Αραμπέλα (όπερα)
.JPG) | |
| Τίτλος | Arabella Arabella[1] |
|---|---|
| Γλώσσα | Γερμανικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 1929 1933 |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 20ος αιώνας |
| Μορφή | όπερα |
| Χαρακτήρες | A fortune-teller[2][3], Arabella[2][3], Hotel Porter[2][3], Mandryka[2][3], Count Lamoral[2][3], Matteo[2][3], Count Dominik[2][3], The Fiakermilli[2][3], Welko[2][3], Zdenka[2][3], Count Elemer[2][3], Count Waldner[2][3], Adelaide[2][3], A chaperone[2], d:Q63676298[3], d:Q63676299[3], d:Q63676301[3], d:Q63676302[3], d:Q63676306[3], d:Q63676307[3] και d:Q63676308[3] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Η Αραμπέλα ή Αραμπέλλα (γερμ. Arabella) είναι όπερα (χαρακτηριζόμενη ως «λυρική κωμωδία») σε τρεις πράξεις του Γερμανού συνθέτη Ρίχαρντ Στράους (Op. 79), σε γερμανικό λιμπρέτο του Ούγκο φον Χόφμανσταλ. Το έργο παίχθηκε για πρώτη φορά το 1933 και ήταν η έκτη και τελευταία συνεργασία του φον Χόφμανσταλ με τον Στράους.
Ιστορία παραστάσεων
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το έργο παίχθηκε για πρώτη φορά (παγκόσμια πρεμιέρα) την 1η Ιουλίου 1933 στη Σαξονική Κρατική Όπερα της Δρέσδης, και το επόμενο ήδη έτος έγινε η βρετανική πρεμιέρα του (στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου)[4] και η πρεμιέρα του στην αμερικανική ήπειρο (Θέατρο του Κολόμβου στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής με διευθυντή ορχήστρας τον Φριτς Μπους).[5] Δύο δεκαετίες αργότερα, στις 10 Φεβρουαρίου 1955, έγινε η πρώτη εκτέλεση στις ΗΠΑ, στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης.[6] Στην Αυστραλία, η παραγωγή του 2008 από την Αυστραλιανή Λυρική Σκηνή κέρδισε του Βραβείο Χέλπμαν για την Καλύτερη όπερα.[7]
Τα πρόσωπα του έργου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Ρόλος | Φωνή | Διανομή στην πρεμιέρα, 1 Ιουλίου 1933 Μαέστρος: Κλέμενς Κράους |
|---|---|---|
| Αραμπέλα | υψίφωνος | Βιορίτσα Ουρσουλεάκ |
| Ζντένκα, αδελφή της Αραμπέλα | υψίφωνος | Μαργκίτ Μπόκορ |
| Κόμης Βάλντνερ, ο πατέρας τους | βαθύφωνος | Φρήντριχ Πλάσκε |
| Αντελάιντε, η μητέρα τους | μεσόφωνος | Καμίλα Κάλαμπ |
| Μαντρύκα, Κροάτης γαιοκτήμονας | βαρύτονος | Άλφρεντ Γιέργκερ |
| Ματέο, νεαρός αξιωματικός | τενόρος | Μάρτιν Κρέμερ |
| Κόμης Έλεμερ, ένας από τους μνηστήρες της Αραμπέλα | τενόρος | Καρλ Άλμπρεχτ Στράιμπ |
| Κόμης Ντόμινικ, άλλος μνηστήρας | βαρύτονος | Κουρτ Μπέμε |
| Κόμης Λάμοραλ, τρίτος μνηστήρας | βαθύφωνος | Άρνο Σέλενμπεργκ |
| Φιάκερμίλι, η «όμορφη» στον Χορό των αμαξάδων | υψίφωνος κολορατούρα | Ελίτσε Ιλιάρντ |
| Μάντισσα | υψίφωνος | Γιέσικα Καίτρικ |
| Βέλκο, Ντιούρα, Γιάνκελ, υπηρέτες του Μαντρύκα | (μη τραγουδιστικοί ρόλοι) | Ρόμπερτ Μπύσελ, Ρόμπερτ Σμαλνάουερ, Χορστ Φάλκε |
