Αντάμ ντε λα Αλ
| Αντάμ ντε λα Αλ | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Adam de la Halle (Γαλλικά) |
| Γέννηση | 1240 (περίπου)[1] Αράς[1] |
| Θάνατος | 1288 (περίπου)[1][2] Νάπολη |
| Χώρα πολιτογράφησης | Γαλλία[2] |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Παλαιά Γαλλικά[3][4] γλώσσα πικάρ |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | συνθέτης ποιητής Τρουβέρος[3][1] |
| Αξιοσημείωτο έργο | Jeu du pelerin Jeu de Robin et Marion Jeu de la feuillee La chanson du roi de Sicile Les vers d'amour Li ver de le mort Latin song Rondeaux Jeux partis Motets |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Αντάμ ντε λα Αλ (γαλλικά: Adam de la Halle, 1240–1287) γνωστός και ως Αντάμ του Αράς ή Καμπούρης του Αράς [5] ήταν Γάλλος τρουβέρος, ποιητής και μουσικός του 13ου αιώνα.[6]
Τα λογοτεχνικά και μουσικά έργα του περιλαμβάνουν σανσόν και παιχνίδια (τραγουδιστοί διάλογοι), ροντώ και μοτέτα στο ύφος της πρώιμης λειτουργικής πολυφωνίας. Το μουσικό έργο Παιχνίδι του Ρομπέν και της Μαριόν (περίπου 1282-83), θεωρείται το πρώτο διασωθέν κοσμικό γαλλικό θεατρικό έργο με μουσική. Ήταν μέλος της Συντεχνίας των σαλτιμπάγκων και αστών του Αράς,.
Η τέχνη του, στο μεταίχμιο της μονοφωνίας και της πολυφωνίας, τον κατατάσσει ως τον τελευταίο τρουβέρο. [7]
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Αντάμ ντε λα Αλ γεννήθηκε περίπου το 1240, κατά πάσα πιθανότητα στο Αράς ή κοντά. Το παρατσούκλι Καμπούρης ήταν πιθανώς οικογενειακό όνομα γιατί ο ίδιος αναφέρει ότι δεν ήταν καμπούρης. Ο πατέρας του, Ανρί ντε λα Αλ, ήταν ένας γνωστός πολίτης του Αράς, και ο Αντάμ σπούδασε γραμματική, θεολογία και μουσική σε Κιστερκιανό μοναστήρι κοντά στο Καμπραί. Αρχικά προοριζόταν για την εκκλησιαστική ζωή, αλλά παραιτήθηκε από αυτήν την πρόθεση και παντρεύτηκε, η σύζυγός του Μαρί αναφέρεται, συχνά σκωπτικά, σε πολλά από τα έργα του. Προσχώρησε στην υπηρεσία του κόμη Ροβέρτου Β΄ του Αρτουά και στη συνέχεια συνδέθηκε με τον Κάρολο του Ανζού, αδελφό του Λουδοβίκου Θ΄ της Γαλλίας, του οποίου την τύχη ακολούθησε στην Αίγυπτο, τη Συρία, την Παλαιστίνη και την Ιταλία.
Πέθανε μεταξύ 1285 και 1288, στην αυλή του κόμη Ροβέρτου Β΄ του Αρτουά, στη Νάπολη, στη νότια Ιταλία. Ορισμένες πηγές αναφέρουν ως έτος θανάτου του περίπου το 1306, μετά την επιστροφή του στο Αράς και ένα υποθετικό ταξίδι στην Αγγλία, αλλά δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία.[8]
Έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Αντάμ ντε λα Αλ, ποιητής και συνθέτης, ενδιαφέρει τόσο την ιστορία της γαλλικής λογοτεχνίας όσο και για την ιστορία της μουσικής. Ονομάζεται μερικές φορές ο τελευταίος τρουβέρος, επειδή η τέχνη του συνδέεται με τη μονοφωνική μουσική (ασκήθηκε από τους τροβαδούρους της νότιας Γαλλίας και από τους τρουβέρους στη βόρεια τον 12ο και 13ο αιώνα), αλλά και την πρώτη μεγάλη ανάπτυξη της πολυφωνικής μουσικής (που είχε εισαχθεί από τους μουσικούς της Σχολής της Παναγίας των Παρισίων, γύρω στο 1200).
