Αμπούτιου

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
D36D58G43G4
Abuwtiyuw ˁbw tjw[Σημ. 1] σε ιερογλυφικά

Το αιγυπτιακό σκυλί Αμπούτιου (Abuwtiyuw),[1] (πεθ. πριν το 2280 ΠΚΕ[2]) είναι ένα από τα παλαιότερα καταγεγραμμένα κατοικίδια του οποίου το όνομα είναι γνωστό. Πιστεύεται ότι ήταν βασιλικό σκυλί φύλακας που έζησε κατά την 6η Δυναστεία (2345–2181 ΠΚΕ), και τάφηκε με περίτεχνο τελετουργικό τρόπο στη Νεκρόπολη της Γκίζας με διαταγή άγνωστου φαραώ.

Μία λίθινη επιγραφή με τον κατάλογο των δώρων του φαραώ για την ταφή του Abuwtiyuw ανακαλύφθηκε από τον αιγυπτιολόγο Τζορτζ Άντριου Ρέισνερ τον Οκτώβριο του 1935. Η επιγραφή φαίνεται ότι ήταν τμήμα σπαραγμάτων που ήταν ενσωματωμένα σε ένα μαστάμπα της 6ης Δυναστείας, κατασκευασμένο μετά την κατεδάφιση του ταφικού κτίσματος που ανήκε στον ιδιοκτήτη του Αμπούτιου, όπου είχε, κατά πάσα πιθανότητα, τοποθετηθεί αρχικά η επιγραφή. Οι διαστάσεις της πινακίδας από ασβεστόλιθο ήταν 54.2 cm × 28.2 cm × 23.2 cm. Η επιγραφή αποτελείται από δέκα κατακόρυφες στήλες ιερογλυφικών διαχωρισμένες με κατακόρυφες γραμμές.

Ο Αμπούτιου πιθανότατα ήταν ελαφρύ κυνηγετικό σκυλί που έμοιαζε με τα σύγχρονα γκρέιχαουντ, με ανορθωμένα αυτιά και σγουρή ουρά. Ο τάφος στον οποίο βρέθηκε η επιγραφή είναι στο Κοιμητήριο G 2100 στο Δυτικό Πεδίο της Γκίζας, κοντά στην δυτική πλευρά της Πυραμίδας του Χέοπα.

Υπόβαθρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άγαλμα του Άνουβι

Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι στην Αρχαία Περσία τα σκυλιά ήταν προστατευόμενα ζώα[3] και τα είχαν σε μεγάλη υπόληψη κατά τη διάρκεια της ζωής τους.[4] Σύμφωνα με τους Αρχαίους Έλληνες, τα σκυλιά στην Αρχαία Αίγυπτο τα μεταχειρίζονταν με τον ίδιο σεβασμό όπως και στην Περσία, όμως ήταν συνηθισμένο να τα ταριχεύουν με τον θάνατό τους και να τα θάβουν στους οικογενειακούς τάφους.[4][5][6] Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι καθώς και άλλοι λαοί της Εγγύς Ανατολής πίστευαν ότι τα σκυλιά είναι πνευματικά όντα παρόμοια με τους ανθρώπους, και συχνά τα συσχέτιζαν με συγκεκριμένες θεότητες και τις δυνάμεις που είχαν.[7] Αρκετές βασιλικές ταφικές θέσεις των πρώτων δυναστειών περιέχουν τάφους σκύλων, μαζί με τις γυναίκες και τους υπηρέτες του βασιλικού νοικοκυριού.[8] Το νεκροταφείο της Ασκαλών στη Νότια Περιφέρεια του Ισραήλ είναι πιθανώς το καλύτερα τεκμηριωμένο νεκροταφείο σκύλων του αρχαίου κόσμου, έχουν ωστόσο βρεθεί μαζικά μούμιες σκυλιών σε θέσεις σε όλη την Αίγυπτο, όπως στη Ρόντα της Άνω Αιγύπτου,[9] στις Θήβες, στην Άβυδο, και κοντά στην Μαγκάγκα[7]

Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι ταρίχευαν πολλά είδη ζώων, από γάτες και γαζέλες έως κροκόδειλους, μπαμπουίνους και πουλιά,[10][11][12] αλλά σε αντίθεση με τα περισσότερα από αυτά, που τυπικά καταναλώνονταν και για το κρέας τους, είναι πολύ απίθανο ότι έτρωγαν και σκυλιά.[13] Ακτινογραφίες σκύλων που έχουν βρεθεί, αποκάλυψαν ότι η διαδικασία της ταρίχευσης περιελάμβανε τύλιγμα των βαλσαμωμένων οστών μαζί με επιδέσμους και τοποθέτησή τους σε ξύλινα αγάλματα του Άνουβι, του κυνοκέφαλου θεού συσχετισμένου με την μουμιοποίηση και την μεταθανάτια ζωή στην αρχαία αιγυπτιακή θρησκεία.[13][14]

Ανακάλυψη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μόνη πηγή από την οποία είναι γνωστός ο Αμπούτιου είναι μία λίθινη επιγραφή ενδεχομένως προερχόμενη από τον τάφο του ιδιοκτήτη του.[15] Η πινακίδα ήταν κατά τα φαινόμενα ανάμεσα σε σπαράγματα που χρησιμοποιήθηκαν για το χτίσιμο άλλου τάφου γύρω στο 2280 ΠΚΕ, ενός μαστάμπα της 6ης δυναστείας, μετά την κατεδάφιση του αρχικού τάφου.[1][2] Ανακαλύφθηκε στις 13 Οκτωβρίου από τον Αιγυπτιολόγο Τζωρτζ Άντριου Ρέισνερ κατά την διάρκεια μιας κοινής αποστολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και του Μουσείου Καλών Τεχνών της Βοστώνης, και αφαιρέθηκε από την θέση που βρέθηκε τέσσερις ημέρες αργότερα.[16][17][18][19]

Το εύρημα καταγράφηκε από τον κύριο φωτογράφο της αποστολής, Μοχαμεντανί Ιμπραΐμ, ο οποίος τράβηξε πάνω από 9321 μεγάλου μεγέθους εικόνες σε γυάλινες πλάκες, από τις αποστολές του Ρέισνερ.[20][21] Η πινακίδα βρίσκεται σήμερα στο Αιγυπτιακό Μουσείο στο Κάιρο (αριθμός ευρετηρίου JE 67573).[22]

Ούτε ο τάφος αλλά ούτε και η μούμια του σκύλου έχουν βρεθεί.[23] Ο τάφος στον οποίο βρέθηκε η πινακίδα βρίσκεται στο Κοιμητήριο G 2100 στο Δυτικό Πεδίο της Γκίζας, κοντά στη δυτική πλευρά της Πυραμίδας του Χέοπα.[24][25] Η λευκή πινακίδα από ασβεστόλιθο έχει διαστάσεις 54.2 x 28.2 x 23.2 cm και έχει εγγεγραμμένες δέκα στήλες ιερογλυφικά, τα οποία διαχωρίζονται από κατακόρυφες γραμμές. Στην πάνω δεξιά γωνία φαίνεται ένα τμήμα από λουρί, υποδεικνύοντας ότι στην πινακίδα υπήρχε εικόνα του Αμπούτιου με τον ιδιοκτήτη του.[23]

Το κείμενο της επιγραφής, όπως μεταφράστηκε από τον Ρέισνερ, περιγράφει τα δώρα που προσφέρθηκαν από τον φαραώ για την κηδεία του Αμπούτιου:

Ερμηνεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εικόνα ενός σκυλιού Τέσεμ από τον τάφο του Ιντέφ Β', περ. 2065 BC

