Αυτόνομοι Εξεγερμένοι Δήμοι των Ζαπατίστας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αυτόνομοι Εξεγερμένοι Δήμοι των Ζαπατίστας
Municipios Autónomos Rebeldes Zapatistas

Σημαία
Σύμβολο
Εθνικό σύνθημα: Aquí manda el Pueblo y el Gobierno Obedece (ισπανικά) Εδώ ο λαός δίνει τις εντολές και η κυβέρνηση υπακούει
Εθνικός ύμνος: Himno Zapatista
Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο
Έδαφος που ελέγχεται πλήρως ή εν μέρει από τους Ζαπατίστας στην Τσιάπας
Καμιά (de jure) Οβεντίκ (Tiamnal, Larráinzar) (de facto)
16°55′33″N 92°45′37″W
Ισπανικα Tojolabal Tzeltal Mam Tzotzil Chol Zoque
Ελευθεριακός σοσιαλισμός

Αντικαπιταλισμός

συνομοσπονδία υπό μια μη κομματική συναινετική δημοκρατία
 • Σύνολο
24,403 km2 km2
Πληθυσμός
 • Απογραφή  
εκτίμηση 2018 363,583  

Οι Αυτόνομοι Εξεγερμένοι Δήμοι των Ζαπατίστας (ισπανικά: Municipios Autónomos Rebeldes Zapatistas, MAREZ) είναι de facto αυτόνομες περιοχές που ελέγχονται από τις βάσεις υποστήριξης νεο-Ζαπατίστας στην πολιτεία Τσιάπας του Μεξικού, που ιδρύθηκαν μετά την εξέγερση των Ζαπατίστας που πραγματοποιήθηκε το 1994[1] της ευρύτερης σύγκρουσης στην Τσιάπας. Παρά τις προσπάθειες διαπραγμάτευσης με την κυβέρνηση του Μεξικού που κατέληξαν στις Συμφωνίες του San Andrés το 1996, η αυτονομία της περιοχής παραμένει άγνωστη από αυτήν.[2]

Ο στρατός των Ζαπατίστας, ή EZLN, δεν κατέχει καμία εξουσία στους αυτόνομους δήμους. Σύμφωνα με το σύνταγμά της, κανένας διοικητής ή μέλος της Φυτικής Επαναστατικής Γηγενής Επιτροπής δεν μπορεί να λάβει θέσεις εξουσίας ή κυβέρνησης σε αυτούς τους χώρους.[3]

Αυτά τα μέρη βρίσκονται εντός των επίσημων δήμων, και πολλά ακόμη βρίσκονται στον ίδιο δήμο, όπως στην περίπτωση των San Andrés Larrainzar και Ocosingo. Το MAREZ συντονίζεται από αυτόνομα συμβούλια και οι κύριοι στόχοι τους ήταν η προώθηση της εκπαίδευσης και της υγείας στην επικράτειά τους. Επίσης, αγωνίζονται για τα δικαιώματα γης, την εργασία και το εμπόριο, τη στέγαση και τα ζητήματα εφοδιασμού με καύσιμα, προωθώντας τις τέχνες (ιδιαίτερα τη γηγενή γλώσσα και τις παραδόσεις) και αποδίδοντας δικαιοσύνη.[4]

Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την 1η Ιανουαρίου 1994, χιλιάδες μέλη του EZLN κατέλαβαν κωμοπόλεις στην Τσιάπας, έκαψαν αστυνομικά τμήματα, κατέλαβαν κυβερνητικά κτίρια και συγκρούστηκαν με τον μεξικανικό στρατό. Το EZLN απαίτησε «εργασία, γη, στέγαση, τροφή, υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση, ανεξαρτησία, ελευθερία, δημοκρατία, δικαιοσύνη και ειρήνη» στις κοινότητές τους.[5] Οι Ζαπατίστας κατέλαβαν πάνω από ένα εκατομμύριο στρέμματα από μεγάλους γαιοκτήμονες κατά τη διάρκεια της επανάστασης τους.[6]

Κατανομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 2003 το MAREZ συντονίζεται σε πολύ μικρές ομάδες που ονομάζονται καρακόλ (Ισπανικά: "σαλιγκάρια"). Πριν από αυτό, οι Νεο-Ζαπατίστας χρησιμοποίησαν τον τίτλο του Aguascalientes μετά τον ιστότοπο της Εθνικής Δημοκρατικής Σύμβασης που διοργανώθηκε από το EZLN στις 8 Αυγούστου 1994.[7] Αυτό το όνομα έδωσε τον υπαινιγμό στη Σύμβαση των Aguascalientes κατά τη διάρκεια της Μεξικανικής Επανάστασης, όπου ο Εμιλιάνο Ζαπάτα και άλλοι ηγέτες συναντήθηκαν το 1914 και ο Ζαπάτα έκανε συμμαχία με τον Φρανσίσκο Βίγια.

Κατανομή τοποθεσιών MAREZ[8][9]

Καρακόλ Προηγούμενο όνομα (Aguascalientes) Αυτόχθονες ομάδες Περιοχή και δήμοι στους οποίους βρίσκονται
Μητέρα των θαλάσσιων σαλιγκαριών των ονείρων μας La Realidad Tojolabales, tzeltales και mames Selva Fronteriza. " Ocosingo, Marques de Comillas "
Ανεμοστρόβιλος των λέξεων μας Μορέλια Tzeltales, tzotziles και tojolabales Tzots Choj Altamirano, Comitán
Αντίσταση σε μια νέα αυγή Λα Γκαρούτσα Τζελτάλες Selva Tzeltal " Ocosingo, Altamirano "
Αυτό μιλάει για όλους Roberto Barrios Choles, ζωολογικοί κήποι και tzeltales Zona Norte de Chiapas San Andrés Larrainzar, El Bosque, Simojovel de allende
Αντίσταση και εξέγερση για την ανθρωπότητα Οβεντικό Tzotziles, και tzeltales Altos de Chiapas, San Andrés Larrainzar, Teopisca.
Ejido Santa María Chicomuselo
Ελ Μπελέ Motozintla
Τουλάν Καού Amatenango del Valle
K'anal Hulub Χιλώ

Κατανομή τοποθεσιών CRAREZ[8][9]

CRAREZ Καρακόλ Προηγούμενο όνομα (Aguascalientes) Περιοχή και δήμοι στους οποίους βρίσκονται
Βήματα Ιστορίας, για τη ζωή της Ανθρωπότητας Η καρδιά των επαναστατικών σπόρων συλλογής, μνήμη του συντρόφου Galeano Λα Ουνόν Σαν Κουιντίν
Σπόρος που ανθίζει με τη συνείδηση εκείνων που αγωνίζονται για πάντα Αξιοπρεπής σπείρα που υφαίνει τα χρώματα της ανθρωπότητας στη μνήμη των πεσμένων
Νέα Αυγή σε αντίσταση και εξέγερση για τη ζωή και την ανθρωπότητα Άνθηση του επαναστατικού σπόρου El Poblado Patria Nueva Οκόσινσο
Η επαναστατική σκέψη των αρχικών λαών Προς τιμήν της μνήμης του συντρόφου Μανουέλ Dolores Hidalgo Οκόσινσο
Το φως που λάμπει στον κόσμο Αντίσταση και εξέγερση, ένας νέος ορίζοντας El Poblado Nuevo Jerusalén Οκόσινσο
Η καρδιά της ζωής μας για το νέο μέλλον Ρίζα των αντιστάσεων και των εξεγέρσεων για την ανθρωπότητα Ejido Jolj'a Τίλα
Λουλούδι της λέξης μας και φως των ανθρώπων μας που αντανακλά για όλους Ζακίντο Κένεκ Comunidad del CIDECI-Unitierra San Cristóbal de las Casas

Κυβέρνηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πινακίδα γράφει (πάνω): "Βρίσκεστε στην περιοχή των ανταρτών της Ζαπατίστας. Εδώ οι άνθρωποι δίνουν τις εντολές και η κυβέρνηση υπακούει." Κάτω: "Βόρεια ζώνη. Συμβούλιο Καλής Κυβέρνησης. Απαγορεύεται αυστηρά η εμπορία όπλων, η φύτευση ναρκωτικών, η χρήση ναρκωτικών, τα αλκοολούχα ποτά και οι παράνομες πωλήσεις ξύλου. Όχι στην καταστροφή της φύσης." Federal Highway 307, Τσιάπας.

