Αντωνίνα (σύζυγος του Βελισάριου)
| Αντωνίνα (σύζυγος του Βελισάριου) | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Ἀντωνίνα (Αρχαία Ελληνικά) |
| Γέννηση | 495 |
| Θάνατος | 565 |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πολιτικός |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Βελισάριος[1][2] |
| Συγγενείς | Ildiger (γαμπρός) |
Η Αντωνίνα, λατιν.: Antonina, (π. 495 – μετά το 565) ήταν Ρωμαία πατρικία και σύζυγος του στρατηγού Βελισάριου. Η επιρροή της στον σύζυγό της ήταν μεγάλη. Ο Προκόπιος την παρουσιάζει ως κυρίαρχο τον Βελισάριο. [3] Ο ιστορικός Πάολο Τσεζαρέτι την αναφέρει ως αμφιλεγόμενη προσωπικότητα και το «δεξί χέρι» της αυτοκράτειρας Θεοδώρας στην άσκηση επιρροής και εξουσίας. [4]
Οικογένεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Προκόπιος καταγράφει ότι τόσο ο πατέρας, όσο και ο παππούς της Αντωνίνας ήταν ηνίοχοι. Είχαν εμφανιστεί στο κοινό του Ιπποδρόμου στην Κωνσταντινούπολη και τη Θεσσαλονίκη. Ο Προκόπιος παραλείπει να αναφέρει τα ονόματά τους. Η ανώνυμη μητέρα της Aντωνίνας ήταν ηθοποιός. Ο Προκόπιος την αναφέρει με περιφρονητικά λόγια: «η μητέρα της ήταν μία από τις ιερόδουλες, που ήταν προσκολλημένες στο θέατρο». Ο όρος που χρησιμοποιείται για το «θέατρο» στην κύρια πηγή είναι «θυμέλη», ισοδύναμο με τον όρο ορχήστρα. Αυτή ήταν μία θέση στο θέατρο, που προοριζόταν για ερμηνευτές λιγότερο κύρους από τους ηθοποιούς, όπως ακροβάτες, χορευτές, ζογκλέρ, κ.λπ. Ο όρος «θυμελικοί ερμηνευτές» χρησιμοποιούνταν σχεδόν πάντα με αρνητική έννοια. [3] [5]
Πρώιμη ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Προκόπιος ισχυρίζεται ότι η ίδια η Αντωνίνα είχε κάνει μία άτακτη ζωή, έχοντας πολλά παιδιά πριν από το γάμο της. Σύμφωνα με πληροφορίες, ήταν ηθοποιός πριν τον γάμο της. [6] Εκείνη την περίοδο γνώρισε τη Θεοδώρα, με την οποία θα γίνονταν ισόβιες φίλες. [7] Για την Αντωνίνα, ο Προκόπιος είπε:
«Αυτή η γυναίκα, έχοντας ζήσει στα πρώτα της χρόνια μία άσεμνη ζωή και έχοντας γίνει αποδιοργανωμένος χαρακτήρας, όχι μόνο έχοντας συναναστραφεί πολύ με τους φτηνούς μάγους, που περιέβαλλαν τους γονείς της, αλλά και έχοντας έτσι τη γνώση για όσα έπρεπε να ξέρει., αργότερα έγινε η παντρεμένη σύζυγος του Βελισάριου, αφού ήταν ήδη μητέρα πολλών παιδιών». [3] [5]
Ονομάζει τον Φώτιο ως γιο της Αντωνίνας. Αλλά τον περιγράφει ως γιο από προηγούμενο γάμο, όχι ως νόθο. «Αλλά ο στρατηγός στην ανώτατη διοίκηση όλων ήταν ο Βελισάριος, και είχε μαζί του πολλούς αξιόλογους άνδρες ως ακοντιστές και φρουρούς. Και τον συνόδευε επίσης ο Φώτιος, ο γιος της συζύγου του Αντωνίνας από προηγούμενο γάμο. Ήταν ακόμα νεαρός άνδρας, που είχε τα πρώτα του γένια, αλλά διέθετε τη μεγαλύτερη διακριτικότητα και έδειχνε μία δύναμη χαρακτήρα πέρα από τα χρόνια του. [3] [8] " . . . «Εκεί ο Βαλεντίνος, ο γαμπρός του Φωτίου, ο γιος της Αντωνίνας, έκανε μία αξιοσημείωτη έκθεση ανδρείας». [3] [9] «Γιατί ο Φώτιος ήταν από τη φύση του επιρρεπής να εκνευρίζεται, αν κάποιος είχε περισσότερη επιρροή από αυτόν σε οποιοδήποτε πρόσωπον, και στην περίπτωση του Θεοδόσιου και των συνεργατών του τύχαινε να έχει ένα δίκαιο λόγο να στεναχωρηθεί πολύ, στο ότι ο ίδιος, αν και γιος, ήταν άσχετος, ενώ ο Θεοδόσιος απολάμβανε μεγάλη δύναμη και αποκτούσε μεγάλο πλούτο [3] [10]". Ο Φώτιος αναφέρεται επίσης από τον Λιμπεράτο της Καρχηδόνας και τον Ιωάννη τον Εφέσιο . [3]