Είναι ο συγγραφέας των δύο πρώτων διατηρημένων γαλλικών κοσμικών θεατρικών έργων: το Το Παιχνίδι της Φυλλωσιάς [9](1276) και το Παιχνίδι του Ρομπέν και της Μαριόν (1274-1282).[10]
Το Παιχνίδι της Φυλλωσιάς (ή το Το παιχνίδι του Αντάμ, γύρω στο 1262) είναι ένα έργο σατιρικού χαρακτήρα, όπου ο ποιητής, αφού παρουσιάζει τον εαυτό του, περιγράφει τον πατέρα του και μετά τους συμπολίτες του στο Αράς με τις ιδιαιτερότητες και τα λάθη τους. Είναι το πιο διάσημο από τα έργα του και αναφέρεται ως το πρώτο γαλλικό έργο με μουσική σε κοσμικό θέμα.[11]
Στην αυλή του Καρόλου, όταν αυτός έγινε βασιλιάς της Νάπολης, ο Αντάμ έγραψε Το Παιχνίδι του Ρομπέν και της Μαριόν, που διηγείται πώς η Μαριόν αντιστάθηκε σε έναν ιππότη και παρέμεινε πιστή στον Ρομπέν τον βοσκό. Ήταν βασισμένο σε παλαιότερο ποιμενικό δράμα (ένα λυρικό είδος στο οποίο ένας ιππότης επιδιώκει να αποπλανήσει μια βοσκοπούλα) και θεωρείται συχνά ο πρόδρομος της όπερας-κομίκ. Στην πραγματικότητα, δεν είναι: αυτή η θεατρική και μουσική μορφή παρουσιάστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα και έτσι έχει μικρή σχέση με αυτό το έργο του 13ου αιώνα.
Τα έργα του περιλαμβάνουν ένα αποχαιρετισμό, σατιρικό αντίο στην πόλη του και ένα ημιτελές επικό άσμα προς τιμήν του Καρόλου του Ανζού, Ο βασιλιάς της Σικελίας, που το άρχισε το 1282, και του αποδίδεται επίσης ένα σύντομο ποίημα, Το Παιχνίδι του προσκυνητή.
Ως λυρικός ποιητής, ο Αντάμ ντε λα Αλ έγραψε (εκτός των προαναφερθέντων) μοτέτα και ροντώ, η μουσική των οποίων έχει διασωθεί.[12]
Κατάλογος έργων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- 34 σανσόν
- 16 παιχνίδια
- 17 ροντώ
- 7 μοτέτα
- ένας αποχαιρετισμός (congé)
- το ημιτελές επικό άσμα Ο βασιλιάς της Σικελίας
- Το Παιχνίδι της Φυλλωσιάς
- Το Παιχνίδι του Ρομπέν και της Μαριόν
- Το Παιχνίδι του προσκυνητή
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Paul de Roux: «Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays» (Γαλλικά) Éditions Robert Laffont. 1994. σελ. 13. ISBN-13 978-2-221-06888-5. ISBN-10 2-221-06888-2.
- ↑ 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 11950889p. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2023.
- ↑ 3,0 3,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: «BnF catalogue général» (Γαλλικά) Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Παρίσι.
- ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. pna20201081819. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2022.
- ↑ Theodore Baker et Nicolas Slonimsky, Dictionnaire biographique des musiciens, t. 1 : A-G, Paris, Robert Laffont, coll. « Bouquins », 1995, 8e éd. (1re éd. 1900), 4728 p. (ISBN 2-221-06510-7).
- ↑ . «wikisource.org/wiki/1911_Encyclopedia_Britannica/Adam_(or_Adan)_de_le_Hale».
- ↑ . «encyclopedia.com/people/literature-and-arts/music-history-composers-and-performers-biographies/adam-de-la-halle».
- ↑ Fabienne Gégou, « Adam le Bossu était-il mort en 1288 », Romania, vol. 86, no 341, 1965, p. 111-117
- ↑ . «universalis.fr/encyclopedie/jeu-genre-dramatique/Le jeu de la feuillée».
- ↑ . «universalis.fr/encyclopedie/jeu-genre-dramatique/3-le-jeu-de-robin-et-de-marion/».
- ↑ . «naxos.com/person/_Adam_de_la_Halle».
- ↑ Pierre-Yves Badel, Adam de la Halle, Œuvres complètes, Paris, Livre de Poche, Lettres gothiques, 1995.