Ανδρόνικος Δούκας (στρατηγός υπό τον Λέοντα ΣΤ΄)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ανδρόνικος Δούκας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση855
Παφλαγονία
Θάνατος910 (περίπου)[1]
Βαγδάτη
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταστρατιωτικός
Οικογένεια
ΤέκναΚωνσταντίνος Δούκας (σφετεριστής)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαστρατηγός
δεδομένα

Ο Ανδρόνικος Δούκας (855 - 913) ήταν περίφημος Βυζαντινός επαναστάτης και στρατηγός την εποχή που κυβέρνησε ο Λέων ΣΤ΄ από τη Δυναστεία των Μακεδόνων.[2] Είναι το πρώτο επιφανές μέλος από τη Δυναστεία των Δουκών και θεωρείται ο γενάρχης της οικογένειας, διακρίθηκε σαν στρατηγός αλλά η σύγκρουση του με τον ευνούχο Σαμώνα τον οδήγησε σε αποστασία στους Άραβες (906 - 907), πέθανε σε εξορία στη Βαγδάτη.

Δομέστικος των Σχολών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ανδρόνικος Δούκας ήταν γιος του πρώτου μέλους της δυναστείας που καταγράφεται σε έγγραφο (855) αλλά δεν είναι τίποτε άλλο γνωστό για τα πρώτα χρόνια της ζωής του.[3] Ο Ανδρόνικος εμφανίζεται για πρώτη φορά στις ιστορικές πηγές το 904, κατείχε τους τίτλους του Στρατηγού και του Πατρίκιου. Στα τέλη της ίδιας χρονιάς προχώρησε σε εκστρατεία εναντίον των Αράβων με τον Ευστάθιο Αργυρό, συνέτριψε τις ενωμένες δυνάμεις των Αράβων από τη Μοψουεστία και την Ταρσό κοντά στην Καχραμάνμαρας. Ο ιστορικός Αλεξάντρ Βασίλιεφ (1867 - 1953) γράφει ότι η εκστρατεία έγινε σαν αντίποινα επειδή οι Άραβες λεηλάτησαν πριν από λίγους μήνες τη Θεσσαλονίκη τη δεύτερη πόλη στη Βυζαντινή αυτοκρατορία.[4][5] Μετά τον μεγάλο θρίαμβο ο Ανδρόνικος Δούκας διορίστηκε Δομέστικος των σχολών δηλαδή γενικός διοικητής του αυτοκρατορικού στρατού.[6]

Άρνηση συμμετοχής σε εκστρατεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ανδρόνικος πήρε εντολή να ενωθεί με τον στόλο του ναύαρχου Ιμέριου στις ακτές του Αιγαίου για να αντιμετωπίσουν τον μεγάλο Αραβικό στόλο (906). Ο Ανδρόνικος αρνήθηκε να υπακούσει επειδή φοβήθηκε για την ασφάλεια του, ακούγεται ότι πήρε μυστικές αποστολές από την Κωνσταντινούπολη που τον πληροφόρησαν ότι ο Ιμέριος είχε στόχο να τον συλλάβει και να τον τυφλώσει. Οι πληροφορίες αυτές ήταν ραδιουργίες του ευνούχου Σαμώνα ο οποίος είχε πάντα μίσος στους Δούκες από την εποχή που ο γιος του Ανδρόνικου Κωνσταντίνος τον είχε συλλάβει σε μία επίθεση που έκανε στα πατρικά τους εδάφη.[7] Ο Ιμέριος εξακολουθούσε να τον παρακαλεί επίμονα, αλλά ο Ανδρόνικος επέμενε μόνιμα στην άρνηση του, ο Ιμέριος τελικά αποφάσισε να αντιμετωπίσει τους Άραβες μόνος του. Στην επέτειο του Αγίου Θωμά πέτυχε μία μεγάλη νίκη απέναντι στους πανίσχυρους Άραβες (6 Οκτωβρίου 906), μετά τη νίκη αυτή διορίστηκε Λογοθέτης του Δρόμου, αξίωμα αντίστοιχο με Υπουργό Εξωτερικών της αυτοκρατορίας.[8][9]

