Μετάβαση στο περιεχόμενο

Αντρέας Γκρύφιους

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αντρέας Γκρύφιους
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Andreas Gryphius (Γερμανικά)
Γέννηση2  Οκτωβρίου 1616[1][2][3]
Γκουόγκουφ[2][4]
Θάνατος16  Ιουλίου 1664[1][2][3]
Γκουόγκουφ[2][4]
Αιτία θανάτουεγκεφαλικό επεισόδιο
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
ΠαρατσούκλιDer Unsterbliche[5]
Χώρα πολιτογράφησηςΓερμανία
ΘρησκείαΛουθηρανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓερμανικά[6][7]
λατινική γλώσσα
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Λέιντεν (1638–1644)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταθεατρικός συγγραφέας[8]
ποιητής[8]
ποιητής-νομικός
συγγραφέας[9]
Αξιοσημείωτο έργοAll is Vanity
Tears of the Fatherland
Mankinds suffering
Leo Armenius
Αικατερίνη της Γεωργίας
Οικογένεια
ΣύζυγοςRosina Deutschländer (από 1649)[10]
ΤέκναChristian Gryphius
ΓονείςPaul Greif και Anna Greif
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Αντρέας Γκρύφιους (γερμανικά: Andreas Gryphius, πραγματικό όνομα Αντρέας Γκριφ, 2 Οκτωβρίου 1616 - 16 Ιουλίου 1664) ήταν Γερμανός ποιητής και θεατρικός συγγραφέας της περιόδου του μπαρόκ. Με τα σονέτα του, που θρηνούν «τα βάσανα και την αδυναμία της ζωής και του κόσμου», θεωρείται ο σημαντικότερος λυρικός ποιητής του γερμανικού μπαρόκ. Το έργο του αντικατοπτρίζει την αναταραχή και την αβεβαιότητα της εποχής του, που σημαδεύτηκε από τον Τριακονταετή Πόλεμο (1618-1648) και τις καταστροφικές του επιπτώσεις στη γερμανική κοινωνία.[11]

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αντρέας Γκρύφιους γεννήθηκε το 1616 στο Γκουόγκουφ, στο δουκάτο του Γκουόγκουφ, σήμερα βοεβοδάτο Κάτω Σιλεσίας στη νοτιοδυτική Πολωνία. Το οικογενειακό του όνομα ήταν αρχικά Γκριφ και λατινοποιήθηκε, όπως συνήθιζαν οι λόγιοι της εποχής.[12]

Ήταν ο νεότερος γιος Λουθηρανού πάστορα. Το 1622, περίπου ένα χρόνο μετά τον θάνατο του πατέρα του, η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε με έναν δάσκαλο του προτεσταντικού σχολείου, στο οποίο φοιτούσε ο 6ετής Γκρύφιους. Το 1628, λίγο μετά τον θάνατο της μητέρας του από φυματίωση, οι Ιησουίτες ήρθαν στην περιοχή - σε μια προσπάθεια επαναφοράς των προτεσταντικών περιοχών στη σφαίρα επιρροής του Καθολικισμού κατά τη διάρκεια του Τριακονταετούς πολέμου - και οι Προτεστάντες, μεταξύ των οποίων και η οικογένεια του Γκρίφιους, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Ο Γκρίφιους θρήνησε τον θάνατο της μητέρας του σχεδόν όσο και τη μεγάλη βιβλιοθήκη του πατέρα του, η οποία χάθηκε κατά τη διάρκεια της φυγής της οικογένειας. Ο πατριός του, εν τω μεταξύ, παντρεύτηκε για τρίτη φορά και έλαβε ποιμαντική θέση στην πόλη Φράουσταντ. Εκεί, ενώ σπούδαζε, ο Γκρύφιους, παίζοντας στο σχολικό θέατρο, διακρίθηκε ως ταλαντούχος ηθοποιός και έγραψε το πρώτο του έργο, Ηρώδης ο Παιδοκτόνος (στα λατινικά).