Σε τοπικό επίπεδο, οι άνθρωποι παρευρίσκονται σε μια δημοφιλή συνέλευση 300 οικογενειών στις οποίες οποιοσδήποτε άνω των 12 ετών μπορεί να συμμετάσχει στη λήψη αποφάσεων. Αυτές οι συνελεύσεις προσπαθούν να επιτύχουν συναίνεση, αλλά είναι πρόθυμες να επιστρέψουν στην πλειοψηφία. Οι κοινότητες σχηματίζουν μια ομοσπονδία με άλλες κοινότητες για τη δημιουργία αυτόνομων δήμων, οι οποίες σχηματίζουν περαιτέρω ομοσπονδίες με άλλους δήμους για τη δημιουργία μιας περιοχής. Οι Ζαπατίστας αποτελούνται από πέντε περιοχές, συνολικά με πληθυσμό περίπου 360.000 άτομα από το 2018.[10]

Κάθε κοινότητα έχει 3 κύριες διοικητικές δομές: (1) την επιτροπή, υπεύθυνη για την καθημερινή διοίκηση. (2) το συμβούλιο ελέγχου της γης, το οποίο ασχολείται με τη δασοκομία και τις διαφορές με γειτονικές κοινότητες· και (3) το agencia, μια κοινοτική αστυνομική υπηρεσία.[11]

Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η οικονομία των Ζαπατίστας αποτελείται κυρίως από εργατικούς συνεταιρισμούς, οικογενειακά αγροκτήματα και κοινοτικά καταστήματα με συμβούλια καλής κυβέρνησης που παρέχουν δάνεια χαμηλού επιτοκίου, δωρεάν εκπαίδευση, ραδιοφωνικούς σταθμούς και υγειονομική περίθαλψη σε κοινότητες. Η οικονομία είναι σε μεγάλο βαθμό αυτόνομη και γεωργική, παράγοντας κυρίως καλαμπόκι, φασόλια, καφέ, μπανάνες, ζάχαρη, βοοειδή, κοτόπουλα, χοίρους και ρούχα σε συνεταιρισμούς.[12] Οι κοινότητες έχουν καταργήσει την ιδιωτική (αλλά όχι προσωπική) ιδιοκτησία της ιδιοκτησίας και έχουν θεσπίσει ένα σύστημα κοινής ιδιοκτησίας γης και πωλούν αγαθά αξίας άνω των 44 εκατομμυρίων δολαρίων σε διεθνείς αγορές κάθε χρόνο. Δεδομένης της συλλογικής ιδιοκτησίας γης και συστήματος συμμετοχικής δημοκρατίας, η πείνα και η βία είναι εξαιρετικά χαμηλές σε σύγκριση με άλλες φτωχές κοινότητες του Μεξικού.[13]

Δημοσιές υπηρεσίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Ζαπατίστας διοικούν εκατοντάδες σχολεία με χιλιάδες καθηγητές μοντελοποιημένες γύρω από τις αρχές της δημοκρατικής εκπαίδευσης, όπου οι μαθητές και οι κοινότητες αποφασίζουν συλλογικά για το σχολικό πρόγραμμα και οι μαθητές δεν βαθμολογούνται.[14]

Φροντίδα υγείας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Ζαπατίστας διατηρούν μια υψηλής ποιότητας καθολική υπηρεσία υγειονομικής περίθαλψης η οποία παρέχεται δωρεάν. Ωστόσο, τα φάρμακα πρέπει να πληρώνονται για να καλύψουν τα έξοδα επαναφόρτισης.[15] Οι κάτοικοι των κοινοτήτων Ζαπατίστας πιστεύουν ότι οι υπηρεσίες υγείας τους είναι καλύτερα στελεχωμένοι, εξοπλισμένοι και λιγότερο ρατσιστικοί απέναντι στους αυτόχθονες πληθυσμούς από ότι οι περισσότερες υπηρεσίες στην Τσιάπας. Συνεργάζεται επίσης με τα γύρω νοσοκομεία και παίρνει ελεύθερα ασθενείς από άλλες κοινότητες που πρέπει να χρησιμοποιούν τις ιατρικές εγκαταστάσεις που διαθέτουν μόνο οι Ζαπατίστας.[16] Από το 1994, οι Ζαπατίστας έχουν κατασκευάσει 2 νέα νοσοκομεία και 18 κλινικές υγείας στην περιοχή για να αυξήσουν την ευημερία των κοινοτήτων.[14] Μια μελέτη του 2014 δείχνει τα ακόλουθα επιτεύγματα στην ιατρική περίθαλψη των Ζαπατίστας:

