Βέρα Χιτίλοβα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Βίρα Χιτίλοβα
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Věra Chytilová (Τσεχικά)
Γέννηση2  Φεβρουαρίου 1929[1][2][3]
Kunčice[4]
Θάνατος12  Μαρτίου 2014[1][2][3]
Πράγα[5][6][4]
Χώρα πολιτογράφησηςΤσεχία
Τσεχοσλοβακία[7]
Εκπαίδευσηκαθηγητής πανεπιστημίου
ΣπουδέςAcademy of Performing Arts και Film and TV School of the Academy of Performing Arts in Prague
Ιδιότητασκηνοθέτης κινηματογράφου, σεναριογράφος[8], παιδαγωγός και σκηνοθέτης[8][9]
ΣύζυγοςKarel Ludwig (1950–1953) και Jaroslav Kučera
ΤέκναŠtěpán Kučera
Βραβεύσειςμετάλλιο Αξίας της Δημοκρατίας της Τσεχίας
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Η Βέρα Χιτίλοβα (τσεχικά: Věra Chytilová, 2 Φεβρουαρίου 1929 - 12 Μαρτίου 2014) ήταν Τσέχα σκηνοθέτιδα και πρωτοπόρα του Τσεχικού Κινηματογράφου, η οποία λογοκρίθηκε αρκετά από την κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας. Περισσότερη γνωστή είναι για την ταινία της Μαργαρίτες, η οποία ανήκε στο Νέο Κύμα Τσεχίας.

Η ταινία της Vlčí bouda (1987) συμμετείχε στο 37ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου,[10] ενώ η ταινία της Kopytem sem, kopytem tam (1989), συμμετείχε στο 16ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Μόσχας.[11] Στο ίδιο Φεστιβάλ της Μόσχας, δύο χρόνια αργότερα μπήκε και η ταινία της Dědictví aneb Kurvahošigutntag.[12] Για το έργο της έλαβε ένα Ordre des Arts et des Lettres, ένα Μετάλλιο Αξίας, από την Τσεχική Κυβέρνηση, αλλά και ένα βραβείο Lion.[13]

Πρώιμη ζωή και εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Χιτίλοβα γεννήθηκε στην Οστράβα της Τσεχοσλοβακίας, στις 2 Φεβρουαρίου του 1929.[14] Και μεγάλωσε σε αυστηρό καθολικό περιβάλλον, το οποίο αργότερα λειτούργησε ως έμπνευση, σε πολλά ηθικά ερωτήματα, που τίθενται στις ταινίες της.[15]

Στο κολλέγιο, η Χιτίλοβα παρακολουθούσε φιλοσοφία και αρχιτεκτονική, αλλά εγκατέλειψε πρόωρα αυτά τα πεδία. Έτσι, άρχισε να εργάζεται ως συντάκτης, μοντέλο κ.λπ, πριν αρχίσει να εργάζεται στα Barrandov studios, της Πράγας, ως κλακετίστρια.[16] Κατόπιν, αναζήτησε συστάσεις από τα στούντιο, όπου εργαζόταν για να πάει να διδαχθεί κινηματογραφική παραγωγή, αλλά δεν έγινε δεκτή. Απτόητη από τον αποκλεισμό της, συνέχισε τις προσπάθειες, και αργότερα έγινε δεκτή στην Ακαδημία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης και Ερμηνείας της Πράγας, σε ηλικία 28 ετών.[14][16] Κατά τη διάρκεια των σπουδών της εκεί, διδάχτηκε από τον σπουδαίο σκηνοθέτη Οτάκαρ Βάβρα, και αποφοίτησε το 1962.[16]

Καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την αποφοίτηση της από την Ακαδημία, δύο ταινίες μικρού μήκους κυκλοφόρησαν στην Τσεχοσλοβακία. Το 1963, η Χιτίλοβα, κυκλοφόρησε το πρώτο της μεγάλου μήκους φιλμ, με τον τίτλο Ο něčem jiném.[16] Παρ’ όλα αυτά, έγινε ευρέως γνωστή με το άκρως λογοκριμένο φιλμ της Μαργαρίτες, του 1966. Η εν λόγω ταινία είναι γνωστή για τους "άκαρδους" χαρακτήρες της, για την έλλειψη συνεχών αφηγήσεων αλλά και το "κοφτό" οπτικό της ύφος. Η Χιτίλοβα δήλωσε ότι «το έργο είναι έτσι δομημένο, ώστε να περιοριστεί η συμμετοχή του θεατή, και να οδηγηθεί στην κατανόηση μίας υποκειμενικής ιδέας ή φιλοσοφίας».[14] Παρόλα αυτά, η ταινία απαγορεύτηκε στην Τσεχοσλοβακία, από την αρχική της κυκλοφορία το 1966 έως και το 1967, λόγω απεικόνισης σπατάλης τροφίμων, εντούτοις το 1966 η ταινία κέρδισε το Grand Prix στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Μπέργκαμο, της Ιταλίας.[14][15] Ωστόσο, η ταινία αυτή την καθιέρωσε τόσο στο εσωτερικό όσο και το εξωτερικό.

Μετά την ταινία αυτή, η κυβέρνηση, δημιούργησε πολλές δυσκολίες στη Χιτίλοβα, ώστε να βρει ξανά δουλειά στη Τσεχοσλοβακία, εν τοιαύτη περιπτώσει ποτέ δεν υπήρξε επίσημα στη μαύρη λίστα της χώρας της.[15] Το επόμενο έργο της έγινε το 1969 και είχε τίτλο Ovoce stromů rajských jíme. Αυτό ήταν και το τελευταίο της έργο μετά την Σοβιετική εισβολή του 1968. Από εκεί και πέρα δεν της ήταν εύκολο να βρει δουλειά, κι έτσι έφτιαχνε διαφημιστικά σποτ, υπό την επωνυμία του άνδρα της, Γιάροσλαβ Κουστέρα.[15]

Το 1976, λόγω της μικρής κινηματογραφικής δραστηριότητας, η κυβέρνηση, προσέγγισε την Χιτίλοβα και της ζήτησε να ξεκινήσει τη σκηνοθεσία ταινιών, σε μία από τις κρατικές εταιρείας παραγωγής, τη Krátký film Praha. Παράλληλα, στις ΗΠΑ, συγκαλούσαν το Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Γυναίκα της Χρονιάς, και επικοινώνησαν με τη Χιτίλοβα, για να τους δώσει την άδεια, να παρουσιάσουν την ταινία Μαργαρίτες, ως εναρκτήριο φιλμ του Φεστιβάλ.[15] Έτσι, η Χιτίλοβα ενημέρωσε το Φεστιβάλ ότι τα μόνα μη-λογοκριμένα αντίτυπα της ταινίας μπορούν να βρεθούν στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες. Επίσης, τους ενημέρωσε ότι η κυβέρνησή της θα της απαγόρευε να παρευρεθεί στο Φεστιβάλ, αλλά και να σκηνοθετεί ταινίες. Μετά από όλα αυτά το Φεστιβάλ ξεκίνησε να ασκεί διεθνείς πιέσεις κατά της Τσεχοσλοβακίας, για λογαριασμό της Χιτίλοβα.[15] Κατά τη διάρκεια αυτών των γεγονότων, η Χιτίλοβα έγραψε ένα γράμμα, απευθείας στον Πρόεδρο, Γκουστάβ Χουσάκ, αναλύοντας την καριέρα της και τις προσωπικές της πεποιθήσεις για τον σοσιαλισμό.[14] Κατόπιν όλων αυτών των γεγονότων, η Χιτίλοβα, άρχισε ξανά να ασχολείται με τον κινηματογράφο και συγκεκριμένα με την παραγωγή της ταινίας Hra ο jablko (1976).[15] Αφού ολοκληρώθηκε η ταινία, παρουσιάστηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κάρλοβι Βάρι, και κέρδισε έναν Silver Hugo στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σικάγο.[14][15] Μετά από αυτήν την ταινία συνέχισε να σκηνοθετεί, όμως δεν άργησε και πάλι η λογοκρισία από την Τσεχοσλοβάκικη κυβέρνηση. Το τελευταίο φιλμ της Χιτίλοβα κυκλοφόρησε το 2006.