Το 1634, σε ηλικία 18 ετών βρέθηκε στο Γκντανσκ, το οποίο εκείνη την εποχή ήταν ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά, πολιτιστικά και επιστημονικά κέντρα της Ευρώπης. Εκεί, σπούδασε με τον διάσημο αστρονόμο και ποιητή Πέτερ Κρούγκερ, ο οποίος ανέλυε στους μαθητές του τις διδασκαλίες του Κοπέρνικου, του Γαλιλαίου και του Κέπλερ, και επιπλέον, ήταν οπαδός του Μάρτιν Όπιτζ που υποστήριζε τη χρήση της γερμανικής γλώσσας και όχι των λατινικών στη λογοτεχνία. Το 1636, μετά από επιμονή του πατριού του, ο Γκρύφιους επέστρεψε στο Φράισταντ και εργάστηκε ως παιδαγωγός των παιδιών στο κτήμα του κόμη Γκέοργκ Σόνμπορν, κοντά στο Φράισταντ, όπου ο αδελφός του Παύλος ήταν πάστορας. Η διετής παραμονή στο κτήμα του πρώην αυτοκρατορικού αξιωματούχου είχε εντάσεις λόγω της προσωπικότητας του κόμη, αλλά ο Γκρύφιους υποχωρούσε καθώς είχε την ευκαιρία να μελετά στην πλούσια βιβλιοθήκη. Περιέγραψε την καταστροφική πυρκαγιά στο Φράισταντ τη νύχτα της 8ης προς την 9η Ιουλίου 1637 στο μεγαλύτερο γερμανόφωνο πεζογραφικό έργο του, το οποίο δημοσιεύτηκε τον χειμώνα του 1637. Με αυτήν την αναφορά, που βασίστηκε στις δικές του και στις παρατηρήσεις άλλων αυτοπτών μαρτύρων, έκανε πολλούς εχθρούς επειδή όχι μόνο περιέγραψε ρεαλιστικά την κατάσταση της πόλης εν καιρώ πολέμου, αλλά επέκρινε επίσης την αποτυχία των αρχών της πόλης να καταπολεμήσουν τη φωτιά.

Τον Δεκέμβριο του 1637, μετά τον θάνατο του προστάτη του Σόνμπορν, ο Γκρύφιους συνόδευσε δύο από τους γιους του για να σπουδάσουν στο Ολλανδικό πανεπιστήμιο του Λέιντεν, ένα από τα πιο σύγχρονα και προοδευτικά σε όλη την Ευρώπη, και την άνοιξη του 1638 εγγράφηκε και ο ίδιος ως φοιτητής.[13]

Κατά τη διάρκεια των έξι ετών σπουδών του, πολλοί γνωστοί επιστήμονες δίδαξαν εκεί, μεταξύ των οποίων ο Ρενέ Ντεκάρτ, ο οποίος παρουσίασε τη νέα του φιλοσοφία και ο Ολλανδός ποιητής και ιστορικός Ντανιίλ Χέινσιους. Εγγράφηκε ως φοιτητής φιλοσοφίας, αλλά δεν σπούδασε μόνο ένα θέμα, ασχολήθηκε με μεγάλη ποικιλία επιστημονικών κλάδων - νομικά, ιατρική - και έκανε ακόμη και ακαδημαϊκές ασκήσεις, πιθανώς ένα είδος μαθημάτων επανάληψης. Στο Λέιντεν, ο Γκρύφιους εντυπωσιάσθηκε από μια συλλογή δειγμάτων για διδακτικούς και ερευνητικούς σκοπούς που περιείχε «αιγυπτιακές μούμιες, κεφάλι ελέφαντα, κεφάλι τίγρης, αίμα κροκόδειλου, ζώο που ζούσε υπόγεια στο Μεξικό και αυγά φιδιών». Στην Ολλανδία, ο Γκρίφιους γνώρισε τον Κρίστιαν Χόφμαν φον Χόφμανσβαλνταου, ο οποίος αργότερα έγινε διάσημος ποιητής.

Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, στις αρχές Ιουνίου 1644, ξεκίνησε με μια ομάδα ευγενών από την Πομερανία για τη συνηθισμένη τότε εκπαιδευτική περιοδεία στην Ιταλία και τη Γαλλία και το 1647 επέστρεψε στη Σιλεσία. Δύο χρόνια αργότερα παντρεύτηκε τη Ροζίνα Ντόιτσλεντερ, κόρη συμβούλου του Φράουσταντ και πλούσιου εμπόρου, με την οποία απέκτησε έξι παιδιά. Το 1650 έλαβε τη σημαντική διοικητική θέση του επιτρόπου στο Γκουόγκουφ, θέση που κράτησε μέχρι τον θάνατό του. Σε αυτή τη θέση, επέδειξε αξιόλογες διπλωματικές ικανότητες, υπερασπιζόμενος την προτεσταντική πόλη και τα κυριαρχικά της δικαιώματα από τις καταπατήσεις του αυστριακού στέμματος. Πέθανε απροσδόκητα στην ακμή της ζωής του στις 16 Ιουλίου 1664, κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου.

Ο αστεροειδής 496 Γρυφία, που ανακαλύφθηκε το 1902, πήρε το όνομά του προς τιμή του συγγραφέα. Στην επέτειο των 200 χρόνων από τον θάνατό του, ένα μνημείο του Γκρύφιους ανεγέρθηκε στο θέατρο της γενέτειράς του Γκουόγκουφ.

Το σκοτεινό πλοίο. Επιλεγμένα σονέτα, ποιήματα και επιγράμματα, έκδοση του 1921.

Ο Αντρέας Γκρύφιους είναι ένας από τους κορυφαίους συγγραφείς της γερμανικής λογοτεχνίας του 17ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια της ζωής του έγραψε και δημοσίευσε πέντε τραγωδίες, που θεωρούνται πλέον το απόγειο του γερμανικού μπαρόκ δράματος, τρεις κωμωδίες, πολλά βιβλία με σονέτα, ωδές και επιγράμματα. Το σύνολο του έργου του δημοσιεύτηκε από τον γιο του, επιστήμονα και ποιητή, Κρίστιαν (1649-1706).