  • Το 2005, το 84,2% των παιδιών Ζαπατίστας εμβολιάστηκαν πλήρως, ενώ το ποσοστό αυτό ανερχόταν στο 74,8% στις φιλοκυβερνητικές κοινότητες.[17]
  • Το 2010, το 63% όλων των αναμενόμενων μητέρων ήταν σε θέση να λάβουν ιατρική βοήθεια σε κοινότητες Ζαπατίστας, ενώ μόνο το 35% των εγκυμοσύνης υποβοηθείται σωστά σε κοινότητες εκτός Ζαπατίστας.
  • Το 2010, το 74% των κοινοτήτων Ζαπατίστας είχαν πρόσβαση σε τουαλέτες στα σπίτια τους. Το 54% των κυβερνητικών κοινοτήτων είχαν πρόσβαση σε τουαλέτες στα σπίτια τους.
  • Το 2013, το 32% των κατοίκων της Ζαπατίστας πάσχουν από φυματίωση, ενώ σε μεγαλύτερες μερίδες κυβερνητικών κοινοτήτων, το 84% συνεχίζει να εμφανίζει φυματίωση.
  • Οι εξετάσεις καρκίνου και οι εξετάσεις σεξουαλικής υγείας πραγματοποιούνται συχνότερα από ότι πριν από την επανάσταση.
  • Σε περιοχές όπου υπήρχαν στο παρελθόν σημαντικά υψηλά ποσοστά θανάτου κατά τη διάρκεια του τοκετού, υπήρξε τώρα μια περίοδος οκτώ ετών και άνω όπου δεν έχουν καταγραφεί θάνατοι από τη μητέρα.
  • Η εξάλειψη τόσο της παρασκευής όσο και της κατανάλωσης αλκοόλ, συνδέεται άμεσα με τη μείωση πολλών ασθενειών και λοιμώξεων, όπως έλκη, κίρρωση, υποσιτισμός και χειρουργικές πληγές.[18]

Σύμφωνα με έναν λογαριασμό της Oventic από το 2016:

Στο Oventic, υπήρχε μια μικρή αλλά φαινομενικά πλήρως λειτουργική ιατρική κλινική, η οποία φάνηκε να προσφέρει βασική υγειονομική περίθαλψη. Μια πινακίδα στην πόρτα είπε ότι οι γενικές διαβουλεύσεις, η γυναικολογία, η οπτομετρία και οι εργαστηριακές υπηρεσίες ήταν διαθέσιμες πέντε ημέρες την εβδομάδα. Οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης ήταν διαθέσιμες 24 ώρες, επτά ημέρες την εβδομάδα. Φάνηκαν να έχουν στη διάθεσή τους ένα νέο λαμπερό ασθενοφόρο. Άλλες υπηρεσίες που προσφέρονται λίγες μέρες την εβδομάδα περιλαμβάνουν οδοντιατρική και υπερήχους.[19]

Προστασία του περιβάλλοντος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Ζαπατίστας έχουν αναλάβει πολλά έργα για την προστασία και την αποκατάσταση των κατεστραμμένων οικοσυστημάτων της ζούγκλας Lacandon, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, καθώς και αντίσταση στην εξόρυξη πετρελαίου και μετάλλων μέσω της εξόρυξης.[20] Σύμφωνα με ένα άτομο που έμεινε στην πόλη Oventic το 2016:

Υπήρχε επίσης κάτι άλλο - κάτι που με πήρε πολύ καιρό για να βάλω το δάχτυλό μου. Τότε με χτύπησε τελικά: δεν υπήρχαν απορρίματα. ούτε καν ένα περιτύλιγμα αδέσποτης σοκολάτας.[19]

