Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ανν Λυϊγιέ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ανν Λυϊγιέ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Anne L'Huillier (Γαλλικά)
Γέννηση16  Αυγούστου 1958[1][2]
Παρίσι[1]
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία
Σουηδία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΓαλλικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά[3]
Αγγλικά[4]
Σουηδικά
ΣπουδέςÉcole normale supérieure‎ Fontenay-aux-Roses, Hauts-de-Seine
Πανεπιστήμιο Πιερ και Μαρίας Κιουρί (έως 1986)[5]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταφυσικός
καθηγήτρια πανεπιστημίου
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο της Λουντ (από 1997)[6]
Πανεπιστήμιο της Λουντ (1995–1996)[7]
Οικογένεια
ΣύζυγοςClaes-Göran Wahlström (από 1994)[2]
ΣυγγενείςHenrik Wahlström (θετό τέκνο)
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΙππότης της Λεγεώνας της Τιμής
συνεργάτης της Αμερικανικής Εταιρείας Φυσικής
Fellow of the Optical Society
d:Q131724655 (1990)[8]
Göran Gustafsson Prize for physics (1998)
L'Oréal-UNESCO Πρόγραμμα για τις γυναίκες στην επιστήμη (2011)[9]
doctor honoris causa from the Pierre and Marie Curie University (2013)
Zeiss Research Award (2013)
Emmy Noether Distinction for Women in Physics (2014)[10]
επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Ιένας (2015)
Max Born Award (2021)[11]
βραβείο φυσικής Βολφ (2022)[12]
BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award (2022)[13]
Αξιωματικός της Λεγεώνας της Τιμής (29  Δεκεμβρίου 2022)[14]
Βραβείο Νόμπελ Φυσικής (2023)[15]
honorary doctor of the University Paris-Saclay (13  Νοεμβρίου 2023)[16][17]
Ταξιάρχης της Λεγεώνας της Τιμής (29  Δεκεμβρίου 2023)[18]
Τάγμα του Πολικού Αστέρα - Μεγαλόσταυρος του Διοικητή (21  Μαρτίου 2024)[19]
Davisson–Germer Prize in Atomic or Surface Physics (2024)[20]
επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Μπορντώ (28  Μαρτίου 2024)[21]
Ιστότοπος
portal.research.lu.se/en/persons/anne-lhuillier
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η Ανν Ζενεβιέβ Λυϊγιέ (γαλλ. Anne Geneviève L'Huillier‎‎, γενν. 16 Αυγούστου 1958)[22] είναι Γαλλίδα φυσικός[23], καθηγήτρια της ατομικής φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Λούνδης (Σουηδία). Βραβεύθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής[24] το 2023 από κοινού με τους Φέρεντς Κράους και Πιερ Αγκοστινί «για τις πειραματικές μεθόδους που παράγουν ταχύτατους παλμούς φωτός για τη μελέτη της δυναμικής των ηλεκτρονίων στην ύλη».

Η Λυϊγιέ ηγείται μιας ομάδας που μελετά τις κινήσεις των ηλεκτρονίων σε πραγματικό χρόνο, κάτι που βοηθεί στην κατανόηση των χημικών αντιδράσεων στο ατομικό επίπεδο.[25] Οι έρευνές της, τόσο πειραματικές όσο και θεωρητικές, έχουν πιστωθεί με τη θεμελίωση του νέου επιστημονικού κλάδου της «αττοχημείας».[26] Το 2003 κατέρριψαν με την ομάδα της το «παγκόσμιο ρεκόρ» για τον συντομότερο παλμό φωτός λέιζερ, 170 αττοδευτερόλεπτα.[27] Η Λυϊγιέ είναι μέλος της Σουηδικής Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών[23] ήδη από το 2004. Εκτός από το Νόμπελ, έχει τιμηθεί και με άλλα σημαντικά βραβεία φυσικής, όπως Βραβείο Βολφ[28] το 2022.

Η Ανν Λυϊγιέ γεννήθηκε στο Παρίσι[23] και πήρε έναν διπλό μεταπτυχιακό τίτλο «μάστερ», στη θεωρητικη φυσική και στα μαθηματικά[29], ωστόσο εκπόνησε το διδακτορικό της στην πειραματική φυσική στο Πανεπιστήμιο Πιερ και Μαρί Κιουρί.[30] Η διατριβή της έχει ως θέμα τον πολλαπλό πολυφωτονικό ιονισμό σε πεδία λέιζερ με υψηλή ένταση. Διεξήγαγε την έρευνα για τη διατριβή αυτή στη Γαλλική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας και Εναλλακτικών Πηγών (CEA), κοντά στο Παρίσι.[31]

