Αλεξάντρ Αρουτιουνιάν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αλεξάντρ Αρουτιουνιάν
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Ալեքսանդր Գրիգորի Հարությունյան (Αρμενικά)
Γέννηση23  Σεπτεμβρίου 1920[1][2][3]
Γερεβάν[4][5][6]
Θάνατος28  Μαρτίου 2012[7][1][3]
Γερεβάν
Τόπος ταφήςΠάνθεον του Κομιτάς
ΚατοικίαΓερεβάν
ΕθνικότηταΑρμένιοι[6][8]
Χώρα πολιτογράφησηςΈνωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
Αρμενία
ΣπουδέςMusic Vocational School named after Alexander Spendiaryan (1927) και Κρατικό Ωδείο του Γερεβάν Κομιτάς (1941)[6]
Ιδιότητασυνθέτης[9][6][10], μουσικός παιδαγωγός[10], πιανίστας και συνθέτης μουσικών θεμάτων για κινηματογραφικές ταινίες
Όργαναπιάνο
Είδος τέχνηςόπερα και κλασική μουσική
Σημαντικά έργαTrumpet Concerto
Βραβεύσειςκρατικό βραβείο Στάλιν 1ου βαθμού (1949), τάγμα της Οκτωβριανής Επανάστασης (1980), Καλλιτέχνης του Λαού της ΕΣΣΔ (1970), Επίτιμοι πολίτες του Γερεβάν (1987), Τάγμα της Τιμής (2011), Αξιόλογος καλλιτέχνης της Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Αρμενίας (1956), Καλλιτέχνης του λαού της Αρμενικής ΣΣΔ (1964), τάγμα του Κόκκινου Λαβάρου της Εργασίας (1956), μετάλλιο Μεσρόπ Μαστότς (2001), Μετάλλιο Κχορενάτσι (1998), Armenian SSR State Prize (1970), St. Sahak-St. Mesrop Medal (2004) και επίτιμος πολίτης του Γκιουμρί (2005)
ΙστοσελίδαΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Αλεξάντρ Γκριγκόρι Αρουτιουνιάν (Aleksandr Grigori Arutiunian ή Arutunian, Arutyunyan, Arutjunjan, αρμεν. Ալեքսանդր Գրիգորի Հարությունյան), Ερεβάν 23 Σεπτεμβρίου 1920 – Ερεβάν 28 Μαρτίου 2012) ήταν Αρμένιος συνθέτης και πιανίστας.

Βιογραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αρουτιουνιάν γεννήθηκε στο Ερεβάν, πρωτεύουσα της Αρμενίας. Ο πατέρας του Γκριγκόρ ήταν στρατιωτικός. Το 1927, έγινε μέλος της παιδικής ομάδας του Κρατικού Ωδείου του Ερεβάν και, σε ηλικία 14 ετών, μπήκε στο Ωδείο στις τάξεις της Όλγα Μπαμπασιάν (πιάνο) και Σεργκέι Μπαρχουνταριάν και Βαρντζ Ταλιάν (σύνθεση). Αποφοίτησε από το Μουσικό Ωδείο του Ερεβάν τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά τον πόλεμο εγκαταστάθηκε στη Μόσχα όπου, από το 1946 έως το 1948, συμμετείχε στα εργαστήρια του Οίκου της Αρμενικής Κουλτούρας και σπούδασε σύνθεση με τον Γ. Λιτίνσκι (Genrikh Litinsky). Μετά την αποφοίτησή του επέστρεψε στο Ερεβάν για να διδάξει στο τοπικό Ωδείο και, το 1954, διορίστηκε καλλιτεχνικός διευθυντής της Κρατικής Φιλαρμονικής της Αρμενίας. [11] Ήταν, επίσης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Συνθετών της ΕΣΣΔ, καθώς και της Αρμενικής Ένωσης Συνθετών ΣΣΔ.