Η Ιωαννίνα ήταν η μόνη επιβεβαιωμένη κόρη του Βελισάριου και της Αντωνίνας. Ο Προκόπιος αναφέρει: «αυτή [η Θεοδώρα] κατάλαβε ότι το κορίτσι θα ήταν η κληρονόμος, αφού ο Βελισάριος δεν είχε άλλον απόγονο». [3] [11] [12] [13] Μία άλλη κόρη της Αντωνίνας αναφέρεται ως σύζυγος του Ιλδίγερ. Ο Ιλδίγερ αναφέρεται πάντα ως γαμπρός της Aντωνίνας, ποτέ ως γαμπρός του Bελισάριου. Ο Προκόπιος αναφέρει: «Και ο Αυτοκράτορας έστειλε άλλον στρατό στον Σολομώντα μαζί με τον Θεοδώρο τον Καππαδόκη και τον Ιλδίγερ, που ήταν γαμπρός της Αντωνίνας, της συζύγου του Βελισαρίου». . . . «Έτσι οι απεσταλμένοι των βαρβάρων πήγαν στο Βυζάντιο συνοδευόμενοι από Ρωμαίους, και ο Iλδίγερ, ο γαμπρός της Αντωνίνας, ήρθε στη Ρώμη από τη Λιβύη με όχι λίγους ιππείς». [3] [14] [15]
Τέλος, μία εγγονή της Αντωνίνας αναφέρεται στη δεκαετία του 540. Ποιο από τα παιδιά της Αντωνίνας ήταν ο γονιός της δεν έχει καταγραφεί. Αναφέρεται ότι τη γοήτευσε ο Σέργιος, πραιτωριανός έπαρχος της Αφρικής [3], όπως καταγράφει ο Προκόπιος
«Γιατί ο Σέργιος ήταν μαλθακός και αντιπολεμικός και ήταν πολύ ανώριμος, τόσο σε χαρακτήρα όσο και σε χρόνια, ωστόσο τον κυριάρχησε σε υπερβολικό βαθμό η ζήλια και το πνεύμα καυχησιολογίας προς όλους τους ανθρώπους, με θηλυκό τρόπο ζωής και φουσκώνοντας τα μάγουλά του από υπερηφάνεια. Αλλά επειδή έτυχε να γίνει μνηστήρας τής κόρης τής Αντωνίνας, συζύγου του Βελισάριου, η αυτοκράτειρα ήταν εντελώς απρόθυμη να του επιβάλει οποιαδήποτε τιμωρία ή να τον απαλλάξει από το αξίωμά του» [3] [16] Το ελληνικό κείμενο λέει «Ἀντωνίνης τῆς Βελισαρίου γυναικὸς ἐγγόνης» [17]
Ο όρος «ἐγγόνη" μεταφράζεται ως "εγγονή", όχι κόρη. [3] [18]
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Προκόπιος απεικονίζει την Αντωνίνα να κάνει μία ξεδιάντροπη ζωή, ακόμη και αφού παντρεύτηκε τον Βελισάριο. Γράφει «εκτενώς» για τη σχέση της με τον Θεοδόσιο, αναδεκτό (βαφτιστήρι) του Βελισάριου. Υποτίθεται ότι συγκρατήθηκε μόνο από τον φόβο μήπως χάσει την εύνοια της προστάτιδας της Θεοδώρας, συζύγου του Ιουστινιανού Α' (βασ. 527–65). Ενήργησε ως πράκτορας της Θεοδώρας σε πολλές περιπτώσεις. [3]
Βανδαλικός Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Αντωνίνα καταγράφεται να ακολουθεί τον Βελισάριο στην εκστρατεία. Ο Προκόπιος ισχυρίζεται ότι το έκανε μόνο για να διατηρήσει την επιρροή της στον στρατηγό. «Για να μην είναι ο άνδρας μόνος και έτσι να έρθει στον εαυτό του, και περιφρονώντας τις γοητεύσεις της να σκεφτεί όπως έπρεπε για αυτήν, φρόντιζε να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο μαζί του». [3] [16] Αναφέρεται για πρώτη φορά ότι συμμετείχε με τον σύζυγό της στον Βανδαλικό Πόλεμο (533–4). «Το έβδομο έτος της βασιλείας του Ιουστινιανού, περίπου την εαρινή ισημερία, ο Αυτοκράτορας διέταξε το πλοίο τού στρατηγού να αγκυροβολήσει στο σημείο που βρίσκεται μπροστά από το βασιλικό παλάτι. . . . Και μετά από αυτό ο στρατηγός Βελισάριος και η Αντωνίνα, η γυναίκα του, απέπλευσαν. Και μαζί τους ήταν και ο Προκόπιος, που έγραψε αυτή την ιστορία.» [3] [19]
