οντότητα, που βρισκόταν μεταξύ της αρχαίας Αρμενίας και της Συρίας.[5] Υπό την ηγεσία της δυναστείας των Οροντιδών, το βασίλειο αναμίχθηκε πολιτισμικά με ελληνικές, αρμενικές, ιρανικές, συριακές, ανατολικές και ρωμαϊκές επιρροές.[6] Έχοντας ιδρυθεί γύρω στον 3ο αιώνα π.Χ., το βασίλειο διατήρησε την ανεξαρτησία του έως το 95 π.Χ., όταν ο βασιλιάς της δυναστείας των Αρταξιαδών Τιγράνης ο Μέγας κατέκτησε τα εδάφη ως μέρος της αυτοκρατορίας του.[7]
Οι προσπάθειες για την αποκατάσταση του βασιλείου έγιναν εν συντομία το 66 π.Χ. και το 54 μ.Χ.[8] Η Σωφηνή βρισκόταν κοντά στο μεσαιωνικό Χαρπούτ, το οποίο είναι η σημερινή πόλη Ελαζίγ. [9]
Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ετυμολογία του ονόματος Σωφηνή χρονολογείται από το εθνωνύμιο Σουππάνοι, ένας λαός που έζησε στην περιοχή, που χρονολογείται από την 1η χιλιετία π.Χ. Το αρχαιοελληνικό όνομά της προήλθε από το αρμενικό Cop'k, το οποίο προέρχεται από το Σουππάνοι. [10]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Σωφηνή ήταν μέρος του βασιλείου των Ουράρτιων τον 8ο-7ο αιώνα π.Χ. Αφού ένωσε την περιοχή με το βασίλειό του στις αρχές του 8ου αιώνα π.Χ., ο βασιλιάς Αργίστι Α΄ του Ουραρτού μετεγκατέστησε πολλούς από τους κατοίκους του στη νεόκτιστη πόλη του, Ερεμπούνι.
Μετά τις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 330 π.Χ. και την επακόλουθη κατάρρευση της Αχαιμενιδικής Αυτοκρατορίας, έγινε μια από τις πρώτες περιοχές της Αρμενίας, που εκτέθηκε στην ελληνική επιρροή και υιοθέτησε ορισμένες πτυχές του ελληνικού πολιτισμού.
Η Σωφηνή παρέμεινε μέρος του πρόσφατα ανεξάρτητου βασιλείου της Μεγάλης Αρμενίας. Γύρω στον 3ο αιώνα π.Χ., η Σελευκιδική Αυτοκρατορία ανάγκασε τη Σωφηνή να χωρίσει από την Μεγάλη Αρμενία, δημιουργώντας το Βασίλειο της Σοφηνής. Το βασίλειο κυβερνούσε ένα παρακλάδι των Οροντιδών.
Η πρωτεύουσα του βασιλείου ήταν η Αρκαθιόκερτα, η οποία ταυτοποιήθηκε ως η πλέον εγκαταλελειμμένη πόλη Εγίλ στον ποταμό Τίγρη βόρεια του Ντιγιάρμπακιρ. Ωστόσο, ο μεγαλύτερος οικισμός και η μοναδική αληθινή πόλη ήταν τα Αρσαμόσατα, που βρίσκεται πιο βόρεια. Η Αρσαμόσατα ιδρύθηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. και επέζησε έως ίσως στις αρχές του 13ου αιώνα μ.Χ. [11]
Θρησκεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η δυναστεία των Οροντιδών στη Σωφηνή ασκούσε τον Ζωροαστρισμό.[3] Η καλά τεκμηριωμένη ύπαρξη του ιρανικού πολιτισμού στη Σωφηνή θα μπορούσε να γίνει κατανοητή ως παράγωγο της Αρσακιδικής Αρμενίας, η οποία προήλθε από την Ευρύτερη Αρμενία και έμμεσα από το Ιράν. Ωστόσο, προσθέτει επίσης ότι η ισχυρή ύπαρξη του ιρανικού πολιτισμού μπορεί να έχει επηρεάσει Ρωμαίους και Έλληνες συγγραφείς, που να θεωρούν την περιοχή ως αρμενική.[4]
Οι Οροντίδες συμμετείχαν ή αναβίωσαν ορισμένες τοπικές πρακτικές των Περσών σατραπών απογόνων τους για να κάνουν το μικρό τους βασίλειο να ξεχωρίζει. [12] Επιπλέον, με τα ονόματα των βασιλικών μελών της οικογένειας, συμπεριλαμβανομένων των ονομάτων των νεοσύστατων πόλεών τους, οι Οροντίδες τόνισαν τις βασιλικές αχαιμενιδικές και οροντιδικές δυναμικές τους βλέψεις, καθώς και το ιρανικό πολιτιστικό τους υπόβαθρο. [12]
Οι περσικές λατρείες ήταν δημοφιλείς στη Σωφηνή μεταξύ των ευγενών και των αγροτών, που θυσίαζαν άλογα στο όνομα της θεάς Αναχίτα. [4] Η Αναχίτα ήταν πολύ δημοφιλής στη χώρα, με ζώα όπως αγελάδες και άλογα να θυσιάζονται τακτικά στο όνομά της. [4]
Γλώσσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα αρμενικά ήταν η κοινή γλώσσα στη Σωφηνή. Ωστόσο, τα αυτοκρατορικά αραμαϊκά (με ένα αρκετά ισχυρό μείγμα περσικών όρων), χρησιμοποιήθηκαν σε κυβερνητικές και δικαστικές διαδικασίες, οι οποίες βασίζονταν στις πρακτικές των Αχαιμενίδων από την Αρμενία.
Βασιλείς της Σωφηνής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Σάμης Α' της Αρμενίας (~ 260 π.Χ.)
- Αρσάμης Α' (~ 240 π.Χ.)
- Ξέρξης (~ 220 π.Χ.)
- Ζαριάδρης (~ 190 π.Χ.)
- Μιθροβουζάνης (δεύτερο μισό του 2ου αιώνα π.Χ.)
- Αρκαθίας (δεύτερο μισό του 2ου αιώνα π.Χ.)
- Αρσάκης (~ 150 π.Χ.)
- Αρτάνης (~ 110 π.Χ.)
- Τιγράνης ο Νεότερος (~ 65 π.Χ.)
- Σόαιμος (~ 54 μ.Χ.)
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Marciak 2017, σελ. 117–118.
- ↑ 2,0 2,1 Chaumont, N. (2011). «Armenia ii». Encyclopaedia Iranica. http://www.iranicaonline.org/articles/armenia-ii.
- ↑ 3,0 3,1 Boyce & Grenet 1991, σελ. 320.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Marciak 2017.
- ↑ Marciak 2017, σελ. 61.
- ↑ Marciak, Michal (2017). Sophene, Gordyene, and Adiabene: Three Regna Minora of Northern Mesopotamia Between East and West. Brill. σελ. 77. ISBN 9789004350724.
The inquiry into Sophene’s cultural landscape reveals the existence of quite a number of characteristics which can be tentatively labeled as different cul- tural elements: local Anatolian, Iranian, Armenian, Greek-Hellenistic, Roman, Syrian-Mesopotamian...
- ↑ Marciak 2017, σελ. 95.
- ↑ Marciak 2017, σελ. 426.
- ↑ Lacey 2016, σελ. 109.
- ↑ Marciak, Michal (2017). Sophene, Gordyene, and Adiabene: Three Regna Minora of Northern Mesopotamia Between East and West. Brill. σελ. 77. ISBN 9789004350724.
- ↑ Sinclair 1989.
- ↑ 12,0 12,1 Canepa 2018.