| Υπάλληλος ξενοδοχείου | (μη τραγουδιστικός ρόλος) | Λούντβιχ Άυμπις |
| Υπηρέτης, τρεις χαρτοπαίκτες, γιατρός, σερβιτόρος | βωβοί ρόλοι | |
| Αμαξάδες κ.ά. στον χορό, σερβιτόροι, πελάτες του ξενοδοχείου | ||
Η υπόθεση του έργου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Χρόνος: Δεκαετία του 1860
- Τόπος: Βιέννη
Πράξη Α΄
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ένα ξενοδοχείο της Βιέννης
Με το άνοιγμα της αυλαίας, η μάντισσα λέει στην Κόμισσα Αντελάιντε τη μοίρα της οικογένειας. Προφητεύει ότι η κόρη της Αραμπέλα θα παντρευτεί κάποιον από μακριά, αλλά ενδέχεται να ενσκήψουν προβλήματα. Οι Βάλντνερ έχουν μια ακόμα θυγατέρα, τη Ζντένκα, αλλά επειδή δεν έχουν χρήματα για δύο προίκες, έχουν καλλιεργήσει την τάση του «αγοροκόριτσου» που έχει, παρουσιάζοντάς την ως αγόρι με το όνομα «Ζντένκο». Ωστόσο η Ζντένκα συμπαθεί τον Ματέο, έναν άφραγκο αξιωματικό, ο οποίος όμως ποθεί την Αραμπέλα. Για να τον αποτρέψει από το να αυτοκτονήσει, η Ζντένκα τού γράφει ερωτικές επιστολές που τις υπογράφει ως Αραμπέλα. Η Ζντένκα επικρίνει την Αραμπέλα για το ότι αποπαίρνει τον Ματέο και η Αραμπέλα της απαντά ότι ελπίζει για τον «σωστό άνθρωπο», στον οποίο θα μπορεί να δώσει εντελώς την καρδιά της. Στο μεταξύ η Αραμπέλα πολιορκείται από τρεις μνηστήρες, τους κόμητες Έλεμερ, Ντόμινικ και Λάμοραλl, και αναγνωρίζει ότι ίσως να πρέπει να δεχθεί τον έναν από αυτους, αλλά έχει «ερωτευθεί με την πρώτη ματιά» έναν άγνωστο που πέρασε στον δρόμο.
Ο κόμης Βάλντνερ έχει γράψει γράμματα σε όλους τους φίλους του ζητώντας οικονομική βοήθεια, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Είχε τις ελπίδες του σε έναν παλαιό και πάμπλουτο Κροάτη φίλο του, τον Μαντρύκα, στέλλοντάς του ακόμα και μια εικόνα της Αραμπέλα ελπίζοντας να τη θελήσει ως σύζυγό του. Φθάνει ένας επισκέπτης που αναγγέλλεται ως «Μαντρύκα» και ο Βάλντνερ εκπλήσσεται όταν τον βλέπει, καθώς διαπιστώνει ότι δεν είναι ο φίλος του. Ο αφιχθείς εξηγεί ότι είναι ο ανηψιός του γέρου Μαντρύκα και έχει το ίδιο επώνυμο. Ο θείος του έχει πεθάνει και εκείνος είναι ο μοναδικός κληρονόμος του. Προσθέτει ότι έλαβε την επιστολή με την εικόνα της Αραμπέλα και την ερωτεύθηκε από αυτή. Προσφέρεται να την παντρευτεί και δίνει χρήματα στον Βάλντνερ.
Εκείνο το βράδυ θα γίνει μια αποκριάτικη χοροεσπερίδα. Ο Ματέο ρωτά τον «Ζντένκο» πότε θα του φέρει ένα ακόμα γράμμα από την Αραμπέλα και ο «Ζντένκο» του απαντά ότι θα έχει ένα το ίδιο βράδυ στον χορό. Η Αραμπέλα συνεχίζει να σκέπτεται τον άγνωστο που είχε δει, αλλά όταν ο Κόμης Έλεμερ φθάνει για να τη συνοδεύσει, προσπαθεί να απομακρύνει αυτές τις σκέψεις και προσβλέπει στον συναρπασμό του καρναβαλιού.