Υστεροφημία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Χιτίλοβα περιέγραψε τον εαυτό της ως μανιώδη με τον έλεγχο και «μία καυτή τσαγιέρα που δεν μπορείς να αναποδογυρίσεις».[17] Η "καυτή" στάση της, δημιούργησε πολλές δυσκολίες σε αυτήν, στο να βρει δουλειά, κατά τη διάρκεια της σοβιετικής κυριαρχίας στη βιομηχανία. Ήταν γνωστή για την κριτική που ασκούσε στη Σοβιετική Ένωση, δηλώνοντας ότι «η κριτική μου βρίσκεται στις αρχές της ηθικής που κηρύττεις, έτσι δεν είναι; Μία αντανακλαστική κριτική που είναι απαραίτητη».[15] Η ίδια τελικά θα προκαλέσει ό,τι της έτυχε, γιατί πάντα έμενε πιστή στο όραμά της, αδιαφορώντας για τη σκληρή λογοκρισία που θα δεχόταν.[15]

Η Χιτίλοβα ενσωμάτωσε μία κινηματογραφική γλώσσα και ύφος, που δε βασίζεται σε καμία λογοτεχνική ή προφορική συνήθεια, αλλά αντιθέτως, χρησιμοποιώντας διάφορες οπτικές τεχνικές, προσπάθησε να δημιουργήσει μία διαφορετική έννοια στις ταινίες της.[18] Η Χιτίλοβα, αρεσκόταν στη χρήση της απλής και καθημερινής ζωής, σε συνδυασμό με αλληγορίες και σουρεαλισμό, ώστε να δημιουργήσει ταινίες με προσωπικότητα, οι οποίες ως επί το πλείστον, είναι εμπνευσμένες από το Νέο Κύμα Γαλλίας, και τον ιταλικό νεορεαλισμό.[14] Η Χιτίλοβα χρησιμοποιούσε ένα κινηματογραφικό ύφος, το οποίο συγγένευε με το λεγόμενο Cinéma vérité, ώστε το κοινό να μπορεί να έχει μία εξωτερική οπτική γωνία της ταινίας.[16] Η καλύτερη περίπτωση χρήσης της, του Cinéma vérité, παρουσιάζεται στην ταινία του 1966, Μαργαρίτες, τεχνικές οι οποίες δημιουργούν ένα «φιλοσοφικό ντοκιμαντέρ, μιας εκτροπής του θεατή από την πολυπλοκότητα, εξοντώνοντας την ψυχολογία του και εντείνοντας το χιούμορ.[16] Εξαιτίας αυτών των χειρισμών, η Χιτίλοβα, μία διαζευκτική εμπειρία για το κοινό της, αναγκάζοντάς το να αμφισβητήσει το νόημα των ταινιών της.

Η Χιτίλοβα περιγράφεται ως μία φεμινίστρια σκηνοθέτιδα.[19] Ο Γιόζεφ Σκβορεσκι, δήλωσε ότι η Χιτίλοβα «σε έναν αληθινό παραδοσιακό φεμινιστικό τρόπο, η Βίρα, συνδύασε μία έντονη πνευματικότητα και ένα γυναικείο αίσθημα, για την απόδοση της ομορφιάς και της μορφής».[19] Το δε έργο της Μαργαρίτες θεωρείται ως φεμινιστικό, λόγω της σφοδρής κριτικής της αντρικής συμπεριφοράς στο σεξ.[16] Παρόλα αυτά, η Χιτίλοβα, δεν έβλεπε τον εαυτό της ως μία φεμινίστρια σκηνοθέτιδα, αλλά πιστεύοντας στον ατομικισμό, δήλωσε ότι «ένα άτομο δεν πιστεύει σε ένα συγκεκριμένο σύνολο συμβάσεων ή κανόνων, αλλά εναπόκειται σε αυτό το άτομο να τους σπάσει.[17]