Η ζωή του διαμορφώθηκε από τα βάσανα και τις εμπειρίες της εποχής του, ιδιαίτερα την πρόωρη απώλεια των γονιών του, την καταστροφή της γενέτειράς του στον Τριακονταετή Πόλεμο και τις θρησκευτικές διώξεις που συνδέονται με αυτόν. Γεμάτος με μια βαθιά λαχτάρα για ειρήνη, ένιωσε ιδιαίτερα έντονα τις τραγωδίες της εποχής του και τα έργα του διακρίνονται από μια βαθιά αίσθηση μελαγχολίας και απαισιοδοξίας.[14]

Στις τραγωδίες και τα ποιήματά του που έχουν ιδιαίτερα τραγική συναισθηματική ένταση, αναφέρθηκε στα δεινά και την ηθική παρακμή κατά τη διάρκεια του Τριακονταετούς Πολέμου καθώς και στην ανησυχία, τη μοναξιά, την απόγνωση και τις συγκρούσεις των ανθρώπων. Επιπλέον, υπάρχουν επανειλημμένες αναφορές στη «ματαιότητα» στα έργα του, το μοτίβο της παροδικότητας της ζωής και όλης της ανθρώπινης δημιουργικότητας και προσπάθειας που ήταν χαρακτηριστικό της εποχής του μπαρόκ.

Στην ποίηση, κατέφυγε σε μορφές ειδών που αναπτύχθηκαν στην ποίηση της Αναγέννησης - το σονέτο και η αλληγορία, οι ωδές και τα επιγράμματα, τα οποία ανανέωσε.[15]

Βραβείο Λογοτεχνίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα λογοτεχνικό βραβείο φέρει το όνομα του Γκρύφιους και απονέμεται κάθε χρόνο από το 1957 από το Σωματείο Καλλιτεχνών του Έσλινγκεν. Το βραβείο απονέμεται σε συγγραφείς των οποίων οι δημοσιεύσεις (ιδιαίτερα πεζογραφία, ποίηση, δράμα, δοκίμια, ραδιοφωνικά θεατρικά έργα, σενάρια) αντικατοπτρίζουν τον γερμανικό πολιτισμό στην Κεντρική, Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη και συμβάλλει στην κατανόηση μεταξύ των Γερμανών και των ανατολικών γειτόνων τους. [16]

  • Leo Armenius (Λέων Αρμένιος), δράμα, αναφέρεται στη δολοφονία του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Λέοντος Ε',  που σκοτώθηκε από συνωμότες τα χαράματα των Χριστουγέννων το 820, τραγωδία
  • Catharina von Georgien (Αικατερίνη της Γεωργίας), τραγωδία
  • Gorribilis Cribrifax, κωμωδία[17]
  • Cardenio vnd Celinde, Oder Unglücklich Verliebete (Καρντένιο και Σελίντα ή Οι δυστυχισμένοι εραστές), τραγωδία
  • Ermordete Majestät. Oder Carolus Stuardus König von Groß Britannien (Δολοφονημένη Μεγαλειότητα. Ή Κάρολος Στιούαρτ, βασιλιάς της Μεγάλης Βρετανίας, τραγωδία
  • Sterbender Aemilius Paulus Papinianus (Παπινιανός), αναφέρεται στην εκτέλεση του Παπινιανού, τραγωδία
  • Absurda Comica oder Herr Peter Squenz (Παράλογη κωμωδία ή Ο κύριος Πίτερ Σκβέντς), κωμωδία
  • Verlibtes Gespenste/Gesang-Spil. Die gelibte Dornrose (Αγαπημένο Τριαντάφυλλο), κωμωδία
  1. 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2014.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Краткая литературная энциклопедия». (Ρωσικά) Συνοπτική Λογοτεχνική Εγκυκλοπαίδεια. Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1962.
  3. 3,0 3,1 3,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12029754w. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  4. 4,0 4,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 118543032. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2015.
  5. www.die-fruchtbringende-gesellschaft.de/files/fg_beacon.txt. Ανακτήθηκε στις 24  Φεβρουαρίου 2015.
  6. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12029754w. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  7. CONOR.SI. 30018915.
  8. 8,0 8,1 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/144467. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  9. «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
  10. 118543032.
  11. . «allpoetry.com/Andreas-Gryphius». 
  12. . «britannica.com/biography/Andreas-Gryphius». 
  13. . «bavarikon.de/object/bav:andreas gryphius». 
  14. . «deutsche-biographie.de/andreas gryphius». 
  15. . «wortwuchs.net/lebenslauf/andreas-gryphius/». 
  16. . «kuenstlergilde.eu/preisverleihungen-verliehene-preise/andreas-gryphius-preis-literatur/». 
  17. . «publikationen.ub.uni-frankfurt.de/Zur Ethik der barbarolexis in Andreas Gryphius' Horribilicribrifax Teutsch.pdf» (PDF).