Οι Ζαπατίστας έχουν επίσης ξεκινήσει προσπάθειες μελισσοκομίας και αναδάσωσης, έχοντας φυτέψει πάνω από 30.000 δέντρα για την προστασία των πηγών νερού (ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένης της αυξανόμενης λειψυδρίας στο Τσιάπας),[21] αντιστροφή της αποψίλωσης στα τροπικά δάση και παροχή πηγών τροφίμων, καυσίμων και υλικών κατασκευής.[22] Οι μελισσοκόμοι στοχεύουν να αντιστρέψουν μεγάλο μέρος της κατάρρευσης του πληθυσμού των μελισσών και να παράγουν μέλι για τροφή, οικολογική αναγέννηση και κεριά.[23]

Αρκετοί οικο-σοσιαλιστές και οικο-αναρχικοί συγγραφείς επαίνεσαν τις προσπάθειες των Ζαπατίστας να οικοδομήσουν μια οικολογική κοινωνία.[24] Ωστόσο, οι Ζαπατίστας έχουν επίσης επικριθεί έντονα τόσο από τους περιβαλλοντολόγους όσο και από τους γηγενείς Λακάντον Μάγια για την αποδοχή και την ενθάρρυνση της υλοτομίας, της γεωργίας και της κατασκευής οικισμών σε προστατευόμενες περιοχές της ζούγκλας του Λακάντον.[25][26]

Φεμινισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Ζαπατίστας συνδέονται στενά με τον φεμινισμό και την πολιτική υπέρ των queer, ο Επαναστατικός Νόμος για τις Γυναίκες, που εκπονήθηκε από την Comandanta Ramona δηλώνει ότι:

Πρώτον: Οι γυναίκες, ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας, χρώματος ή πολιτικής σχέσης, έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν στον επαναστατικό αγώνα με τρόπο που καθορίζεται από την επιθυμία και την ικανότητά τους.

Δεύτερον: Οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να εργάζονται και να λαμβάνουν έναν δίκαιο μισθό.

Τρίτον: Οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν τον αριθμό των παιδιών που θα έχουν και θα φροντίζουν.

Τέταρτον: Οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν στις υποθέσεις της κοινότητας και να κατέχουν θέσεις εξουσίας εάν εκλέγονται ελεύθερα και δημοκρατικά.

Πέμπτον: Οι γυναίκες και τα παιδιά τους έχουν το δικαίωμα στην πρωταρχική προσοχή σε θέματα υγείας και διατροφής.

Έκτον: Οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα στην εκπαίδευση.

Έβδομο: Οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν τον σύντροφό τους και δεν πρέπει να αναγκαστούν να παντρευτούν.

Όγδοο: Οι γυναίκες δεν πρέπει να ξυλοκοπούνται ή να κακοποιούνται σωματικά από τα μέλη της οικογένειάς τους ή από ξένους. Ο βιασμός και η απόπειρα βιασμού θα τιμωρηθούν αυστηρά.

Ένατο: Οι γυναίκες θα μπορούν να κατέχουν ηγετικές θέσεις στην οργάνωση και να κατέχουν στρατιωτικές τάξεις στις επαναστατικές ένοπλες δυνάμεις.

Δέκατο: Οι γυναίκες θα έχουν όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που περιγράφονται στους επαναστατικούς νόμους και κανονισμούς.[27]

Το 2018, οι Ζαπατίστας φιλοξένησαν ένα φεμινιστικό φεστιβάλ, το οποίο χαρακτηρίστηκε ως «όχι μόνο μια ευκαιρία δημιουργίας εκπαιδευτικών ή επαγγελματικών δικτύων, αλλά και ένας χώρος για να εξετάσουμε την υγεία και την ευημερία κάποιου ως γυναίκα στον αγώνα για τη δικαιοσύνη. Υπήρχαν δραστηριότητες που κυμαίνονται από εργαστήρια, πίνακες συζητήσεων και προβολές ταινιών έως θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις τέχνης και αθλητικές εκδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένων αγώνων μπάσκετ και ποδοσφαίρου. Τα θέματα περιελάμβαναν τη βία των φύλων, την αυτοάμυνα, την αυτοεξυπηρέτηση, το σεξισμό στα μέσα ενημέρωσης, τα σεξουαλικά δικαιώματα, την υγεία και την εκπαίδευση, τη μισογυνία και την παιδική ηλικία, τις διακρίσεις κατά των αυτόχθονων κοινοτήτων LGBTQ, τους υπερασπιστές των περιβαλλοντικών δικαιωμάτων των γυναικών και τον αποικιοκρατία. Όλες οι δραστηριότητες καθοδήγησαν και διεξήχθησαν από γυναίκες και όλες είχαν ως στόχο τη δημιουργία συνείδησης της ανισότητας των φύλων ή την αποκατάσταση της αυτοπεποίθησης και της αυτονομίας των γυναικών."[28]