Προσωπική ζωή και θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννημένη στην Τσεχοσλοβακία, η Χιτίλοβα, αρνήθηκε να αφήσει τη χώρα της μετά τη σοβιετική εισβολή του 1968, δηλώνοντας ότι «το να δημιουργεί ταινίες έγινε πια αποστολή της».[15] Παντρεύτηκε με τον κινηματογραφιστή Γιάροσλαβ Κουτσέρα, τον οποίον τον είχε γνωρίσει κατά τη διάρκεια των μαθημάτων στο FAMU.[19] Την περίοδο της Σοβιετικής κατάληψης, η Χιτίλοβα, δεν μπορούσε να βρει εργασία ως σκηνοθέτις, και ο σύζυγός της φρόντισε για την οικογένεια τους και την ανατροφή των τριών παιδιών τους.[15]

Η Χιτίλοβα πέθανε, σε ηλικία 85 ετών, στις 12 Μαρτίου του 2014 στην Πράγα, μαζί με την οικογένειά της, μετά από μακροχρόνια προβλήματα υγείας.[20][21]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
  2. 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb146735427. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. 3,0 3,1 (Αγγλικά) SNAC. w6t76ck4. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. 4,0 4,1 «Encyklopedie dějin města Ostrava». (Τσεχικά) Encyclopedia of Ostrava History. 73. Ανακτήθηκε στις 8  Μαρτίου 2021.
  5. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
  6. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jk01050495. Ανακτήθηκε στις 23  Νοεμβρίου 2019.
  7. «Evidence zájmových osob StB». Records of persons of interest.
  8. 8,0 8,1 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/18187. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  9. www.acmi.net.au/creators/29337.
  10. «Berlinale: 1987 Programme». berlinale.de. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2011. 
  11. «16th Moscow International Film Festival (1989)». MIFF. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2013. 
  12. «18th Moscow International Film Festival (1993)». MIFF. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2013. 
  13. «Zemřela Věra Chytilová» (στα Czech). Týden(originally ČTK). 12 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2014. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 «Vera Chytilova biography». MS. Buffalo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2012. 
  15. 15,00 15,01 15,02 15,03 15,04 15,05 15,06 15,07 15,08 15,09 15,10 15,11 Buchar, Robert; foreword by Liehm, Antonín Jaroslav (2004). Czech new wave filmmakers in interviews. Jefferson, N.C.: McFarland. σελίδες 51–73. ISBN 9780786417209. 
  16. 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 16,6 Hames, Peter (2005). The Czechoslovak new wave (2. έκδοση). London [u.a]: Wallflower. ISBN 1-904764-42-8. 
  17. 17,0 17,1 Connolly, Kate. «Bohemian Rhapsodist». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2012. 
  18. Clouzot, Claire (1968). «Daisies Věra Chytilová». Film Quarterly. 3 21: 35–37. doi:10.2307/1210994. http://www.jstor.org/stable/1210994. Ανακτήθηκε στις 25 April 2012. 
  19. 19,0 19,1 19,2 Schonberg, Josef Skvorecky ; translated by Michael (1971). All the bright young men and women : a personal history of the Czech cinema. Toronto: Peter Martin Associates Ltd. ISBN 0-88778-056-3. 
  20. «Zemřela Věra Chytilová» (στα Czech). novinky.cz. 12 Μαρτίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2014. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  21. «V míru odešla drsná žena českého filmu Věra Chytilová». Czech Television (στα Czech). ČT 24. 12 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2014. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)

Περαιτέρω μελέτη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

CC-BY-SA
Μετάφραση
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Věra Chytilová της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).