Κατά το πέρασμα της Αδριατικής Θάλασσας τα αποθέματα νερού τού βυζαντινού ναυτικού μολύνθηκαν (χάλασαν). Μοναδική εξαίρεση ήταν οι προμήθειες νερού τού ίδιου τού πλοίου τού Βελισάριου. Η Antonina πιστώνεται ότι αποθήκευε το νερό σε υάλινα βάζα και τα τοποθετούσε σε ασφαλές δωμάτιο, αποτρέποντας τη μόλυνση. Ο Προκόπιος διηγείται: «Και ξεκινώντας από τη Μεθώνη, έφτασαν στο λιμάνι της Ζακύνθου, όπου πήραν αρκετό νερό για να αντέξουν να διασχίσουν την Αδριατική θάλασσα, και αφού έκαναν όλες τις άλλες προετοιμασίες τους, έπλευσαν. Αλλά επειδή ο άνεμος που είχαν ήταν πολύ απαλός και αδύνατος, μόλις τη 16η μέρα ήρθαν να προσγειωθούν σε ένα έρημο μέρος στη Σικελία, κοντά στο οποίο υψώνεται το όρος Aίτνα. Και ενώ καθυστέρησαν σε αυτό το απόσπασμα, όπως ειπώθηκε, συνέβη να χαλάσει το νερό όλου του στόλου, εκτός από αυτό που έπιναν ο ίδιος ο Βελισάριος και οι συνοδοί του. Διότι μόνον αυτό διατηρήθηκε από τη γυναίκα του Βελισαρίου με τον ακόλουθο τρόπο. Γέμισε υάλινα βάζα με νερό και έφτιαξε ένα μικρό δωμάτιο με σανίδες στο αμπάρι του πλοίου, όπου ήταν αδύνατο να διαπεράσει ο ήλιος και εκεί βύθισε τα βάζα στην άμμο και έτσι το νερό παρέμενε ανεπηρέαστο». [20] [21] Οι προφυλάξεις της μάλλον απέτρεψαν την ανάπτυξη φυκιών. [22]
Στη Βόρεια Αφρική, ο Βελισάριος αρχικά εγκατέστησε τις δυνάμεις του σε «ένα στρατόπεδο, 35 στάδια μακριά από το Δέκιμον και το περιέβαλλε με μία περίφραξη ,που ήταν πολύ καλοφτιαγμένη». Άφησε εκεί την Αντωνίνα με το πεζικό. Ο Προκόπιος αναφέρει: «Ο Βελισάριος άφησε τη γυναίκα του και το περιφραγμένο στρατόπεδο στο πεζικό και ο ίδιος έφυγε μαζί με όλους τους ιππείς». Το ιππικό προχώρησε στη μάχη στο Δέκιμον. [3] [23] Η Αντωνίνα και το πεζικό ενώθηκαν μαζί τους την επόμενη ημέρα. «Αλλά την επόμενη ημέρα ανέβηκε το πεζικό με τη γυναίκα του Βελισάριου και όλοι μαζί προχωρήσαμε στο δρόμο προς την Καρχηδόνα, στην οποία φτάσαμε αργά το βράδυ». [3] [24]
Γοτθικός Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πτώση της Καππαδοκίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τεταμένες σχέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετέπειτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ερμηνεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Antonina: A Byzantine Slut, ένα μυθιστόρημα για τη ζωή της Αντωνίνας
Βιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Антонина» (Ρωσικά)
- ↑ Τζων Μπάνγκελ Μπιούρυ: «Belisarius» (Αγγλικά)
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 Martindale, Jones & Morris (1992), p. 91–93
- ↑ Paolo Cesaretti, Theodora: Empress of Byzantium, Paris, 2003, Payot, IX, p. 167
- ↑ 5,0 5,1 Procopius, Secret History, Chapter 1.11 and notes.