Ως μεταδιδακτορική συνεργάτιδα, η Λυϊγιέ εργάσθηκε στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Τσάλμερς στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας και στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες των ΗΠΑ.[23] Το 1986 διορίσθηκε σε μία μόνιμη θέση ερευνήτριας στο CEA, στο Saclay.[23]

Το 1992 έλαβε μέρος σε ένα πείραμα στη Λούνδη, όπου είχε εγκατασταθεί ένα από τα πρώτα σε όλη την Ευρώπη συστήματα λέιζερ στερεάς κατάστασης (τιτανίου-σαπφείρου) για παλμούς φεμτοδευτερολέπτων. Το 1994 η Λυϊγιέ διορίσθηκε στο Πανεπιστήμιο της Λούνδης, πρώτα ως λέκτορας και το 1997 ως καθηγήτρια.[32] Υπηρετεί επίσης ως μέλος της διοικητικής επιτροπής του Institut d’optique στη Γαλλία.[33]

Οι έρευνες της Λυϊγιέ περιλαμβάνουν πειραματικές όσο και θεωρητικές πλευρές της παραγωγής υψηλών αρμονικών σε αέρια, που αντιστοιχούν σε βραχύτατους παλμούς υπεριώδους φωτός, με διάρκεια λιγότερο από ένα τετράκις εκατομμυριοστό του δευτερολέπτου. Το 1987 η Λυϊγιέ παρατήρησε για πρώτη φορά ότι αέρια όπως το αργό αντιδρούν σε έναν παλμό λέιζερ με διέγερση που προκαλεί την εκπομπή πρόσθετης ακτινοβολίας σε διάφορα πολλαπλάσια της συχνότητας εκπομπής του λέιζερ.[34]

Το 1991 η Λυϊγιέ, συνεργαζόμενη με τους Kenneth Schafer και Kenneth Kulander παρουσίασε αριθμητικές προσομοιώσεις της χρονοεξαρτώμενης Εξισώσεως του Σρέντινγκερ, με σκοπό την κατανόηση της παραγωγής υψηλών αρμονικών. Αρχικώς προέβλεψαν το σχήμα του φάσματος των υψηλών αρμονικών και τις συνθήκες για συμφωνία φάσεως στη μη γραμμική οπτική με την αρχική ακτινοβολία.[35] Το 1994 οι Maciej Lewenstein, Λυϊγιέ και Πωλ Κόρκουμ παρουσίασαν μια πλήρη κβαντική ερμηνεία της παραγωγής υψηλών αρμονικών.[35]

Επί δεκαετίες η Λυϊγιέ χρησιμοποίησε παλμούς αττοδευτερολέπτων για τη μελέτη υπερταχέων δυναμικών των ηλεκτρονίων σε άτομα και μόρια.[23] Το 2003 κατέρριψε με την ομάδα της το «παγκόσμιο ρεκόρ» για τον συντομότερο παλμό φωτός λέιζερ, 170 αττοδευτερόλεπτα.[27] Οι πηγές τέτοιων υπερβραχέων παλμών θεωρούνται οι ταχύτερες «φωτογραφικές μηχανές» που υπάρχουν, καθώς απεικονίζουν τα ηλεκτρόνια καθώς κινούνται ή μεταβάλλουν την ενέργειά τους.[34][36] Οι τεχνικές της Λυϊγιέ για τη μελέτη, αλλά και τον χειρισμό ηλεκτρονίων με χρήση του φωτός θεμελίωσαν ουσιαστικά τον κλάδο της «αττοχημείας», καθώς επιτρέπουν τη μελέτη των ηλεκτρονιακών διεργασιών κατά τη διάρκεια χημικών αντιδράσεων.[34]