Αποστασία στους Άραβες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ανδρόνικος Δούκας έμεινε έκθετος, φοβήθηκε την τιμωρία και αποφάσισε να δραπετεύσει με την οικογένεια του, κυρίευσε ένα κάστρο κοντά στο Ικόνιο.[10][11][12] Παρέμεινε έξι μήνες στο "κάστρο της Καμπάλλα", ο Λέων ΣΤ΄ έστειλε τον Δομέστικο των Σχολών Γρηγορά Ιβηρίτζη που ήταν συγγενής μέσω γάμου με τους Δούκες να του ζητήσει να παραδοθεί. Ο Ανδρόνικος έμαθε τον Φεβρουάριο του 907 ότι εκθρονίστηκε ο φίλος του Πατριάρχης Νικόλαος Α΄ ο Μυστικός στον οποίο στήριζε όλες τις ελπίδες του, τρομοκρατήθηκε και αποφάσισε να δραπετεύσει οριστικά στους Άραβες.[13][14][15] Την άνοιξη του 907 έφτασε μία Αραβική φρουρά για να παραλάβει τον Ανδρόνικο και την οικογένεια του από το κάστρο, τους συνόδευσε στο Χαλιφάτο των Αββασιδών.[16][17] Οι απόψεις των ιστορικών πλέον διίστανται, μερικοί όπως ο Αλεξάντρ Βασίλιεφ και ο Ρομιλί Τζένκινς (1907 - 1969) γράφουν ότι υπήρχε πραγματικά συνωμοσία εναντίον του Λέων ΣΤ΄ με τη συμμετοχή του Ανδρόνικου, του πατριάρχη Νικόλαου Α΄ και του ναυάρχου Ευστάθιου. Άλλοι ιστορικοί όπως ο Δημήτριος Πολέμης και ο Σον Ταουόκερ γράφουν ότι δεν υπήρχε καμία συνωμοσία, ο Ανδρόνικος φοβόταν πραγματικά τον Ιμέριο για την ζωή του χάρη στις ραδιουργίες και τα ψέματα του Σαμώνα.[18][19]

Αιχμαλωσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Λέων ΣΤ΄ αισθανόταν ωστόσο ανασφάλεια χωρίς τις υπηρεσίες του, οι δύο αποστάτες στρατηγοί Λέων ο Τριπολίτης και Δαμιανός της Ταρσού είχαν γίνει οι πιό επικίνδυνοι αντίπαλοι του, χρειαζόταν τη βοήθεια του Ανδρόνικου. Ο αυτοκράτορας έντονα θλιμμένος με την εξέλιξη της υπόθεσης έγραψε ένα ποίημα στο οποίο τόνιζε πόσο λυπάται για την απομάκρυνση του.[20] Ακολούθησε ένα μυστικό μήνυμα του Λέοντα στον Ανδρόνικο κρυμμένο μέσα σε ένα κερί, του ζητούσε να επιστρέψει, του εγγυήθηκε κάθε προσωπική ασφάλεια και του δήλωσε ρητά ότι τον συγχωρεί. Ο ευνούχος Σαμώνας καραδοκούσε ξανά, φρόντισε να πέσει η επιστολή στα χέρια του Άραβα χαλίφη και δυσφήμησε σκληρά τον Ανδρόνικο. Ο Ανδρόνικος φυλακίστηκε στη Βαγδάτη και ασπάστηκε με τη βία το Ισλάμ, πέθανε πιθανότατα αμέσως μετά.[21] Ο γιος του Κωνσταντίνος Δούκας δραπέτευσε και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, ο Λέων ΣΤ΄ τον συγχώρεσε και του ανέθεσε υψηλά στρατιωτικά αξιώματα.[22][23] Ο Κωνσταντίνος επιχείρησε να σφετεριστεί τον θρόνο όταν έγινε αυτοκράτορας ο ανήλικος γιος του Λέων ΣΤ΄ Κωνσταντίνος Ζ΄ (913), στην αρχή έδειξε ότι μπορούσε να τα καταφέρει αλλά τελικά βρήκε τον θάνατο. Οι περιπέτειες του Ανδρόνικου και του γιου του Κωνσταντίνου έγιναν πρότυπα σε δύο προσωπικότητες που αναφέρονται σε ποιήματα του Διγενή Ακρίτα.[24]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Ανακτήθηκε στις 22  Φεβρουαρίου 2021.
  2. ↑ Αλεξάντρ Καζντάν (1991), Βυζαντινό Λεξικό της Οξφόρδης, σ. 655
  3. ↑ Δημήτριος Ι. Πολέμης (1968), "Οι Δούκες και η συμβολή τους στη Βυζαντινή Προσωπογραφία", σ. 16
  4. ↑ Αλεξάντρ Καζντάν (1991), Βυζαντινό Λεξικό της Οξφόρδης, σ. 657
  5. ↑ Δημήτριος Ι. Πολέμης (1968), "Οι Δούκες και η συμβολή τους στη Βυζαντινή Προσωπογραφία", σ. 17
  6. ↑ Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886-912): Politics and People, σ. 208
  7. ↑ Δημήτριος Ι. Πολέμης (1968), "Οι Δούκες και η συμβολή τους στη Βυζαντινή Προσωπογραφία", σσ. 17-18
  8. ↑ Tougher 1997, σελ. 191.
  9. ↑ Kazhdan 1991, σελ. 933.
  10. ↑ Αλεξάντρ Καζντάν (1991), Βυζαντινό Λεξικό της Οξφόρδης, σ. 657
  11. ↑ Δημήτριος Ι. Πολέμης (1968), "Οι Δούκες και η συμβολή τους στη Βυζαντινή Προσωπογραφία", σ. 18
  12. ↑ Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886-912): Politics and People, σ. 209
  13. ↑ Αλεξάντρ Καζντάν (1991), Βυζαντινό Λεξικό της Οξφόρδης, σ. 657
  14. ↑ Δημήτριος Ι. Πολέμης (1968), "Οι Δούκες και η συμβολή τους στη Βυζαντινή Προσωπογραφία", σ. 18
  15. ↑ Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886-912): Politics and People, σσ. 209, 213-216
  16. ↑ Δημήτριος Ι. Πολέμης (1968), "Οι Δούκες και η συμβολή τους στη Βυζαντινή Προσωπογραφία", σ. 18
  17. ↑ Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886-912): Politics and People, σ. 209
  18. ↑ Αλεξάντρ Καζντάν (1991), Βυζαντινό Λεξικό της Οξφόρδης, σ. 657
  19. ↑ Δημήτριος Ι. Πολέμης (1968), "Οι Δούκες και η συμβολή τους στη Βυζαντινή Προσωπογραφία", σσ. 19-20
  20. ↑ Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886-912): Politics and People, σσ. 39, 216-217
  21. ↑ Δημήτριος Ι. Πολέμης (1968), "Οι Δούκες και η συμβολή τους στη Βυζαντινή Προσωπογραφία", σ. 19
  22. ↑ Αλεξάντρ Καζντάν (1991), Βυζαντινό Λεξικό της Οξφόρδης, σ. 657
  23. ↑ Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886-912): Politics and People, σ. 210
  24. ↑ Αλεξάντρ Καζντάν (1991), Βυζαντινό Λεξικό της Οξφόρδης, σσ. 655-657

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ανδρόνικος_Δούκας_(στρατηγός_υπό_τον_Λέοντα_ΣΤ΄)&oldid=10092022"