Πολιτική σχέση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι νεο-Ζαπατίστας δεν δηλώνουν την προσκόλληση σε μια συγκεκριμένη πολιτική ιδεολογία πέρα από την αριστερή πολιτική. Ωστόσο, η λειτουργία του MAREZ το ξεχώρισε μέσω προγραμματισμού από την παραδοσιακή αριστερά, διεκδικώντας τον Ζαπατίστα και τον Μαγιονιστή που ενέπνευσε τον «Ιντινενισμό» με συνεισφορές από τον ελευθεριακό σοσιαλισμό, τον Μαρξισμό,[29] και τον αναρχισμό. Μερικοί συγγραφείς κάνουν επίσης παραλληλισμούς μεταξύ του νεοζαπατισμού και του αυτονομίας, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι μπορεί να οριστεί καλύτερα ως ημι-αναρχικός.[30]

Κριτική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Ζαπατίστας αντιμετώπισαν κριτική από αρκετούς σοσιαλιστές και αναρχικούς. Οι αναρχικοί υποστηρίζουν ότι οι κοινότητες των Ζαπατίστας δεν έχουν καταβάλει αρκετή προσπάθεια για να καταργήσουν πλήρως τις καπιταλιστικές πρακτικές μισθωτής εργασίας, ενοικίου και πολυεθνικών επενδύσεων από τις κοινότητές τους,[6] ενώ οι μη αναρχικοί σοσιαλιστές έχουν επικρίνει τους Ζαπατίστας επειδή δεν συγκεντρώνουν αρκετά την εξουσία τους και εκμεταλλεύονται τους φυσικούς τους πόρους για τη χρηματοδότηση κοινωνικών προγραμμάτων στις κοινότητές τους και τη χρηματοδότηση επαναστατικής δραστηριότητας σε όλο το Μεξικό.[31] Μερικοί οικο-αναρχικοί έχουν επικρίνει τις κοινότητες που δεν συμμετέχουν σε έναν πλήρως χορτοφαγικό τρόπο ζωής, συνεχίζουν να χρησιμοποιούν πλαστικό και αποψιλώνουν της γύρω ζούγκλες για την εκτροφή βοοειδών.[32]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «The Zapatista Movement: The Fight for Indigenous Rights in Mexico». Australian Institute of International Affairs (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2020. 
  2. ↑ Villegas, Paulina (2017-08-26). «In a Mexico ‘Tired of Violence,’ Zapatista Rebels Venture Into Politics» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2017/08/26/world/americas/mexico-zapatista-subcommander-marcos.html. Ανακτήθηκε στις 2020-05-07. 
  3. ↑ Gloria Muñóz Ramírez (2003). 20 y 10 el fuego y la palabra. Revista Rebeldía y Demos, Desarrollo de Medios, S.A. de C.V. La Jornada Ediciones. 
  4. ↑ «Chiapas: La treceava estela». palabra.ezln.org.mx. 
  5. ↑ Ramírez, Gloria (2008). The Fire and the Word: A History of the Zapatista Movement. σελ. 22. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Grubacic, Andrej (2016). Living at the Edges of Capitalism: Adventures in Exile and Mutual Aid. ISBN 9780520287303. 
  7. ↑ Utopía, CCD. «LOS AGUASCALIENTES: Centros Culturales en el Corazón de la Selva Lacandona y en las montañas y rincones zapatistas». itzcuintli.tripod.com. Ανακτήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2018. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Hidalgo, Onésimo and Castro Soto, Gustavo.
  9. ↑ 9,0 9,1 Zapatistas announce major expansion of autonomous territories
  10. ↑ Andrew Flood, "The Zapatistas, anarchism and 'Direct democracy'", Anarcho-Syndicalist Review 27 (Winter 1999)
  11. ↑ Barmeyer, Niels (2009). Developing Zapatista Autonomy: Conflict and NGO Involvement in Rebel Chiapas. University of New Mexico Press. σελίδες Chapter Three: "Who is Running the Show? The Workings of Zapatista Government". 
  12. ↑ Resistencia Autónoma: Cuaderno de texto de primer grado del curso de "La Libertad según l@s Zapatistas", 6-13.