- ↑ Marjorie Lightman, Benjamin Lightman: A to Z of Ancient Greek and Roman Women
- ↑ Garland (1999), p. 12.
- ↑ Procopius, History of the Wars, Book 6, Chapter 5.5.
- ↑ Procopius, History of the Wars, Book 6, Chapter 18.18.
- ↑ Procopius, Secret History, Chapter 1.32 and notes.
- ↑ Procopius, Secret History, Chapter 5.20.
- ↑ Moorhead (1994), p. 174. "In 548 he married Ioannina, the daughter of Belisarius".
- ↑ Lightman and Lightman (2007), p. 30. "Nor was that the only effort to gain Beliusarius and Antonina's fortune. ... Joannina became sole heir to their immense fortune".
- ↑ Procopius, History of the Wars, Book 4, Chapter 8.24.
- ↑ Procopius, History of the Wars, Book 6, Chapter 7.15.
- ↑ 16,0 16,1 Procopius, Secret History, Chapter 5.33.
- ↑ Procopius, Secret History, Chapter 5.33. Translated by Dindorf (1838).
- ↑ WordReference English-Greek Dictionary, "granddaughter".
- ↑ Procopius, History of the Wars, Book 3, Chapter 12.1–2.
- ↑ Lightman and Lightman (2007), p. 29.
- ↑ Procopius, History of the Wars, Book 3, Chapter 13.24.
- ↑ Evans (2003), p. 51–56.
- ↑ Procopius, History of the Wars, Book 3, Chapter 19.11.
- ↑ Procopius, History of the Wars, Book 3, Chapter 20.1.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Bury, John Bagnell (1923), History of the Later Roman Empire from the Death of Theodosius I to the Death of Justinian, https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/BURLAT/home.html
- Evans, James Allan (2003), The Empress Theodora:Partner of Justinian, University of Texas Press, ISBN 978-0-292-70270-7, https://books.google.com/books?id=8T9TJwcs_20C
- Garland, Lynda (1999), Byzantine empresses:women and power in Byzantium, AD 527–1204, Routledge, ISBN 978-0-415-14688-3, https://books.google.com/books?id=6JY2fpMTkKwC
- Lightman, Marjorie; Lightman, Benjamin (2007), A to Z of ancient Greek and Roman women, revised edition, Infobase Publishing, ISBN 978-0-8160-6710-7, https://books.google.com/books?id=2esYJJUETiYC
- Loomis, Louise Ropes (1916), The Book of the Popes (Liber Pontificalis, Columbia University Press
- Martindale, John R.; Jones, A.H.M.; Morris, John (1992), The Prosopography of the Later Roman Empire, Volume III: AD 527–641, Cambridge University Press, ISBN 0-521-20160-8, https://books.google.com/books?id=fBImqkpzQPsC
- Moorhead, John (1994), Justinian, University of Virginia, ISBN 978-0-582-06303-7
- Procopius of Caesarea; Dewing, Henry Bronson (1914), History of the wars. vol. 1, Books I-II, Cambridge University Press
- Procopius of Caesarea; Dewing, Henry Bronson (1914), History of the wars. vol. 2, Books III-IV, Cambridge University Press
- Procopius of Caesarea; Dewing, Henry Bronson (1914), History of the wars. vol. 3, Books V-VI, Cambridge University Press
- Procopius of Caesarea; Dewing, Henry Bronson (1935), Secret History, Cambridge University Press
- Procopius, Complete Works vol. 3, Greek ed. by K. W. Dindorf, Latin trans. by Claude Maltret in Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae Pars II Vol. 3, 1838. (Secret History, Buildings of Justinian)