Αναξιόπιστος αφηγητής
Ο αναξιόπιστος αφηγητής είναι ένας αφηγητής στη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο ή το θέατρο, του οποίου η αξιοπιστία τίθεται σε αμφισβήτηση από τον αποδέκτη (αναγνώστη, ακροατή, θεατή). Αντίθετα με τις λογοτεχνικές συμβάσεις, αφηγείται ένα γεγονός που, όπως αποδεικνύεται αργότερα, δεν συνέβη στην πραγματικότητα. Οι λόγοι για αυτό θα μπορούσαν να είναι διάφοροι: ο αφηγητής ονειρεύτηκε την ιστορία, τη βίωσε ενώ είχε παραισθήσεις ή ήταν υπό την επήρεια ναρκωτικών ή απλά την επινόησε, συχνά για να δημιουργήσει ένα άλλοθι. Ακόμη, οι αντιλήψεις του αφηγητή μπορεί να είναι ανακριβείς λόγω ηλικίας ή γενικής ανωριμότητας.[1]
Οι αφηγήσεις που χρησιμοποιούν αυτή την τεχνική χρησιμοποιούν συχνά έναν πρωτοπρόσωπο αφηγητή που συμμετέχει στην πλοκή, αλλά μερικές φορές, κυρίως σε ταινίες, ο αφηγητής δεν εμφανίζεται στην ίδια την πλοκή. Στην ιστορία της λογοτεχνίας, η αναξιόπιστη αφήγηση θεωρείται τυπικό στυλιστικό χαρακτηριστικό των ρομαντικών μυθιστορημάτων. Εμφανίζεται επίσης συχνά σε μυθιστορήματα του μοντερνισμού και του μεταμοντερνισμού. [2]
Αν και αναξιόπιστος αφηγητής προϋπήρχε σε λογοτεχνικά έργα, ο όρος εισήχθη στη λογοτεχνική κριτική το 1961 από τον Αμερικανό κριτικό λογοτεχνίας Γουέιν Μπουθ στο βιβλίο του Η ρητορική της μυθοπλασίας.[3]
Χαρακτηριστικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μερικές φορές η αναξιοπιστία του αφηγητή γίνεται αμέσως εμφανής. Για παράδειγμα, μια ιστορία μπορεί να αρχίσει με τον αφηγητή να κάνει έναν ξεκάθαρα ψευδή ή παραληρηματικό ισχυρισμό ή να παραδέχεται ότι είναι βαριά ψυχικά άρρωστος ή η ίδια η ιστορία μπορεί να έχει ένα αφηγηματικό πλαίσιο στο οποίο ο αφηγητής εμφανίζεται ως χαρακτήρας, με ενδείξεις για την αναξιοπιστία του. Μια πιο δραματική χρήση της τεχνικής καθυστερεί την αποκάλυψη μέχρι το τέλος της ιστορίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο αναγνώστης ανακαλύπτει ότι στην προηγούμενη αφήγηση, ο αφηγητής είχε αποκρύψει ή παραποιήσει σε μεγάλο βαθμό ζωτικής σημασίας πληροφορίες. Μια τέτοια ανατροπή δίνει άλλη διάσταση στα γεγονότα και αναγκάζει τον αναγνώστη να αναθεωρήσει την άποψή του για τα συμβάντα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αναξιοπιστία του αφηγητή δεν αποκαλύπτεται ποτέ πλήρως, αλλά μόνο υπονοείται, αφήνοντας τον αναγνώστη να αναρωτιέται αν πρέπει να εμπιστευθεί τον αφηγητή ή να ερμηνεύσει διαφορετικά την ιστορία.[4]
Τα κίνητρα του αφηγητή για αναξιόπιστη αφήγηση μπορεί να είναι ψυχολογικές διαταραχές, μεροληψία ή άγνοια, αλλά και συνειδητή προσπάθεια εξαπάτησης του αναγνώστη.
Παραδείγματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Το μυθιστόρημα του Απουλήιου Οι Μεταμορφώσεις ή Ο Χρυσός γάιδαρος (2ος αιώνας μ.Χ)
- Το έργο του Λουκιανού Αληθινές ιστορίες (2ος αιώνας μ.Χ) [5]
- Οι αφηγητές των περισσότερων πικαρέσκο μυθιστορημάτων: Η ζωή του Λαθαρίγιο ντε Τόρμες (1554), Δον Κιχώτης (1605/15)
- Οι αφηγητές σε έργα του Ε. Τ. Α. Χόφμαν, όπως Δον Ζουάν (1813), Οι τελευταίες περιπέτειες του σκύλου Μπεργκάντσα (1814), Το έρημο σπίτι (1817)
- Η νουβέλα του Νικολάι Γκόγκολ Το ημερολόγιο ενός τρελού (1834)
- Οι αφηγητές σε διηγήματα του Έντγκαρ Άλαν Πόε όπως Μαρτυριάρα καρδιά (1843), Ο μαύρος γάτος.
- Το μυθιστόρημα του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι Σημειώσεις από το υπόγειο (1843)
- Το μυθιστόρημα του Αντόν Τσέχωφ Ένα δράμα στο κυνήγι (1884)
- Το διήγημα του Αμερικανού συγγραφέα και βετεράνου του Εμφυλίου Πολέμου Αμβρόσιου Μπιρς Περιστατικό στη γέφυρα του Άουλ Κρικ (1890)
- Το μυθιστόρημα του Χένρι Τζέιμς Το στρίψιμο της βίδας (1898)
- Το μυθιστόρημα του Λέο Περούτς Ο μαιτρ της Δευτέρας Παρουσίας (1923)
- Το μυθιστόρημα της Άγκαθα Κρίστι Ο Θάνατος του Ρότζερ Άκροϋντ (1926)
- Το μυθιστόρημα του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ Ο φύλακας στη σίκαλη (1951)
- Το μυθιστόρημα του Σάμουελ Μπέκετ Ο Μαλόν πεθαίνει (1951)
- Το μυθιστόρημα του Ιάπωνα συγγραφέα Τζουνιτσίρο Τανιζάκι Το κλειδί (1956) [6]
- Το μυθιστόρημα του Καζούο Ισιγκούρο Τα Απομεινάρια μιας Μέρας (1989)
- Η ταινία του Ακίρα Κουροσάβα Ρασομόν (1950)
- Οι αφηγητές σε μυθιστορήματα του Αλαίν Ρομπ-Γκριγιέ, όπως Ο Ηδονοβλεψίας (1955), Η ζήλια (1957)
- Η ταινία του Τέρυ Γκίλιαμ Οι περιπέτειες του βαρώνου Μυνχάουζεν (1988) που βασίζεται σε ιστορίες του Γερμανού ευγενούς του 18ου αιώνα βαρώνου Μυνχάουζεν
- Η ταινία του Μπράιαν Σίνγκερ Συνήθεις ύποπτοι (1995)
- Το μυθιστόρημα της Πώλα Χόκινς Το κορίτσι του τρένου (2015) και η ομώνυμη ταινία [7]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ . «lepigeondecoiffe.com/narrateur-non-fiable/».
- ↑ . «stephanearnier.com/narrateur-non-fiable/».
- ↑ . «britannica.com/biography/Wayne-C-Booth».
- ↑ . «liberalarts.oregonstate.edu/wlf/what-unreliable-narrator».
- ↑ . «politeianet.gr/books/loukianos-dianoisi-loukianos-alithines-istories».
- ↑ . «protoporia.gr/tanizaki-tzounitsiro-to-kleidi».
- ↑ . «theguardian.com/books/-10-unreliable-narrators-edgar-allan-poe-gillian-flynn».