  1. 1 2 www.nobelprize.org/prizes/physics/2023/lhuillier/facts/.
  2. 1 2 «Sveriges befolkning 2000» (Σουηδικά) Sveriges släktforskarförbund. 2020.
  3. ↑ «Identifiants et Référentiels» (Γαλλικά) Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. 031290515. Ανακτήθηκε στις 23  Μαΐου 2020.
  4. ↑ www.youtube.com/shorts/gPXVhTDtOXs.
  5. ↑ Agence bibliographique de l'enseignement supérieur: «Système universitaire de documentation» (Γαλλικά) Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. Μονπελιέ. 04356755X.
  6. ↑ «ORCID Public Data File 2023». ORCID Public Data File 2023. 27  Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 10  Νοεμβρίου 2023.
  7. ↑ «ORCID Public Data File 2023». ORCID Public Data File 2023. 27  Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 10  Νοεμβρίου 2023.
  8. ↑ www.sfpnet.fr/prix/prix-aime-cotton. Ανακτήθηκε στις 10  Ιανουαρίου 2025.
  9. ↑ «Anne L’Huillier becomes sixth woman to receive Nobel Prize after winning L’Oréal-UNESCO For Women in Science Award». (Αγγλικά) Ανακτήθηκε στις 12  Μαρτίου 2025.
  10. ↑ www.eps.org/page/distinction_prize_en.
  11. ↑ www.optica.org/get_involved/awards_and_honors/awards/award_descriptions/maxborn/.
  12. ↑ wolffund.org.il/anne-lhuillier/.
  13. ↑ www.premiosfronterasdelconocimiento.es/galardonados/anne-lhuillier/.
  14. ↑ «Journal officiel de la République française» (Γαλλικά) PRER2229710D.
  15. ↑ www.nobelprize.org/prizes/physics/2023/press-release/.
  16. ↑ www.universite-paris-saclay.fr/actualites/anne-lhuillier-docteure-honoris-causa-de-luniversite-paris-saclay.
  17. ↑ archives.essonne.fr/ark:/28047/4f1mrz36cj7s.
  18. ↑ PRER2326400D.
  19. ↑ «H.M. Konungen har beslutat om ordens­förläningar för exceptionella insatser». (Σουηδικά) Ανακτήθηκε στις 8  Απριλίου 2024.
  20. ↑ www.aps.org/programs/honors/prizes/prizerecipient.cfm?last_nm=L%27Huillier&first_nm=Anne&year=2024. Ανακτήθηκε στις 26  Μαρτίου 2024.
  21. ↑ www.u-bordeaux.fr/actualites/anne-lhuillier-honoree-par-luniversite-de-bordeaux.
  22. ↑ «The Nobel Prize in Physics 2023». NobelPrize.org. Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2023.
  23. 1 2 3 4 5 6 «Anne L'Huillier». National Academy of Sciences. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2023.
  24. ↑ Davis, Nicola (3 October 2023). «Nobel prize in physics awarded to three scientists for work on electrons». The Guardian (Λονδίνο). ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/science/2023/oct/03/nobel-prize-in-physics-awarded-to-three-scientists-for-work-on-electrons. Ανακτήθηκε στις 3 October 2023.
  25. ↑ «Carl Zeiss Research Award». ZEISS International. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2017.
  26. ↑ Bubola, Emma; Miller, Katrina (3 October 2023). «Nobel Prize in Physics Awarded to 3 Scientists for Illuminating How Electrons Move». The New York Times. https://www.nytimes.com/2023/10/03/science/nobel-prize-physics.html.
  27. 1 2 Forkman, Bengt· Holmin Verdozzi, Kristina, επιμ. (2016). Fysik i Lund: i tid och rum (στα Σουηδικά). Λούνδη: Fysiska institutionen i samarbete med Gidlunds förlag. σελίδες 371, 374. ISBN 9789178449729.
  28. ↑ «Anne L'Huillier». Wolf Foundation (στα Αγγλικά). 8 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2023.
  29. ↑ «Prof. Anne L'huillier – AcademiaNet». www.academia-net.org. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2017.
  30. ↑ «Anne L'Huillier». Wolf foundation. 8 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2023. Σφάλμα αναφοράς: Μη έγκυρη ετικέτα <ref> μη έγκυρα ονόματα, π.χ. πάρα πολλά
  31. ↑ UPMC, Université Pierre et Marie Curie - (12 December 2013). «Anne L'Huillier». http://www.upmc.fr/en/university/history_and_famous_people/doctors_honoris_causa/dhc_2013/anne_l_huillier.html. Ανακτήθηκε στις 29 April 2017.
  32. ↑ «Anne L'Huillier». Atomic Physics, Faculty of Engineering, LTH. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2014.
  33. ↑ «Anne L'Huillier awarded a Doctor Honoris Causa from Université Paris-Saclay». Université Paris-Saclay. 8 Νοεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2023.
  34. 1 2 3 Wood, Charlie (October 3, 2023). «Physicists Who Explored Tiny Glimpses of Time Win Nobel Prize». Quanta magazine. https://www.quantamagazine.org/physicists-who-explored-tiny-glimpses-of-time-win-nobel-prize-20231003/.
  35. 1 2 The Nobel Committee for Physics (3 October 2023). «Scientific Background to the Nobel Prize in Physics 2023». The Royal Swedish Academy of Sciences. https://www.nobelprize.org/uploads/2023/10/advanced-physicsprize2023.pdf.
  36. ↑ Pollard, Niklas; Ahlander, Johan (3 October 2023). «Nobel physics prize goes to trio who lit up secrets of the atom». Reuters. https://www.reuters.com/science/agostini-krausz-lhuillier-win-2023-nobel-prize-physics-2023-10-03/.



Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ανν_Λυϊγιέ&oldid=11301534"