Αν και ήταν συνήθης η ταφή σκύλων στην αρχαία Αίγυπτο, η κηδεία του Αμπούτιου ήταν αρκετά περίτεχνη, τιμή που επιφυλάσσονταν συνήθως για ανθρώπους των ανώτερων τάξεων.[1] Τα δώρα του φαραώ αποκαλύπτουν ότι το πτώμα ταριχεύτηκε, όπως γίνονταν συνήθως με τους ανθρώπους εκείνο τον καιρό, με την πεποίθηση ότι το Κα του νεκρού θα εισέρχονταν στην μεταθανάτια ζωή του μέσω της τελετουργικής ταφής.[27] Αν και δεν έχουν βρεθεί εικόνες του Αμπούτιου, το κείμενο τον χαρακτηρίζει ως Ṯsm (Τεσέμ), λεπτοκαμωμένο κυνηγόσκυλο παρόμοιο με γκρέιχαουντ, με στητά αυτιά και σγουρή ουρά. Τα σκυλιά Τεσέμ εμφανίζονται σε προδυναστικές απεικονίσεις, κάνοντάς τα έτσι την παλαιότερη γνωστή ράτσα σκύλου, ενώ συνηθίζονταν σε απεικονίσεις σε όλη την αρχαία αιγυπτιακή ιστορία.[27] Σύμφωνα με τον Ρέισνερ, το όνομα «Αμπούτιου» (Abuwtiyuw) δεν μπορεί να μεταφραστεί πλήρως, υπέθεσε όμως ότι το bw ("bu") είναι ονοματοποιητική λέξη για το γαύγισμα του σκύλου, καθώς αυτό το θέμα βρίσκεται συχνά σε ονόματα αρχαίων αιγυπτιακών σκυλιών.[27] Ο Έντουαρντ Τσ. Μάρτιν Τζ. ισχυρίζεται ότι το όνομα, ή η παραλλαγή του, Αμπούτιου (Abutiu), σημαίνει «με μυτερά αυτιά», το οποίο ταιριάζει με την περιγραφή του Τεσέμ.[2]

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Όνομα του σκύλου σύμφωνα με τον Reisner, μεταγραφή σύυμφωνα με τον κατάλογο του Γκάρντινερ

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 Reisner 1936, σελ. 96
  2. 2,0 2,1 2,2 Martin 1997, σελ. 104
  3. Cavendish 2010, σελ. 138
  4. 4,0 4,1 Hastings 2001, σελ. 512
  5. Teeter 2011, σελ. 8
  6. Hinkler 2006, σελ. 33
  7. 7,0 7,1 Morey 2010, σελ. 182
  8. Spence 2008, σελ. 23
  9. Gardner Wilkinson 1837, σελ. 33
  10. Velde & Dijk 1997, σελ. 56
  11. Detweiler 2004, σελ. 170
  12. Lucas 2003, σελ. 349
  13. 13,0 13,1 Ikram 2005, σελ. 24
  14. Malam 2004, σελ. 24
  15. Reisner 1936, σελίδες 97–98
  16. Hayes 1990, σελ. 65
  17. Zahradnik 2009, σελ. 207
  18. G2188 Y
  19. G2188
  20. Photos: Abutiu
  21. Ragovin 2007
  22. «Ancient History Basics». Telemachus Ancient History Mentor Program, Department of Ancient History, Faculty of Arts, Macquarie University. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2012. 
  23. 23,0 23,1 Reisner 1936, σελίδες 96–97
  24. Miller 2012, σελ. 154
  25. Leach 1961, σελ. 283
  26. Reisner 1936, σελ. 97 «The dog which was the guard of His Majesty, Abuwtiyuw is his name. His Majesty ordered that he be buried (ceremonially), that he be given a coffin from the royal treasury, fine linen in great quantity, (and) incense. His Majesty (also) gave perfumed ointment, and (ordered) that a tomb be built for him by the gangs of masons. His Majesty did this for him in order that he (the dog) might be Honoured (before the great god, Anubis)»
  27. 27,0 27,1 27,2 Reisner 1936, σελ. 99

Bιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]