Το 1948, τού απονεμήθηκε το Βραβείο Στάλιν για την καντάτα του Μητέρα Πατρίδα, [12] έργο που έγραψε ως σπουδαστής στο Ωδείο της Μόσχας. Η Χορωδία και Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας της ΕΣΣΔ εκτέλεσαν την καντάτα, για πρώτη φορά, τον Νοέμβριο του 1948. Το 1949, ο Αρουτιουνιάν συνέθεσε την Εορταστική Εισαγωγή που πρωτοπαρουσιάστηκε στη μεγάλη αίθουσα της Φιλαρμονικής του Λένινγκραντ τον Νοέμβριο του 1949, υπό τη διεύθυνση του Evgeny Mravinsky. Κατά τη διάρκεια του Μουσικού Συνεδρίου της Μόσχας, ο Αράμ Χατσατουριάν τον θεωρούσε ως πολλά υποσχόμενο σοβιετικό συνθέτη. [13] Το 1950, συνέθεσε το γνωστότερο έργο του, το Κοντσέρτο για τρομπέτα. [14] Συνέχισε να κερδίζει αναγνώριση στην πατρίδα του και στο εξωτερικό για τα έργα του, πολλά από τα οποία έχουν τις ρίζες τους στις λαϊκές παραδόσεις της αρμενικής μουσικής. Το 1970 τού απονεμήθηκε ο τίτλος «Καλλιτέχνης του Λαού της ΕΣΣΔ». [15] Το 1988, επηρεασμένος από το σεισμό του Σπιτάκ, στην Αρμενία, ο Αρουτιουνιάν συνέθεσε το Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα εγχόρδων Αρμενία-88, αφιερωμένο στον Ρ. Αχαρογιάν (Ruben Aharonyan). [16] Η πρεμιέρα πραγματοποιήθηκε στο Ερεβάν το 1989. Πέθανε σε ηλικία 91 ετών στη γενέτειρά του του, Ερεβάν. Ενταφιάστηκε στο Komitas Pantheon που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης.

Μουσικολογικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ύφος του Αρουτιουνιάν έχει, κατά βάσιν, διαμορφωθεί από τα αρμενικά λαϊκά τραγούδια, καθώς και από τους αυτοσχεδιασμούς των τοπικών λαϊκών βάρδων ashughner. Αρχικά, παρουσίαζε συγγένεια με τα έργα του Χατσατουριάν, στη συνέχεια όμως, έτεινε προς τις κλασικές μορφές. [17]