  13. ↑ Esteva, Gustavo. Liberty According to the Zapatistas. 
  14. ↑ 14,0 14,1 Zibechi, Raúl (2012). Territories in Resistance: A Cartography of Latin American Social Movements. AK Press. σελ. 132. 
  15. ↑ J.H., Cuevas (Μαρτίου 2007). «Health and Autonomy: the case of Chiapas» (PDF). World Health Organization. 
  16. ↑ Translated by Dan Fischer, 'Resistencia Autónoma: Cuaderno de texto de primer grado del curso de "La Libertad según l@s Zapatistas" 19.
  17. ↑ «El suicidio ronda en San Andrés». El Universal (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2020. 
  18. ↑ Warfield, Cian (στα αγγλικά). Understanding Zapatista Autonomy: An Analysis of Healthcare and Education. https://www.academia.edu/33163010/Understanding_Zapatista_Autonomy_An_Analysis_of_Healthcare_and_Education. 
  19. ↑ 19,0 19,1 «Two decades on: A glimpse inside the Zapatista's capital, Oventic | Links International Journal of Socialist Renewal». links.org.au. Ανακτήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2019. 
  20. ↑ Gobierno Autónomo I: Cuaderno de texto de primer grado del curso de "La Libertad según l@s Zapatistas", 19.
  21. ↑ «"Development" and Extraction: Water Scarcity in Chiapas». Schools for Chiapas (στα Αγγλικά). 9 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2019. 
  22. ↑ «Neem: The People's Pharmacy». Schools for Chiapas (στα Αγγλικά). 20 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2019. 
  23. ↑ «The Other Bee: Reviving a Mayan Tradition». Schools for Chiapas (στα Αγγλικά). 19 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2019. 
  24. ↑ Kovel, Joel (2007). Enemy of Nature: The End of Capitalism or the End of the World?. Zed Books. σελίδες 253. 
  25. ↑ Mark Stevenson (Associated Press) (July 14, 2002). «Unusual battle lines form around jungle». The Miami Herald. http://www.latinamericanstudies.org/mexico/lacandones.htm. Ανακτήθηκε στις May 11, 2011. 
  26. ↑ «Inbreeding, Rebels And Tv Threaten Mexican Jungle Tribe's Existence». Chicago Tribune. February 24, 1994. http://articles.chicagotribune.com/1994-02-24/news/9402240303_1_zapatistas-lacandon-indians-rebel-hands. Ανακτήθηκε στις May 11, 2011. 
  27. ↑ «Adventures in Feministory: Comandante Ramona». Bitch Media (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2019. [νεκρός σύνδεσμος]
  28. ↑ April 3, Shirin Hess· 2018 (3 Απριλίου 2018). «Zapatista women inspire the fight against patriarchy». Waging Nonviolence (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2020. 
  29. ↑ «Critical Analysis: The Zapatista Rebellion: 20 Years Later – Denver Journal of International Law & Policy» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2020. 
  30. ↑ Gunderson, Christopher (October 2018). «Autonomist Marxist Interpretations of the Zapatista Uprising: A Critique» (στα αγγλικά). Science & Society 82 (4): 531–554. doi:10.1521/siso.2018.82.4.531. ISSN 0036-8237. https://guilfordjournals.com/doi/10.1521/siso.2018.82.4.531. 
  31. ↑ Louis Proyect, "Fetishizing the Zapatistas: a critique of "Change the World Without Taking Power", marxmail.org, 7 June 2003
  32. ↑ Javier Sethness Castro, "Neo-Zapatista Autonomy", Counterpunch, 23 January 2014
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αυτόνομοι_Εξεγερμένοι_Δήμοι_των_Ζαπατίστας&oldid=10177229"