Πράξη Β΄
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αίθουσα του Χορού των αμαξάδων
Η Αραμπέλα συναντά τον Μαντρύκα, ο οποίος αποδεικνύεται ότι είναι ο ξένος που την είχε συναρπάσει. Ο Μαντρύκα της μιλάει για τη ζωή του και τα έθιμα της χώρας του, στα οποία οι νεαρές γυναίκες προσφέρουν στον αρραβωνιαστικό τους ένα ποτήρι νερό ως ένδειξη συμφωνίας από μέρους τους να τον παντρευτούν. Ο Μαντρύκα λέει στην Αραμπέλα ότι θα είναι κύρια όλων των πραγμάτων που του ανήκουν και ότι θα είναι το μόνο πράγμα που θα βάζει πάνω από αυτόν, εκτός από τον ίδιο τον Αυτοκράτορα. Η Αραμπέλα συμφωνεί με χαρά να τον παντρευτεί, λέγοντας: «Δίνω τον εαυτό μου σε σένα, για την αιωνιότητα». Στη συνέχεια, ο Μαντρύκα συμφωνεί με το αίτημα της Αραμπέλα να της επιτραπεί να μείνει για άλλη μια ώρα για να αποχαιρετήσει τις φίλες της, κατά τη διάρκεια της οποίας ευχαριστεί τους μνηστήρες της για το ενδιαφέρον τους για αυτή και τους αποχαιρετά.
Εν τω μεταξύ, η Ζντένκα δίνει στον Ματέο ένα γράμμα με το κλειδί του δωματίου που βρίσκεται δίπλα σε εκείνο της Αραμπέλα, λέγοντας ότι είναι το δωμάτιο της Αραμπέλα και υποσχόμενη ότι η Αραμπέλα θα τον συναντήσει εκεί αργότερα το ίδιο βράδυ. Ο Μαντρύκα κρυφακούει αυτή τη συζήτηση και, τρελαμένος από ζήλεια και απογοήτευση (αφού πρώτα προσπαθεί να αποφύγει αυτά τα συναισθήματα), προκαλεί αναταραχή, φλερτάροντας με τη Φιάκερμίλι, τη «μασκότ» του Χορού. Δεδομένου ότι η Αραμπέλα δεν βρίσκεται πουθενά, οι Βάλντνερ επιμένουν να συναντήσει την Αραμπέλα για να συζητήσουν τα πράγματα και κατευθύνονται προς το ξενοδοχείο.
Πράξη Γ΄
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το λόμπι του ξενοδοχείου
Ένα παθιασμένο ορχηστρικό πρελούδιο απεικονίζει τον έρωτα του Ματέο και της Ζντένκα.
Η Αραμπέλα μπαίνει στο λόμπι και συναντά τυχαία τον Ματέο. Καθώς ο Ματέο είναι ερωτευμένος με την Αραμπέλα και πιστεύει ότι είναι εκείνη με την οποία μόλις έκανε έρωτα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, η συζήτησή τους είναι ταυτόχρονα μπερδεμένη και συναισθηματική. Ο Κόμης, η Κόμισσα και ο Μαντρύκα φθάνουν και ενισχύουν την παρεξήγηση. Αφού ο Μαντρύκα κατηγορεί την Αραμπέλα για απιστία και σχεδιάζει να επιστρέψει στη χώρα του, η Ζντένκα ορμά μέσα, όχι πλέον μεταμφιεσμένη σε άνδρα και φορώντας το νεγκλιζέ της (καθιστώντας σαφές ότι ήταν αυτή που είχε τη συνάντηση με τον Ματέο). Δηλώνει την πρόθεσή της να πάει να πνιγεί από ντροπή. Η κατάσταση επιτέλους ξεκαθαρίζει: Ο Ματέο μαθαίνει ότι τα γράμματα ήταν πλαστά και είχαν γραφεί από τη Ζντένκα, και ότι ήταν εκείνη και όχι η Αραμπέλα στο δωμάτιο. Ξαφνικά συνειδητοποιεί ότι είναι ερωτευμένος με τη Ζντένκα, την οποία συμφωνεί να παντρευτεί. Ο Μαντρύκα ικετεύει συγχώρεση και η Αραμπέλα του λέει ότι δεν θα σκεφθούν άλλο τα γεγονότα της νύχτας. Ο Αραμπέλα ζητάει από τον υπηρέτη του να της φέρει ένα ποτήρι νερό και ο Μαντρύκα νομίζει ότι το ζήτησε για το αναψυκτικό της. Η Αραμπέλα ανεβαίνει στον επάνω όροφο και ο Μαντρύκα, αναστοχαζόμενος την απρεπή συμπεριφορά του και κατηγορώντας τον εαυτό του, μένει κάτω. Η Αραμπέλα κατεβαίνει τις σκάλες και, βλέποντας ότι ο Μαντρύκα έχει παραμείνει και αφού τον έχει συγχωρήσει, του προσφέρει το ποτήρι με το νερό, που σημαίνει συμφιλίωση και γάμο. Φιλιούνται χαρούμενα και η Αραμπέλα ανεβαίνει τις σκάλες προς το δωμάτιό της.
Ηχογραφήσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μερικές αξιοσημείωτες ηχογραφήσεις της όπερας είναι οι εξής:
| Χρονιά | Διανομή (Αραμπέλα, Ζντένκα, Μαντρύκα) |
Μαέστρος, Θέατρο και ορχήστρα |
Δίσκος [8] |
|---|---|---|---|
| 1942 | Βιορίτσα Ουρσουλεάκ Τρούντε Άιπερλε Χανς Ράιμαρ |
Κλέμενς Κράους, Φεστιβάλ του Σάλτσμπουτργκ |
CD: Opera Depot Cat: OD 11496-2 |
| 1947 | Μαρία Ράινινγκ Λίζα ντελλά Κάζα Χανς Χότερ |
Καρλ Μπεμ, Ορχήστρα και χορωδία της Φιλαρμονικής της Βιέννης |
CD: Deutsche Grammophon Cat: 445 342-2 |
| 1953 | Λίζα ντελλά Κάζα Ελφρίντε Τρέτσελ Χέρμαν Ούχντε |
Ρούντολφ Κέμπε, Ορχήστρα και χορωδία της Βαυαρικής Κρατικής Όπερας (ηχογράφηση στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, στις 21 Σεπτεμβρίου) |
CD: Testament Cat: SBT2 1367 |
| 1955 | Έληνορ Στέμπερ Χίλντε Γκύντεν Τζωρτζ Λόντον |
Ρούντολφ Κέμπε, Ορχήστρα και χορωδία της Μητροπολιτικής Όπερας (ηχογράφηση στην αγγλική γλώσσα, 26 Φεβρουαρίου) |
CD: Andromeda Cat: ANDRCD 5013 |
| 1977 | Γιούλια Βάραντι Έντιτ Μάτις Ντήτριχ Φίσερ-Ντήσκαου |
Βόλφγκανγκ Σάβαλις, Ορχήστρα και χορωδία της Βαυαρικής Κρατικής Όπερας |
CD: Golden Melodram Cat: 3.0046-2 |
| 1986 | Κίρι Τε Κανάουα Γκαμπριέλε Φοντάνα Φραντς Γκρούντχέμπερ |
Τζέφρυ Τέιτ, Ορχήστρα και χορωδία της Βασιλικής Όπερας του Λονδίνου |
CD: Decca Cat: 417 623-2 |
| 2008 | Ρενέ Φλέμινγκ Γιούλια Κλάιτερ Μόρτεν Φρανκ Λάρσεν |
Φραντς Βέλζερ-Μεστ, Ορχήστρα και χορωδία της Όπερας της Ζυρίχης |
DVD: Decca Cat: 074 3263 και 11380 |
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ιστορικό Αρχείο Ρικόρντι. 2598. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2019.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2019.
- ↑ Kennedy στον Holden 2001, σελ. 899
- ↑ Caamaño, Roberto: La Historia del Teatro Colón, τόμ. 2, σελ. 212,: Editorial Cinetea, Buenos Aires 1969
- ↑ «Metropolitan Opera's performance archive». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2011.
- ↑ «Best Opera», Helpmann Awards
- ↑ Ηχογραφήσεις της Αραμπέλα στο operadis-opera-discography.org.uk
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- John, Nicholas (επιμ.): «Arabella: Richard Strauss» από τη σειρά English National Opera, Riverrun Press, Νέα Υόρκη 1985, ISBN 0-7145-4062-5, ISBN 0-7145-4431-0
- Kennedy, Michael στον The New Penguin Opera Guide, επιμ. Amanda Holden, Penguin Putnam, Νέα Υόρκη 2001, ISBN 0-14-029312-4
- Murray, David: το λήμμα «Arabella» στο The New Grove Dictionary of Opera, επιμ. Στάνλεϋ Σέιντι, τόμος 1, σσ. 157-160, εκδ. Macmillan, Λονδίνο 1998, ISBN 0-333-73432-7 και 1-56159-228-5
- Warrack, John και Ewan West: The Oxford Dictionary of Opera, 1992, ISBN 0-19-869164-5
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Δωρεάν παρτιτούρες του έργου από το IMSLP
- Ηχογράφηση της άριας «Mein Elemer» σε ερμηνεία της Λότε Λέμαν (MP3)