Κυριότερα έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 1941 Impromptu για τσέλο και πιάνο
  • 1946 Πολυφωνική σονάτα σε 3 μέρη
  • 1948 Μητέρα Πατρίδα, καντάτα για σολίστ, χορωδία και συμφωνική ορχήστρα σε 5 μέρη
  • 1949 Εορταστική εισαγωγή, για συμφωνική ορχήστρα.
  • 1950 Κοντσέρτο για τρομπέτα και συμφωνική ορχήστρα (αφιερωμένο στον Haykaz Mesiayan).
  • 1950 Αρμενική Ραψωδία (συν-συγγραφέας: Arno Babajanyan)
  • 1951 Κοντσερτίνο για πιάνο και συμφωνική ορχήστρα, σε 3 μέρη (αφιερωμένο στην κόρη του, Ναρίν)
  • 1952 Αρμενικοί Χοροί, για συμφωνική ορχήστρα σε 5 μέρη
  • 1955 Σκέρτσο Κοντσέρτου, για τρομπέτα και συμφωνική ορχήστρα
  • 1957 Συμφωνία, σε 4 μέρη (αφιερωμένη στην Ταμάρα Οντενόβα, «σύζυγο και φίλη»)
  • 1957 Αρμενική Φαντασία για ποπ-μπάντα
  • 1960 Ένας Θρύλος για τον Λαό της Αρμενίας, συμφωνικό ποίημα σε 4 μέρη
  • 1964 Κοντσέρτο-Φαντασία, για κουιντέτο πνευστών και συμφωνική ορχήστρα
  • 1966 Συμφωνιέτα για ορχήστρα εγχόρδων, σε 4 μέρη
  • 1967 Σαγιάτ-Νοβά, όπερα σε τρεις πράξεις, λιμπρέτο: H.Khanjyan, πάνω στη ζωή ενός φημισμένου βάρδου της Αρμενίας, στον 18ο αιώνα
  • 1973 Θέμα με παραλλαγές, για τρομπέτα και συμφωνική ορχήστρα
  • 1980 Κοντσέρτο για φλάουτο και ορχήστρα εγχόρδων, σε 2 μέρη. Αναθεωρήθηκε το 2009 με νέα cadenza
  • 1984 Αρμενικά Σκίτσα, σουίτα για χάλκινα πνευστά, σε 4 μέρη
  • 1986 Χορός του Σασούντσι, για κουαρτέτο εγχόρδων και πιάνο
  • 1988 Κοντσέρτογια βιολί και ορχήστρα εγχόρδων, σε 4 μέρη (αφιερωμένο στον Ruben Aharonyan)
  • 1989 Χορός, για τέσσερα τρομπόνια
  • 1990 Ραψωδία για τρομπέτα και pop μπάντα
  • 1991 Κοντσέρτο για τρομπόνι και συμφωνική ορχήστρα σε 3 μέρη (αφιερωμένο στον Michel Becquet)
  • 1992 Κοντσέρτο για τούμπα και συμφωνική ορχήστρα σε 3 μέρη (αφιερωμένο στον Roger Bobo)
  • 1998 Σουίτα για όμποε, κόρνο και πιάνο σε 3 μέρη
  • 2004 Παιδικό άλμπουμ, για πιάνο

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 29  Απριλίου 2014.
  2. «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 27  Σεπτεμβρίου 2015.
  3. 3,0 3,1 (Αγγλικά) SNAC. w6m32t6t. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2014.
  5. «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 (Aρμενικά) Αρμένικη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια. Armenian Encyclopedia Publishing House. 1974.
  7. «Armenian composer Alexander Harutyunyan dies at 92». Ανακτήθηκε στις 14  Αυγούστου 2012.
  8. «Ով ով է. հայեր» (Aρμενικά) Armenian Encyclopedia Publishing House. Γερεβάν. 2005.
  9. (Γαλλικά, Ολλανδικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά) Musicalics. 78346. Ανακτήθηκε στις 5  Απριλίου 2022.
  10. 10,0 10,1 (Aρμενικά) Armenian Concise Encyclopedia. Armenian Encyclopedia Publishing House. 1990.
  11. Λεωτσάκος
  12. https://www.gramophone.co.uk/classical-music-news/obituary-alexander-arutiunian-composer
  13. http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,862552,00.html
  14. http://www.nytimes.com/2000/08/01/arts/a-natural-for-outdoors-and-street-corners.html
  15. Λεωτσάκος
  16. https://www.gramophone.co.uk/classical-music-news/obituary-alexander-arutiunian-composer
  17. Λεωτσάκος

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • «Λεξικό Μουσικής και Μουσικών» (Dictionary of Music and Musicians) του George Grove, D.C.L (Oxford, 1880)
  • Baker’s biographical dictionary of musicians, on line
  • Kennedy, Michael Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης (Oxford University Press Αθήνα: Γιαλλέλης, 1989) ISBN 960-85226-1-7
  • Γιώργος Λεωτσάκος, επιμέλεια λήμματος στην εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα», έκδοση 1991, τόμος 11, σ. 171
  • Enciclopedia Bompiani-Musica, Milano (εκδ. ΑΛΚΥΩΝ, 1985)
  • Eric Blom The New Everyman Dictionary of Music (Grove Weidenfeld, N. York, 1988)